Ömer Kaleşi
| Ömer Kaleşi | |
|---|---|
| Doğum | 1932 Kırçova, Makedonya |
| Ölüm | 17 Nisan 2022 (90 yaşında) Paris, Fransa |
| Alanı | Resim |
| Sanat eğitimi | Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi |
| Ödüller | |
| 2012 Iliria Royal Universitesi ILIRIA Koleji Onursal Yönetim Kurulu Üyesi | |
Ömer Kaleşi (d. 1932, Srbitsa Kırçova, Makedonya - ö. 17 Nisan 2022, İstanbul, Türkiye), Arnavut ve Makedon kökenli ressam.
Eğitimini Türkiye'de tamamladıktan sonra yaşamını Fransa'nın başkenti Paris'te sürdürmüş;[1] II. Dünya Savaşı'na rastlayan çocukluğunun izlerini eserlerine yansıtmıştır.[2] Sanatçı, tüm sanat yaşamında bedensiz başlar çizdi; ağırlıklı olarak üç renk (kırmızı, siyah, beyaz) kullandı; dervişleri ve çobanları resmetti.
Yaşamı
| “ | Ressam olduğum yer Türkiye; doğum yerim Makedonya; Paris ise 54 dört senedir ve hâlâ resimlerimi oluşturduğum şehir. | ” |
| — 10 Eylül 2020 tarihli röprotajından[3] | ||
1932 yılında bugün Kuzey Makedonya sınırlarında bulunan Kırçova kasabasının Srbitsa köyünde doğdu. Makedon asıllı Hayriye ile Arnavut asıllı Ahmet Kaleşi'nin on çocuğundan yedincisidir. 1950 yılında Üsküp Teknik Okulu Elektrik Bölümü’nden mezun oldu. Köyünde, Partizanlar olarak anılan komünist gerillalarla köy halkının mücadelesine, köyünün yakılmasına tanıklık etti.[4] Üsküp'te elektrikçilik yapan Kaleş, ressam olma fikrinin 1955 yılında Üsküp’teki tarihi Davut Paşa Hamamı’nda, İngiliz heykeltıraş Henry Moore sergisini gezdikten sonra geliştiğini ifade etmiştir.[3]
1956 yılında ailesi ile birlikte Türkiye’ye yerleşti.[5] 1959 yılında resim öğrenimine başlayana kadar Türkiye'de elektrikçilik mesleğini sürdürdü.[6]
1959-1965 yılları arasında, İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümü’nde öğrenim gördü. Bedri Rahmi Eyüboğlu Atölyesi’nden mezun oldu.[7] Kişiliğini oluşturan dönem, 1962’de çıktığı bir Anadolu gezisinin izlenimlerini resimlerine yansıtması ile başladı.[3]Vücudu olmayan, sadece başlardan oluşan derviş ve çoban figürleri resmeden Kaleşi, Balkan dramını bedensiz başlar ile anlattı; bütün sanat yaşamı boyunca başları resmetmeyi sürdürdü. Eğitimi sırasında Bedri Rahmi'nin bir renk ve bir usta seçerek derinleşmesini istediği çalışmada renk olarak kırmızıyı, usta olarak Goya'yı seçen Kaleşi, iki yüze seksen farklı kırmızı tonunu keşfederek resimlerinde ağırlıklı olarak kırmızıyı kullandı.Mezuniyetinin ardından 1965 yılının sonbaharında Paris’e yerleşti.[1][8][9][10][11] Aynı yıl Belgrad ve Üsküp’te kişisel sergiler açtı.
1969-1970 yılları arasında Paris’teki "Bağımsızlar Salonu" ve 1973-1974 yılları arasında "Salon de Mai"’nin sergilerine katıldı. Türkiye'de ilk sergisini 1986 yılında İstanbul'daki Tem Sanat Galerisi'nde açtı.[12] Sonraki yıllarda eserlerini Türkiye'de aynı galeride sergilemeyi sürdürdü.[13]
2004 yılında Arnavutluk'ta açtığı ilk serginin ardından Kaleşi için Arnavutluk Büyükelçisi yazar Luan Rama Tiran’da “Ömer” adlı Arnavutça bir kitap yayınladı; Arnavutluk Televizyonu sanatçının hayatı ve eserleri üzerine Arnavutluk ve Paris’te bir belgesel çekti.[2]
Paris'te Arago bulvarında Osmanlı padişahı II. Abdülhamid'in hediyesi olarak göndermiş olduğu kestane ağaçlarının bir kısmının kesilmesi üzerine içleri boşalmış bu ağaç kütüklerine başları yerleştirerek insan vücüduna benzeyen ağaçları eserlerine yansıtması, ilgi gördü.[14]
2012 yılında 50. sanat yılını İstanbul’da TEM Sanat Galerisi'nde açılan sergi ile kutladı.[4] Bu sergi vesilesiyle Makedon yazar Jordan Plevneŝ tarafından yazılan "Ömer Kaleşi – Başlar"adlı kitap yayımlandı. Sanatçı, 2013’de eleştirmen Luan Rama’nın Zamir Mati, Bujar Luca ve Artur Muharremi ile oluşturduğu Fransa’da yaşayan Arnavut ressamlar dörtlüsüne katıldı.
2012'de Kosova İliria Ünivesitesi tarafından onursal üye olarak seçilen Kaleşi, bu üniversiteye 25 eserini; ardından 2019 yılında Bursa Kent Müzesi'ne 21 tablosunu bağışladı.[15] Derviş serisi için Arnavutluk’un başkenti Tiran’da büyük bir Bektaşi dergahında ve kültür merkezinde adına galeri açıldı.
