Sokółka

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne miejsca o nazwie Sokółka.
Sokółka
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Plac Tadeusza Kościuszki w Sokółce
Herb Flaga
Herb Flaga
Dewiza: Sokółka – naturalnie wielokulturowa
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

sokólski

Gmina

Sokółka

Data założenia

XV wiek

Prawa miejskie

28 lutego 1609

Burmistrz

Ewa Kulikowska

Powierzchnia

18,59 km²

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności
• gęstość


18 063[1]
971,7 os./km²

Strefa numeracyjna

85

Kod pocztowy

16-100

Tablice rejestracyjne

BSK

Położenie na mapie gminy Sokółka
Mapa konturowa gminy Sokółka, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Sokółka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawędzi u góry znajduje się punkt z opisem „Sokółka”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Sokółka”
Położenie na mapie powiatu sokólskiego
Mapa konturowa powiatu sokólskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Sokółka”
Ziemia53°24′25″N 23°30′00″E/53,406944 23,500000
TERC (TERYT)

2011084

SIMC

0923443

Urząd miejski
pl. Kościuszki 1
16-100 Sokółka
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Sokółka – miasto w Polsce, w województwie podlaskim, siedziba powiatu sokólskiego i gminy miejsko-wiejskiej Sokółka.

Prawa miejskie nadane zostały Sokółce w roku 1609. Miasto królewskie ekonomii grodzieńskiej[2] położone było w końcu XVIII wieku w powiecie grodzieńskim województwa trockiego I Rzeczypospolitej. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa białostockiego.

Położenie

Miasto położone jest na obszarze Wzgórz Sokólskich, w północnej części Niziny Podlaskiej, u źródeł rzeki Sokołdy.

Przez miasto przebiegają międzynarodowa trasa drogowa droga krajowa nr 19 oraz kolejowa Warszawa – Grodno i dalej w kierunkach na Wilno, Rygę, Sankt-Petersburg, Mińsk i Moskwę. Sokółka oddalona jest o 16 km od polsko-białoruskiego przejścia granicznego w Kuźnicy Białostockiej[3].

Historia

Początki miasta

Rycina Bony Sforzy z okresu, w którym nadany został jej dworek Sucholda, na obszarze dzisiejszej Sokółki

Pierwotnie Sokoldka (Sokółka) była wsią koronną założoną przez rewizorów królewskich na trakcie z Grodna do Knyszyna[4]. Nazwa miasta wywodzi się od nazwy rzeki Sokoldka (Mała Sokołda)[5][6][7][8][9]. Z biegiem czasu nazwa uległa zmianie przez uproszczenie spółgłoskowe -ldk do -lk i skojarzenie z Sokółką z Mazowsza i wsią Sokólki spod Ełku[10][11]. Na początku XVI wieku istniał tu dwór myśliwski Sucholda znajdujący się we władaniu królowej Bony, który został nadany jej przez Zygmunta Starego w roku 1524 wraz z rozległym obszarem od Kowna do Narwi i Świsłoczy, jaki wydzielił z Puszczy Grodzieńskiej[12]. W 1565 roku Zygmunt August ufundował w Sokółce kościół katolicki, a parafia funkcjonowała od roku 1592[13]. W latach 1586–1589 Sokółka stała się wsią targową. Prawa miejskie otrzymała 28 lutego 1609 roku od Zygmunta III Wazy[14]. Przed nadaniem praw miejskich do Sokółki przybyli rewizorzy królewscy Jerzy Scipio del Campo oraz Stefan Nieszkowski, którzy dokonali rozplanowania przyszłego miasta[15].

Sokółka w XVII i XVIII wieku

Tablica poświęcona Antoniemu Tyzenhauzowi na ścianie Muzeum Ziemi Sokólskiej

Kanclerz wielki litewski Albrycht Stanisław Radziwiłł w swoim pamiętniku pod datą 18 maja 1633 roku zapisał: „Na zaproszenie starosty żmudzkiego i wojewody brzeskiego, mego brata, udaliśmy się do Sokółki, gdzie król i my wszyscy zostaliśmy przyjęci wspaniale. Zanim tam przybyliśmy, król mówił mi (ponieważ jeszcze nigdy w tym miejscu nie byłem), że zobaczę dom drewniany, który został zbudowany za cenę 7000 zł, lecz niedokończony i już prawie w upadku. Okazało się to prawdziwe”[16]. W roku 1652 Ludwika Maria Gonzaga nadała parafię w Sokółce trzem współpracownikom Wincentego a Paulo[17][18]. Po krótkim pobycie w mieście przeniesieni zostali oni jednak do Warszawy. W tym okresie w mieście wytapiano rudę darniową[19]. 11 lutego 1662 roku wydano dekret, który zmuszał Żydów do opuszczenia miasta. Mogli odwiedzać Sokółkę tylko w dniach handlowych i jarmarcznych, ale nie dłużej niż na 3 dni. Żydom zabronione było nabywanie domów i dóbr ziemskich. Jeżeli któryś z nich takowy majątek posiadał, to przechodził on na własność Kościoła katolickiego. Zakazane było również wynajmowanie Żydom domów. Naruszenie dekretu wiązało się z karą pieniężną w wysokości 10 seksagen groszy litewskich na korzyść Kościoła w Sokółce[20]. 29 grudnia 1698 roku August II nadał zamieszkującym Sokółkę Żydom przywilej wolnego handlu oraz prowadzenia szynków[21].

