Veliko Orašje

Za ostale upotrebe, v. Orašje (razvrstavanje).
Veliko Orašje
Osnovni podaci
Država  Srbija
Upravni okrug Podunavski
Opština Velika Plana
Stanovništvo
Stanovništvo (2022) 2299
Geografija
Koordinate 44°22′02″N 21°05′10″E / 44.367166°N 21.086°E / 44.367166; 21.086
Nadmorska visina 85 m
Veliko Orašje na mapi Srbije
Veliko Orašje
Veliko Orašje
Veliko Orašje (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod 11323
Pozivni broj 026
Registarska oznaka VP


Koordinate: 44° 22′ 02" SGŠ, 21° 05′ 10" IGD Veliko Orašje je naselje u Srbiji u opštini Velika Plana u Podunavskom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 2299 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 2636 stanovnika).

Istorija

Veliko Orašje je u opštini Velika Plana. Veliko Orašje je starije naselje. Crkva je podignuta na temeljima neke stare crkve. Pri otkopavanju nađeni su zidovi koji su bili „molovani“ i na desnoj strani vrata stajao je natpis: Ljeta od Hrista 1175. sozda se hram sei….“ Na vratima je stajao natpis: osvajati i pomaza Hram sv. Ar. M episkop Sava“. (Spomenik C.K.A.XXXVII, c 167/168.).
Predanje veli da su stanovnici današnjih sela Livade (požarevačke), V. Orašja, Krnjava i Trnovče bili naseljeni u blizini današnjeg Orašja na mestu koje se sada zove „Selište“, gde je i danas staro groblje.

Kako je ovde bilo na udaru Turcima, stanovništvo se sklonili u zaklonitija mesta: jedni pređu preko Morave i u lugu osnuju novo naselje pod imenom Livadica, drugi osnuju Orašje, a treći Krnjevo i Trnovaču. Mesto, na kome je bilo prvobitno naselje, koje se danas zove Selište, pominje se za vreme Austrijske Srbije (1718-1739. g.) pod imenom Livada Livat. U godini 1732., u spisku sela smederevskog „dištrikta“, pominje se selo livade sa 30 domova. Livadica se pominje i mnogo ranije. Među selima, koje je knez Lazar poklonio manastiru Ravanici (1381. g.), pominje se i „selo Livadica na Morave“, a kasnije (1553. g.) putopisac Vranćić pominje „selo Livadu na potoku Jasenici u šumi Lomnici“. Predanje veli da su prvi doseljenici, koji su iz Livadice došli na današnje mesto, tu zatekli mnoge velike orahe, po čemu su selu, odnosno današnjoj varošici, i dali ime. Veliko Orašje se pominje u aračkim spiskovima i imalo je 1818. g. 50 a 1822. g. 55 kuća. Godine 1846. u Orašju je bilo 87 kuća, a po popisu iz 1921. g. varošica je imala, zajedno sa Kruševom, 489 kuća sa 2400 stanovnika.

Današnje Orašje su naselile najpre ove porodice: Staraca-Nikolići, Jovanovići, Stojadinovići, Živanović i Gajići. Sve su ove porodice velike i sa brojem kuća i pored ovih imaju i druga prezimena. Velike i razgranate i porodice Bivoljara, Lekića, Bojkovića, Krajinaca, Laolaca i Kašajića. Varošica ima školu i crkvu koja su sazidana 1890. godine.. (podaci krajem 1921. godine).[1][2]

U Velikom Orašju se održava kulturno-zabavna manifestacija „Oraško prelo“ uokviru koje se organizuje takmičenje u spremanju sarme.[3]

Demografija

U naselju Veliko Orašje živi 1841 punoletni stanovnik, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,9 godina (40,2 kod muškaraca i 43,6 kod žena). U naselju ima 741 domaćinstvo, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,10.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Demografija
Godina Stanovnika
1948. 2937 [4]
1953. 3152
1961. 3064
1971. 2932
1981. 2894
1991. 2636 2507
2002. 2474 2299
Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi
  
 2271 98.78%
Romi
  
 8 0.34%
Muslimani
  
 4 0.17%
Crnogorci
  
 3 0.13%
Makedonci
  
 3 0.13%
Rusi
  
 1 0.04%
Jugosloveni
  
 1 0.04%
nepoznato
  
 4 0.17%


Stanovništvo prema polu i starosti [5]
m ž
? 3
  
  
 8
80+ 13
  
  
 39
75-79 33
  
  
 57
70-74 62
  
  
 85
65-69 92
  
  
 81
60-64 65
  
  
 77
55-59 52
  
  
 60
50-54 84
  
  
 81
45-49 97
  
  
 99
40-44 83
  
  
 85
35-39 73
  
  
 64
30-34 74
  
  
 72
25-29 57
  
  
 71
20-24 70
  
  
 57
15-19 71
  
  
 67
10-14 82
  
  
 73
5-9 60
  
  
 54
0-4 55
  
  
 43
prosek 40.2 43.6
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 690 754 807 789 793 745 741
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova
Broj domaćinstava 155 178 111 138 87 45 21 4 1 1 3.10
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 929 236 595 54 40 4 1003
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova
Broj domaćinstava 149 602 221 30 1
Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija Proizvodnja i snabdevanje... Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 506 103 - 4 150 14 70 63 16 55
Ženski 252 58 - - 65 6 6 40 10 17
Oba 758 161 - 4 215 20 76 103 26 72
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 2 2 11 3 7 4 - - 2
Ženski 1 2 8 11 26 2 - - -
Oba 3 4 19 14 33 6 - - 2

Reference

  1. ↑ Podaci su uzeti iz: „Naselja“ knj.19 (dr. B. M. Drobnjaković.: Smederevsko Podunavlje i Jasenica)) i iz „Letopisa“ varošice V. Orašja Br. 384./928.
  2. ↑ Literatura „Letopis Podunavskih mesta“(Beč 1998) period 1812 – 1935 g. Letopisa, po predanju, Podunavskih mesta i običaji nastanak sela ko su bili Dosenjenici čime se bavili meštani i poreklo doseljenika
  3. ↑ Veliko Orašje: Takmičenje u spremanju sarme („Večernje novosti“, 3. avgust 2013)
  4. ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
  5. ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7

Korišćena Literatura

  • Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927. objavjeno (1927 g.)„Napredak Pančevo,,
  • „Letopis“: Podunavska mesta i običaji Marina (Beč 1999 g.). Letopis period 1812 – 2009 g. Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju mesta u Južnoj Srbiji, mesta i običaji nastanak sela ko su bili Doseljenici čime se bavili meštani i poreklo stanovnika
  • Napomena

U uvodnom delu autor je dao kratak istorijski pregled ovog područja od praistorijskih vremena do stvaranje države Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

Spoljašnje veze

Portal Srbija
  • Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
  • Satelitska mapa (Wikimapia)
  • Gugl satelitska mapa (Maplandia)
  • Plan naselja na mapi (Mapquest)
  • p
  • r
  • u
Velika Plana • Veliko Orašje • Donja Livadica • Krnjevo • Kupusina • Lozovik • Markovac • Miloševac • Novo Selo • Radovanje • Rakinac • Staro Selo • Trnovče