Iruraiz-Gauna

Iruraiz-Gauna
Araba, Euskal Herria
Iruraiz-Gaunaren ikuspegia, Erentxun eta Egileta artean.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Araba
Eskualdea	Arabako Lautada
Izen ofiziala	Iruraiz-Gauna
Alkatea	Iratxe Del Barco Murua (Euskal Herria Bildu)
Posta kodea	01193
INE kodea	01027
Herritarra	iruraiztar-gaunar[1]
Kokapena
Koordenatuak	42°49′00″N 2°30′00″W / 42.816666666667°N 2.5°W / 42.816666666667; -2.5
Azalera	47,13 km2
Garaiera	638 metro
Distantzia	19 km Gasteiza
Demografia
Biztanleria	541 (2023) 4 (2022)
236 (%43,6)   (%51,9) 281
Dentsitatea	12,31 biztanle/km²
Hazkundea (2003-2013)[2]	% 12,88
Zahartze tasa[2]	% 38,85
Ugalkortasun tasa[2]	‰ 41,67
Ekonomia
Jarduera tasa[2]	% 81,69 (2011)
Genero desoreka[2]	% 3,37 (2011)
Langabezia erregistratua[2]	% 6,54 (2013)
Euskara
Euskaldunak[2]	% 23,64 (2010)
Kaleko erabilera [3]	%  (2016)
Etxeko erabilera[4]	% 11.75 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera data	1967
Webgunea	http://www.iruraiz-gauna.com

Iruraiz-Gauna^[1] Arabako ekialdeko udalerri bat da, Arabako Lautadako kuadrillakoa. Gasteiztik 19 bat kilometro ekialdera dago.

Aski azalera handia du (47,13 km²), eta, udalerriak izan duen historia dela kausa, oso lurralde-egituratze konplexua eta zatitua dauka; Euskal Herriko udalerririk zatikatuena da.

Geografia

Ingurune naturala

638 metroko garaieran kokatzen da, Entziako mendilerroaren pean.

Udalerri mugakideak

• Iparraldean: Barrundia.
• Hegoaldean: Arraia-Maeztu.
• Ekialdean: Agurain.
• Mendebaldean: Dulantzi, Donemiliaga eta Gasteiz.

Historia

XIII. mendearen inguruan sortu zuten Iruraizko Ermandadea, baina gaur egun arte iraun duen agiririk zaharrena 1502ekoa da. Ermandadea hiru udalerrik osatzen zuten, Dulantzik, Burguk eta Iruraizek berak.

Udaletxea Azilun eraiki zuten 1779an, eta 1967ko otsailaren 5ean gaur egungo udalerria osatu zuten, Iruraiz eta Gauna udalerri ohiek bat egin zutenean. Gauna eta Erentxun izan ezik beste herri guztiak Iruraiz udalerri zaharrean zeuden.

Horregatik guztiagatik du izaera oso zatitua Iruraiz-Gaunak. Gaur egun, gainera, barrendegi txiki bat ere badauka Gasteiz udalerriaren barnean, 50 bat hektareakoa, Aberasturiren hego-ekialdean.

Banaketa administratiboa

Hamaika herrik osatzen dute Iruraiz-Gauna udalerria:

1. Alaitza
2. Arrieta
3. Azilu (herriburua)
4. Erentxun
5. Ezkerekotxa
6. Gauna
7. Gazeo
8. Gereñu
9. Jauregi
10. Langarika
11. Trokoniz

Demografia

XX. mendearen bigarren erdialdean biztanlek galdu bazituen ere, XXI. mendearen lehen hamarkadan populazio berria iritsi zen udalerrira.

Iruraiz-Gaunako biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

Politika

2011ko udal hauteskundeak

2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz, Iruraiz-Gaunako alkatea EAJko Fernando Perez de Onraita bihurtu zen alkate.

2015eko udal hauteskundeen ondoren, EAJ alderdiko Susana Díaz de Arcaya Cubillok hartu zuen alkatetza.

Alkateak

Hauek izan dira Iruraiz-Gaunako azken alkateak:

^a 2022ko Uztailean Susana Diaz de Arcaya Cubillo Alkatea zendu zen.

Garraioa

Araba Bus sareko  eta  lineek zerbitzua ematen diote udalerri honi:

Araba Bus  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ 5 Gasteiz (geltokia) Gasteiz (Alas/Boulebard) • Gasteiz (Madril/Arantzabela) • Arkauti • Arkauti (Nekazaritza i.) • Arkauti (akademia) • Oreitia • Burgu • Dulantzi • Gauna • Adana • Uribarri Jauregi • Gereñu • Alaitza • Langarika • Gazeo • Agurain • Erdoña • Zalduondo • Araia (Iduia) Araia⁠ 6 Gasteiz (geltokia) Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (unibertsitatea) • Argandoña • Andollu • Trokoniz • Ixona • Egileta • Azazeta • Birgaragoien • Birgarabarren • Maeztu • Atauri • Antoñana • Santikurutze Kanpezu (gasolindegia) • Santikurutze Kanpezu (markesina) • Zuñiga • Azedu • Antzin • Mendilibarri • Murieta • Zufia • Zubielki • Lizarra (zezen-plaza) Lizarra (geltokia)

Gainera, Eskualdeko Garraioa sareak 3 linea ditu udalerrian:

Eskualdeko Garraioa  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ 7 Azilu Burgu Dulantzi Ozeta Elgea • Marieta • Matura • Mendixur • Gebara • Etura • Audikana • Deredia • Dallo • Arrieta • Txintxetru • Etxabarri Urtupiña • Arbulu • Argomaiz • Gazeta • Añua • Trokoniz • Ixona • Egileta • Eretxun Azilu Burgu Dulantzi Ozeta⁠ 8a Agurain Azilu Erdoña Dulantzi Alaitza • LAngarika • Gazeo • Ezkerekotxa • Txintxetru • Gereñu • Uribarri Jauregi • Adana • Gauna Agurain Azilu Erdoña Dulantzi⁠ 8b Agurain Erdoña Ozeta Etxabarri Urtupiña • Audikana • Etura • Gebara • Mendixur • Matura • Marieta-Larrintzar • Elgea • Hermua • Larrea • Axpuru • Narbaxa • Zuhatzola • Deredia • Dallo • Arrieta Agurain Erdoña Ozeta

Kultura

Jaiak

• Ekainaren 24an, San Juan eguna ospatzen da Azilun, herri-bazkaria eginez.

Ondasun nabarmenak

• Gaunako San Bitor baseliza.
• San Martin Tourskoaren eliza, Gazeon.
• Andre Mariaren Jasokundearen eliza, Alaitzan.

Argazki galeria

Herriak:

• 
  Azilu.
• 
  Alaitzako eliza.
• 
  Erentxungo plaza.
• 
  Gaunaren ikuspegia.
• 
  Trokonizko kale bat.
• 
  Gazeo.
• 
  Gereñu.

Ondarea:

• 
  Alaitzako elizaren barrualdea.
• 
  Alaitzako elizako margoen detailea.
• 
  Gazeoko elizaren barrualdea.
• 
  Gazeoko elizako margoen detailea.

Erreferentziak

Ikus, gainera

• Araba
• Arabako udalerrien zerrenda
• Arabako Lautadako kuadrilla

Kanpo estekak

• Iruraiz-Gaunako Udalaren webgunea
• (Gaztelaniaz) Iruraiz-Gauna Auñamendi entziklopedian

• Datuak: Q1443812
• Multimedia: Iruraitz-Gauna / Q1443812
• Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Iruraiz-Gauna