17 Nisan 2022 tarihinde İstanbul'da öldü.[16] Cenazesi İstanbul'da Edirnekapı Mihrimah Sultan Camii'nden kaldırılarak Küçükkköy Mezarlığı'na defnedildi.
Hayatı, Makedon yazar Luan Starova tarafından “Le Paris d’Ömer Kaleşi” (Ömer Kaleşi’nin Paris’i) adıyla kitaplaştırılmıştır.
Sanatı
| “ | Gözleri açık da olsa, kapalı da, gördükleri hep aynı. Çoktan gelmiş, başa gelmiş bir olayın izleyicisi onlar. Gece mührünü basmış, ayın ve umudun yansımasıyla ışıyan yüzlerine. “Biz” diyorlar, “bir araya gelip, ayrı düşmeye direnmek için bedenleri ve yürekleri kenetlenmiş bir halkız. Öyle bir halk ki, her birimiz aynı adı taşırız: Masumlar denir bize. | ” |
| — Balkan Dramı III tablosu için Jacques Lacarrière'nin yazdığı şiirden | ||
Fırça yerine spatül kullanan sanatçının kendine özgü bir boyama tarzı vardır. Tuval üzerine yaydığı boyayı, çizgiye gerek görmeden içten dışa genişleterek soyut bir doku ile figürsel öğeleri bütünleştiren bir yöntem uygular.[3]
Ömer Kaleşi için en önemli tema, insan ve özellikle insan başlarıdır. Yugoslavya'da yaşanan katliam sırasında başları vücutlarından ayrılan insanların ölü görüntülerini yüz aracılığı ile yansıtmıştır.[17]
| “ | Başlarla başa çıkmam mümkün değil ama bildiğim tek bir şey varsa, o da hayatımın sonuna kadar onları resmedeceğimdir. | ” |
Kaleşi, resimlerinde genellikle üç rengi kullanmıştır. ‘Kırmızı’yı İstanbul’da Güzel Sanatlar’da öğrenciyken kullanmaya başladı. ‘Siyah’a, “Balkan Dramı” temasıyla 1993’te başladı ve Eski-Yugoslavya’daki (Hırvatistan, Bosna-Hersek ve Kosova) savaşı boyunca devam etti. ‘Tuval beyazı’nı ise 1981-82 yıllarında derviş ve çoban figürleriyle kullanmaya başladı.
Ödülleri
- 2012 Iliria Royal Universitesi ILIRIA Koleji Onursal Yönetim Kurulu Üyesi[18]
Kişisel Sergiler
|
|
Kaynakça
- ^ a b "PARİS'TE ÜNLENEN TÜRK RESSAMLARDAN ÖMER KALEŞİ". Hodri Meydan. 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020.
- ^ a b "Ömer Kaleşi Tem Sanat Galerisi'nde". Arşiv NTV. 6 Mayıs 2005. 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020.
- ^ a b c d Fesli, Eloise Ebru (22 Ekim 2019). "Her Şey İnsanları Sevmekle Başlar". Alem.com.tr. 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022.
- ^ a b Tansel Mina. "Ömer Kaleşi'nin Bedensiz Başları". Sanattan Yansımalar. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020.
- ^ "Ömer Kaleşi". Turkish Paintings. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020.
- ^ Taş, Tevfik (10 Nisan 2014). Görünüş ve Gerçek (İngilizce). Evrensel Basım Yayın. ISBN 978-605-4834-53-2. 18 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022.
- ^ "Ağaç gövdesindeki başlar!". Turkiyegazetesi.com.tr. 2007. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022. [ölü/kırık bağlantı]
- ^ Valtchinova, Galia; Vantses, Martine (2011). "Peindre avec le cœur : Ömer Kale?i et les paysages mémoriels balkaniques". Études Balkaniques-Cahiers Pierre Belon (Fransızca). n° 18 (1): 249. doi:10.3917/balka.018.0249. ISSN 1260-2116. 18 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022.
- ^ Ömer Kaleşi Balkan Dramı. TEM Sanat Galerisi Yayınları. 1999.
|erişim-tarihi=kullanmak için|url=gerekiyor (yardım) - ^ La Carriere, Jacques (2004). Ömer Kaleşi Yörüngeler. İstanbul: TEM Sanat Galerisi Yayınları.
|erişim-tarihi=kullanmak için|url=gerekiyor (yardım) - ^ Kadare, İsmail (2001). Ömer Kaleşi. TEM Sanat Galerisi Yayınları.
|erişim-tarihi=kullanmak için|url=gerekiyor (yardım) - ^ "ÖMER KALEŞİ VE TEM SANAT 32 YILDIR BİRLİKTE…". Kitaptan Sanattan. 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020.
- ^ "Ömer Kaleşi Tem Sanat'ta". Haberler. 21 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020.
- ^ "2- UNESCO Nezdinde Türkiye Daimi Temsilciliği rezidansı Cumhuriyetin 92.yıl kutlama çerçevesinde kültür sanat etkinliğine ve sahipliği yaptı". Mynet Video. 29 Ekim 2015. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022.
- ^ "Defterdarlık Binası Restore Edilip, Kent Müzesi'ne Eklendi". Milliyet. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
- ^ "RESSAM ÖMER KALEŞİ 90 YAŞINDA İSTANBUL'DA VEFAT ETTİ". Hodrimeydan.net. 17 Nisan 2022. 17 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022.
- ^ "Türk resim sanatında otobiyografi". Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 2019.
- ^ "Omer Kaleshi is announced the Honorary Member of the Board of the ILIRIA College". uiliria.org. 27 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020.
Dış bağlantılar
- Paris'te Ünlenen Bizim Ressamlardan Ömer Kaleşi 18 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (video)
