Kolej zaniemeńska

Linia kolejowa

Kolej zaniemeńska
Dane podstawowe
Rozstaw szyn	1524 mm 1435 mm
Dworzec kolejowy w Suwałkach
Historia
Lata budowy	1895-1899
Rok otwarcia	1899
Rok włączenia do PKP	1919
Przebieg Legenda eksploatowana / istniejąca   zlikwidowana / rozebrana lub planowana kolej metro lub kolej lekka stacja kolejowa/stacja metra przystanek stacja bez ruchu pasażerskiego ładownia, posterunek ruchu itp przystanek częściowo używany koniec linii odcinek odcinek w tunelu odcinek na estakadzie wiadukt most tunel pod wodą zmiana kilometrażu granica państwowa / inna mijanka przejazd kolejowo-drogowy przeprawa promowa     odcinek zelektryfikowany   ↑ Wilno Orany ↓ Grodno Aleksandryjska Gaj Daugi Powortany Poterańce Olita Likiszki Pasznia Simno Kraśna ← Mariampol Szostaków Maćkowo Świdziszki Trakiszki Wesołowo Łowocie Kaletnik Lipniak Suwałki ← Ełk Ustronie Płociczno Szczepki Blizna Augustów Port Augustów Sajenek Balinka Jastrzębna Ostrowie Biebrzańskie Kamienna Nowa ← Sokółka Ostrowo Harasimowicze Dubaśno Bielany Karolin ← Kuźnica Białostocka Łosośna ↓ Grodno
Multimedia w Wikimedia Commons

Zaniemeńska Kolej Żelazna, kolej zaniemeńska – historyczna linia kolejowa w Imperium Rosyjskim wybudowana w latach 1895–1899 łącząca: Grodno, Augustów, Suwałki, Olitę i Orany.

Obecnie na terytorium Polski dawna kolej zaniemeńska stanowi odcinki linii kolejowej nr 40 i linii kolejowej nr 51 oraz jest odcinkiem europejskiego korytarza E 75 Rail Baltica.

Zaniemeńska Kolej Żelazna została zbudowana jako linia szerokotorowa przez armię rosyjską. Przy jej budowie pracowali oddelegowani z Petersburga inżynierowie cywilni. Wśród nich był m.in. konstruktor Tadeusz Wenda, który zaprojektował most kolejowy na Niemnie.

Do 1914 roku linia służyła głównie celom wojskowym. Łączyła przygraniczne miasto garnizonowe Suwałki z Koleją Warszawsko-Petersburską, miastem garnizonowym Orany oraz twierdzami w Grodnie i w Olicie.

W czasie I wojny światowej zarząd nad linią przejęły wojska niemieckie, które rozpoczęły integrację kolei zaniemeńskiej z liniami normalnotorowymi Prus. Prace te zostały przerwane wraz z upadkiem Cesarstwa Niemieckiego.

W 1919 roku w okolicach stacji Trakiszki, linia została przecięta granicą polsko-litewską. Podobna sytuacja powstała w okolicach stacji Orany. Z uwagi na konflikt graniczny pomiędzy Republiką Litwy i Rzecząpospolitą Polską nie było możliwości prowadzenia ruchu kolejowego na odcinkach Suwałki – Szostaków i Orany – Artyleryjskaja.

Zerwanie stosunków dyplomatycznych przez oba kraje po 1922 roku doprowadziło do sytuacji, w której dwa państwa sąsiadujące rozwijały swoje odcinki kolei zaniemeńskiej niezależnie, integrując je z własnymi sieciami kolejowymi. Pociągi po stronie polskiej dojeżdżały torami o rozstawie 1435 mm od strony Grodna do stacji w Trakiszkach, natomiast po stronie litewskiej odcinek Świdziszki – Szostaków – Olita – Artyleryjskaja połączono torami z Kownem. W tym celu w 1922 roku zbudowano nową linię kolejową Kozłowa Ruda – Szostaków. Od 1927 roku zrezygnowano z obsługi odcinka Olita – Artyleryjskaja i odcinek stał rozebrany. Odcinek Szostaków – Granica Państwa był rozebrany po 1922 roku.^{[potrzebny przypis]}

Po II wojnie światowej linia została przecięta granicą polsko-radziecką. Rozebrano odcinek Kamienna Nowa – Łosośna, a następnie po stronie polskiej wybudowano nową linię kolejową Kamienna Nowa – Sokółka.

W związku z powstaniem polsko-litewskiego przejścia granicznego w 1992 roku odbudowano tor na odcinku Mockava – Trakiszki.

• 
  Grodno (1915)
• 
  Kamienna Nowa
• 
  Augustów
• 
  Okolice Augustów Port (przed 1914)
• 
  Suwałki (1917)
• 
  Trakiszki
• 
  Maćkowo (Mockava)
• 
  Szostaków (Šeštokai)
• 
  Orany (Varėna)

• Historia linii z Suwałk do Szostakowa. kolejowe.dbv.pl. [dostęp 2012-06-28]. (pol.).
• Railroad Olita – Orany. olitaorany.projektas.lt. [dostęp 2012-06-28]. (ang.).