Kelbecer Muharebesi

Kelbecer Muharebesi
Karabağ Savaşı
Tarih 27 Mart-3 Nisan 1993 Bölge Kelbecer Sonuç Ermeni zaferi
Taraflar
Ermenistan  Dağlık Karabağ	Azerbaycan
Komutanlar ve liderler
Gurgen Daribaltayan Samvel Babayan Monte Melkonyan	Süret Hüseynov Şamil Askerov
Güçler
Birkaç yüz asker ile tank ve zırhlı savaş araçları	Bilinmeyen miktarda piyade ve tank
Kayıplar
100 ölü	200 ölü, 62,000 mülteci[1]

Kelbecer Muharebesi, Karabağ Savaşı sırasında 1993 yılının Mart ve Nisan ayları arasında meydana gelen bir muharebedir. Operasyon ağırlıklı olarak Ömer Geçidi ve Murovdağ'da yapıldı. Rus kaynaklarına göre, Ermenistan'da konuşlu 128. Alay'ın (7. Rus Ordusu) dağ birlikleri, yıldırım harekâtıyla Kelbecer'i ele geçirdi. İlk baştaki yoğun direnişin ardından Azerbaycan birlikleri hızla dağıtıldı ve bölge merkezi 3 Nisan 1993'te işgal edildi. Bundan sonra Aralık 1993 yılında Azerbaycan tarafından Kelbecer Operasyonu düzenlendi, ama başarılı olamadı.

Taarruz sırasında Ermenistan, silahlanmayı ve ulusal bir ordu kurmayı tamamlamıştı ve bu ordunun önemli bir kısmı Karabağ'a nakledildi. Yıl sonuna kadar Karabağ'daki Ermeni kuvvetleri, 12.000'i Karabağlı olmak üzere 18.000 kişiye ulaşmıştı. 100 tank ve 190 zırhlı araçtan oluşuyorlardı. Ermeni askeri mekanizmasının hızla güçlendiği bir ortamda, 1993 Ocak ayındaki taarruzun başarısızlığı Azerbaycan ordusunda oldukça gergin bir durum yarattı.^[2] Toplum içindeki siyasi sürtüşmeler de buna katkıda bulundu; böylece Ocak ayında Albay Suret Hüseynov komutasındaki 2. Ordu Kolordusu birlikleri, Bakü yetkililerinin onayı olmadan cepheden çekildi. Görünüşe göre bu faktör, Ermeni birliklerinin taarruzunun zamanlaması ve yönünün belirlenmesinde belirleyici oldu.

27 Mart 1993'te, Azerbaycan silahlı kuvvetlerinin olası bir bahar saldırısını önlemek amacıyla Ermeni tarafı Kelbecer ve Fuzuli'ye saldırı başlattı.

O dönemde, dağlık Kelbecer bölgesi Azerbaycan'ın geri kalanından ayrılmıştı. Batıda Ermenistan, güneyde 1992'de Dağlık Karabağ Cumhuriyeti güçleri tarafından işgal edilen Laçin, doğuda Ermenilerin kontrolündeki Mardakert bölgesi ve kuzeyde, Ömer Geçidi'nden geçen tek geçiş yolu olan bir dağ sırası vardı.^[1]

27 Mart'ta Ermeni tarafı Kelbecer'i ele geçirmek için bir operasyon başlattı. Asıl saldırı Ermenistan topraklarından gerçekleştirildi. 29 Mart'ta şehir kuşatıldı ve üç gün içinde Ermeni silahlı kuvvetleri bölge merkezini ele geçirdi. Şehir halkı helikopterlerle tahliye edildi veya dağ geçitleri aracılığıyla şehri terk etti. Kelbecer, Ermeni tarafı için önemli bir stratejik noktaydı. Şehrin ele geçirilmesi sonucunda Ermenistan ile Dağlık Karabağ Cumhuriyeti arasında güçlü bir bağ kurulmuş ve bu da çatışmanın Ermeni tarafının stratejik konumunu güçlendirmiştir.

1 Nisan 1993'te, Ermeni tarafındaki silahlı gruplar, otomatik silahlar ve bombaatarlar kullanarak 25 sivili taşıyan bir GAZ-52 kamyonuna saldırdı. Saldırı sonucunda hepsi öldürüldü veya yaralandı ve rehin alındı. Ömer Geçidi'nden geri çekilme sırasında birçok Azerbaycanlı donarak öldü. Sivilleri tahliye eden son helikopterlere yetişemeyenler, yoğun kar yağışı ve düşük sıcaklıklar altında yürümek zorunda kaldı. Uluslararası Kızılhaç Komitesi'ne göre, ilerleyen Ermenilerden kaçan 15.000 sivil kayboldu. Çatışma bölgesinden mülteci ve yaralı taşıyan dört Azerbaycan MI-8 helikopteri düştü ve sonuncusu Ermeni güçleri tarafından düşürüldü.^[3]

Kelbecer'i ele geçiren Ermeni tarafı, Füzuli, Kubatlı ve Zengilan yönünde taarruza devam etti. Taarruz, Füzuli'ye 2 kilometre kala durduruldu. Bu durum, bu bölgelerden büyük bir göç dalgasına yol açtı.