Sorauren

Sorauren
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Pilotalekua eta eliza; atzealdean Txumendi
Armarria
Kokapena
Herrialdea	Nafarroa Garaia
Eskualdea	Ibarrak (Iruñerria)
Udalerria	Ezkabarte
Administrazioa
Mota	kontzeju
Izen ofiziala	Sorauren
Posta kodea	31194
Herritarra	soraurendar
Geografia
Koordenatuak	42°52′03″N 1°36′31″W / 42.8675°N 1.6086°W / 42.8675; -1.6086
Azalera	6,27 km²
Garaiera	456 metro
Distantzia	8,6 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	190 (2020:  0)

Sorauren^[1][a] Ezkabarte ibarreko kontzeju bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta. Iruñeko merindadean eta Iruñerria eskualdeko Ibarrak azpieskualdean dago, Iruñea hiriburutik 8,6 kilometrora. 2020 urtean 190 biztanle zituen.

Bertako biztanleak soraurendarrak dira.

	Baionatik			Donejakue bidea Baztango bidea		Donejakuera
	Olaitz (2,4 km)		Sorauren			Arre (4,3 km)

Izena

Sorauren toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:^[2]

• Soraguren (1193)
• Soraurren (1268)
• Sarauren (1274)
• Celauren (1279)
• Sororan (1350)
• Sorauren (1366)
• Sorauren (1534)
• Soraurren (1591)
• Sorauren (1767)
• Sorauren (1829)
• Sorauren (1966)
• Sorauren (2003)

Ezaugarriak

Armarria

Soraurengo armarria Ezkabarteko armarria da. Armarri honek honako blasoi hau du:^[3]

Geografia

Sorauren Ezkabarte ibarrean dago, Iruñeko merindadean. Bitxia da kalean zehar etxe barruko labe zintzilikatu pare bat ikus daitezkeela. Nafarroako iparraldean horrelako hainbat ikusten dira.^[4]

Ingurune naturala eta kokapena

Ezkabarte udalerria Iruñeko saihesbideak (PA-30) eta N-121-A errepide nagusiak zeharkatzen dute, baita Aitzoainekin lotzen den tokiko errepide batek ere. Udalerriaren erliebea Ultzama ibaiaren ibarrak definitzen du ekialdean, eta Pirinioaurreko lur-eremu menditsu batek gainerako lurraldean. Hegoaldean, gainera, Ezkaba mendia nabarmentzen da (895 metro), Iruñearekiko eta haren metropoli-eremuarekiko hegoaldeko muga egiten duena.

Iruñerriko Ibai Parkea

Iruñerritik pasatzen den Arga ibaiaren ibilbidean 32 kilometro inguruko natur pasealekua antolatu zuen Iruñerriko Mankomunitateak. Parkean Ultzama ibaiko adarra Soraurenen hasten da. Guztira milioi bat metro koadro hartzen ditu parkeak. Ibaiko landarediaz gain beste elementu asko ikus daitezke ibilbidean: zubi historikoak, presak, errotak, zaldainak, lorategiak, parkeak, ontziralekuak, askaldegiak, arrantza lekuak, haztegiak, baratzeak, zaldiak eta behiak belar-soroetan, iturriak, pilotaleku bat, bai eta Ingurumen Heziketarako Museo bat ere.^[5]

Klima eta landaredia

Ezkabartek klima atlantiarra dauka, urteko batez besteko balioek erakusten duten moduan. Urteroko prezipitazioak 1.000mm eta 1.400mm bitartekoak dira, eta tenperaturak 10 eta 13 gradu artekoak. Egun euritsuak 120 inguru izaten dira. Euria urte osoan zehar egiten badu ere, uda garaian hilabete bateko lehortea izan ohi da.

Prezipitazio ugariek eraginda, landaredia eta basoak ugariak dira. Basa pinuak, pagoak eta beste hainbat zuhaitz espezie daude ibarreko basoetan.

Estazio meteorologikoa

Ezkabarten ez dago estazio meteorologikorik. Hala ere, Txulapain pareko udalerrian, estazio bat dagoen Beltzuntze kontzejuan, itsasoaren mailatik 530 metrora, Nafarroako Gobernuak 1988an jarritako estazio meteorologikoa dago.^[6]

Datu klimatikoak (Beltzuntze, 1988-2022)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	18.0	20.0	25.0	28.0	33.3	39.5	40.3	40.5	37.0	30.0	22.0	17.1	40.5
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	8.5	10.0	13.3	16.3	20.0	25.3	27.6	27.8	23.9	19.1	12.1	8.9	17.7
Batez besteko tenperatura (ºC)	5.2	6.0	8.6	11.3	14.4	18.9	21.1	21.3	18.1	14.4	8.7	5.6	12.8
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	1.9	2.0	3.8	6.2	8.8	12.6	14.7	14.8	12.3	9.6	5.3	2.3	7.9
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-8.0	-8.0	-9.0	-1.8	-1.0	2.0	7.0	8.0	4.0	-2.0	-7.0	-10.0	-10.0
Pilatutako prezipitazioa (mm)	113.4	100.1	95.5	106.3	74.5	63.0	34.7	35.8	57.1	80.4	134.8	112.6	1008.3
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm)	75.0	49.0	57.5	63.0	44.0	63.0	45.0	84.0	72.0	63.0	80.5	122.0	122.0
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	13.8	12.8	12.3	14.9	12.4	8.7	6.6	6.3	8.7	11.8	16.0	13.9	138.0
Elur egunak (≥ 1 mm)	0.1	0.2	0.4	0.4	0.4	0.2	0.3	0.2	0.0	0.0	0.1	0.1	2.2
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[7]

