Yeniler Grubu
Yeniler Grubu, Léopold Lévy'nin öğrencileri tarafından, 1940 yılında kurulan sanat topluluğu.
Nuri İyem, Avni Arbaş, Selim Turan, Nejad Devrim, Kemal Sönmezler, Turgut Atalay, Mümtaz Yener, Ferruh Başağa, Haşmet Akal ile Abidin Dino, Faruk Morel, Yusuf Karatay ve İlhan Arakon gibi sanatçıların katıldığı oluşum, II. Dünya Savaşı sonunda toplumcu gerçekçilik akımının resimdeki yansıması olarak kabul edilir.
| “ | Toplumcu bir çalışma tarzımız vardı. Çalışmaları şöyle yürütmüştük: Akademi’den bugünkü Atatürk Köprüsü’ne kadar olan bütün sahilde gündelik iş hayatında çalışanların resimlerini yapmıştık. Balıkçılar, işçiler, ayakkabı boyacıları, o semtte gündelik hayattaki işleri yapan kişiler… Yani toplumla resim sanatını birleştirme çabasını güttük. Liman sergilerinde de, daha sonraki sergilerde de, bu tamamen ortaya konuldu. Bu görüş, o zamanki deyimle, Türkiye'de resim sanatı içinde yeni bir noktaydı. Yeniler, adını buradan aldı.[1] | ” |
| — Ferruh Başağa, grup çalışmaları hakkında konuşurken. | ||
Grubun esas amacı, Batı etkisinde kalan ve halka yabancılaşan resim sanatını yeniden toplumla buluşturup, yerel konular üzerinden, toplumsal sorunlara ışık tutmaktı. Bu bağlamda, kendi gözlemlerine dayanarak İstanbul limanlarını ve burada yaşam mücadelesi veren insanları konu alan bir dizi figüratif resim yapan grup üyeleri, bu eserleri, önce 10 Mayıs 1941'de Beyoğlu'ndaki Gazeteciler Lokali'nde, ardından Cağaloğlu'nda düzenlenen Liman Şehri İstanbul temalı sergilerde sergilediler. Bu yüzden, oluşum Liman Ressamları olarak da anılmaktadır. Fırın (Mümtaz Yener), Balık Mezadı (Selim Turan), Son Kadeh (Avni Arbaş), Köprüaltı Çocuklar (Kemal Sönmezler), Yolculuk Var Türküsü (Nuri İyem), Halk Pazarı (Fethi Karakaş), Genelev Kadını (Agop Arad) sergide yer alan eserlerden bazılarıdır.[2] Bu eserlerin ortak teması, o güne kadar pek az işlenmiş olan halk yaşantısıdır. Bu açıdan, Yeniler Grubu diğer ressam gruplarından farklılığıyla seçiliyordu.[3] Yeniler Grubu'nun yaptığı en önemli yenilik; tek konu belirleyerek bu ortak konu çevresinde araştırmalar yaparak farklı duyarlılıkta yorumlarla resimler üretmekti. Resmin atölyeden çıkıp sokağa taşınması da başlıbaşına bir yenilikti.[4] Ağ Çeken Balıkçılar tablosu ile sergiye katılan Turgut Atalay, sonralar sergi hakkında konuşurken, bu konuya da değinir:
“Liman sergisinin özü, arkadaşlarımızın birbirlerine güvenerek bir arada çalışmaları, inançlarıydı. Resimde, sanatçının geniş anlamda yaşadığı ülkeyi kavraması, sırtını bir yere yaslaması gerektiğine inanıyorduk. Aslında bu eylemimiz yeni aksiyonumuz bir yerde tepkiydi. Çünkü bu sergi özünde D Grubuna karşı ciddi bir hareketti. Onların resimleri, turist gözüyle yapılmış, içinde bulunduğumuz bu ülkeye ve toplumuna yabancılaşmış resimlerdi. Yeniler grubunun yaptığı mücadeleden en önemli yanı sosyal bir idealizmdi. Resim, bir kültür aracı olarak çevreye yaklaştırmak, onu sevilir ve anlaşılır bir dille konuşturup, sorunları toplumcu bir bakış açısıyla anlatmaktı.”[5]
Grup, faaliyet gösterdiği ilk yıllarda D Grubu üyeleri ve akademik çevrenin eleştirilerine maruz kalmış, özellikle de Akademi Müdürü Burhan Toprak'tan sanatsal çalışmalarının kısıtlanması yönünde baskı görmüştür.[1] Tüm eleştirilere rağmen çalışmalarını durdurmayan Yeniler'in, resme getirdikleri bu yeni tarz, Mustafa Şekip Tunç, Peyami Safa, Hilmi Ziya Ülken, Ahmet Hamdi Tanpınar, Ahmet Hamdi Başar gibi edebiyatçı ve akademisyen tarafından takdirle karşılanmış ve destek görmüştür.[2] Öyle ki, sonraki yıllarda kurulan Onlar Grubu ve Yeni Dal isimli resim topluluklarının benzer bir üslup kullanması, Yeniler'in halefi olarak görülmelerine neden olmuştur. Grup, 1952 yılında dağılmıştır.
Kaynakça
- ^ a b Tanaltay, Erdoğan (1993). Sanat Ustalarıyla... Bir Gün (2 bas.). İstanbul: Tekin Yayınevi. s. 108. ISBN 9789754781359.
- ^ a b Nuri İyem. ""Yeniler Üstüne"". nuriiyem.com. 20 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2018.
- ^ Merih Bender (1998). "Yeniler Grubu Ressamları'nın Resimlerindeki İnsan-Doğa İlişkisi" (PDF) (Yüksek Lisans Tezi). Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Resim-İş Ana Bilim Dalı. s. 75. 2 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2018.
- ^ Mengüç, Arslan (1994). Turgut Atalay. İstanbul: Bilim Sanat Galerisi. s. 26. ISBN 975-95659-3-5.
|erişim-tarihi=kullanmak için|url=gerekiyor (yardım) - ^ "Turgut Atalay'ın Yaşamı ve Sanatı". Lebriz. 27 Ağustos 2010. 3 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2018.