Historia

1193an, Antso VI.a Jakitunak bertako biztanleei eman zien, eman ohi zioten petxatik, denek batera urtean 300 sos ordain zitzaten, eta ez gehiago. Halaber, lau alargunek laborari batek bezainbat ordain zezatela, ezein jaun, zaldun edo merinok ez zezala haien gain zuzengabekeria edo bortizkeria egiteko eta beren gauzak bortxaz kentzeko ahalmenik izan, eta ez zezatela ezein jaunaren alde egin. Sorauren herriak bere elizaren patronatua erregeari eman zion 1406an, eta erregeak Orreagako monasterioari eskualdatu zion. Soraurenen petxak Joan II.a erregeak eman zizkion 1461ean Joan Peritz Beraitzeri.^[8]

1794ko urriaren 15ean, Konbentzioaren gerrapean, Ultzamako ibarra frantziar eraso antolatu baten ondorioz, espainiar tropek ebakuatu zuten, eta Soraurenera itzuli behar izan zuten. Urte bereko azaroaren 24an, Sorauren okupatu zuten frantziarrak Espainiako tropek kanporatu zituzten.

1813an Sorauren gudu odoltsua gertatu zen Iberiar Penintsulako gerran, guztira 7500 hildako izan ziren (4000 frantziar, 1500 britainiar, 1000 portugaldar eta 1000 espainiar).

XIX. mendearen erdialdean, Soraurenek eskola zuen, 1063 errealez hornitua. Eliza zerbitzatzen zuen elizgizona bikario batera murriztu zen, eta haren aurkezpena erregeari edo Orreagako kabildoari zegokion, postua hutsik geratu zen hilabetearen arabera. San Martzial baselizan ibarreko batzarrak egiten ziren. XX. mendearen hasieran errota eta zentral elektriko berriak zituen.^[9]

Demografia

2020 urteko erroldaren arabera 190 biztanle zituen Soraurenek.^[10]

Garraioa

La Burundesa autobus konpainiaren Donostia eta Iruñea bitarteko lineak geltokia dauka herrian. Maiztasunak aldakorrak dira, baina gutxienez bi zerbitzu izaten dira norabide bakoitzean egunero. Lineak honako ibilbidea egiten du:

• Donostia - Irun - Lesaka - Etxalar - Igantzi - Sunbilla - Doneztebe - Narbarte - Belate - Almandoz - Olague - Ostitz - Sorauren eta Iruñea

Kultura

Euskara

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Ezkabarteko herri guztiak sailkatu zituen, hegoaldeko goi-nafarrera euskalkian.^[11]

Koldo Zuazok, 2010ean, Ezkabarte ez-euskal-eremuan sailkatu zen.^[12]

Ibar honetan hitz egiten den euskarak bere berezitasunak ditu. Horregatik sailkatzen da Olaibarreraz. Euskara batuaren itzalean alfabetatutako hainbat euskaldun baden arren, Goñerriko mintzaira zaharrak hiztun gaberik dakite.

Nafarroako Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera, Ezkabarte eremu mistoko udalerria da, eta hori dela eta, euskarak eskubide batzuk ditu. 2010ko erroldaren arabera, herritarren %12,35k zekien euskaraz hitz egiten eta 2018n % 16,70k.

Jaiak

• San Andres jaiak, irailaren lehengo asteburuan

Ondasun nabarmenak

• San Andres eliza, XVI. mendeko kristau eliza, XX. mendean zaharberritua.
• Soraurengo zubia, Ultzama ibaiaren gaineko zubia, Erdi Arokoa.

Irudiak

• 
  Eliza
• 
  Etxe barruko labe zintzilikatua
• 
  Etxe barruko labe zintzilikatua
• 
  Zubi zaharra
• 
  Frontoia eta eliza
• 
  Harri landuzko leihoa
• 
  Ibai ibilbidea. Labore-saila
• 
  Soraurengo borrokaren mapa

Oharrak

1. ↑ /soɾáuɾen/ ahoskatua (laguntza)
   Azentua: zorrotza bigarren silaban

Erreferentziak

Ikus, gainera

• Ezkabarte
• Ibarrak (Iruñerria)
• Iruñeko merindadea
• Nafarroa Garaia

Kanpo estekak

• Ezkabarteko Udalako webgune ofiziala

• Datuak: Q7563308
• Multimedia: Sorauren / Q7563308