W roku 1717 miasto znalazło się na drodze pocztowej między Warszawą i Mitawą, a w mieście osadzono urzędników pocztowych z rodziny Michaelisów[22]. W drugiej połowie XVIII wieku podskarbi nadworny litewski Antoni Tyzenhauz sprowadził rzemieślników i rozbudował miasto, próbując dokonać przestrzennej przebudowy miasta[14]. W czasie jego administrowania dokonany został nowy podział ekonomii litewskich, w wyniku czego Sokółka została siedzibą guberni. Tyzenhauz na obszarze ekonomii grodzieńskiej wybudował szereg fabryk i manufaktur, które później upadły, jednak wprowadził na nowo wcześniej zniesioną pańszczyznę. W wyniku tego w Sokółce oraz w Kuźnicy i Krynkach pojawiły się protesty miejscowej ludności, a w latach 70. XVIII wieku pisano supliki do króla. W tym czasie w mieście znajdowały się 182 domy i stacjonował w nim garnizon kawalerii narodowej[23]. Na zlecenie Tyzenhauza został wykonany przez Józefa de Sacco projekt założenia parkowo-pałacowego: „Planty Zabudowania gubernji J.K.mci Sokolskiey”, zbudowano jednak tylko pałacyk gubernatora. Za to do lat 80. XVIII wieku wybudowano 12 kamienic na rynku[24].

W czasie insurekcji kościuszkowskiej w marcu 1794 roku agitację na terenie Sokółki prowadził Joachim Litawor Chreptowicz. W kwietniu tego roku stacjonujący w mieście regiment liczył 600 osób. Po zajęciu Grodna przez Rosjan, 9 maja w Sokółce podpisany został przez kilkaset osób akces do powstania oraz zawiązano w nim Komisję Porządkową Powiatu Grodzieńskiego[25]. Wydana została też specjalna odezwa do mieszkających na tych terenach Tatarów. W lipcu komisja ogłosiła Uniwersał połaniecki[26].

Okres rozbiorów

Herb Sokółki z 1845 roku

W 1795 roku, po III rozbiorze Polski, miasto przejściowo znalazło się w zaborze pruskim, w prowincji Prusy Nowowschodnie[27]. Do czasu Pokoju w Tylży w roku 1807, gdy Sokółka znalazła się w zaborze rosyjskim, stacjonował w niej szwadron wojsk pruskich, liczący 228 osób[28]. W latach 1792 i 1803 wybuchały pożary, w wyniku których spłonęła część miasta, a w roku 1796 kościół parafialny[29]. Zgodnie z postanowieniami traktatu tylżyckiego z 1807 roku Sokółka została przekazana Imperium Rosyjskiemu, pod którego władzą pozostawała aż do 1915 roku. W roku 1848 zbudowany został murowany kościół katolicki pw. św. Antoniego. W latach 50. XIX wieku zbudowana została prawosławna cerkiew św. Aleksandra Newskiego[30] oraz szkoła administracyjno-leśna i strzelecka, a w 1886 roku koszary. W 1862 roku Sokółka otrzymała połączenie kolejowe w związku z budową linii kolejowej Wiedeń–Warszawa–Sankt-Petersburg[31]. Wśród powstańców listopadowych (1830–1831) i styczniowych (1863–1864), walczących przeciwko rosyjskiemu zaborcy, byli także także mieszkańcy Sokółki. Od końca XIX wieku do wybuchu I wojny światowej w mieście stacjonował rosyjski 63 Uglicki pułk piechoty[32]. Około 1900 roku wybudowano murowaną synagogę. Znajdowała się w północno-zachodniej części miasta[33]. W 1910 roku burmistrzem Sokółki był Józef Stanisławowicz Daszuta[34]. W 1915 roku, podczas I wojny światowej, wojska kajzerowskie (niemieckie) wypędziły administrację rosyjską oraz wojska carskie z Sokółki i Sokólszczyzny. Okupacja niemiecka trwała zatem od 1915 do 1918 roku.

Od roku 1807 aż do 1975 Sokółka była miastem powiatowym. W XIX wieku była ośrodkiem targów, rzemiosła i drobnego przemysłu.

Sokółka w czasach II Rzeczypospolitej

Pomnik z popiersiem Józefa Piłsudskiego

Od 30 kwietnia[35] 1919 roku Sokółka znalazła się w granicach Polski[36], jednak w okresie VII-IX 1920 r. zajmowana była przez wojska bolszewickie podczas wojny polsko-bolszewickiej[37]. W lipcu 1920 roku w wyniku ostrzału artyleryjskiego część miasta została zniszczona[38]. 24 września tego roku stacjonował w mieście sztab dowodzenia 2 Armii Wojska Polskiego, tu także został wydany przez Józefa Piłsudskiego rozkaz ataku na Lidę[38]. 20 listopada 1996 roku[39] odsłonięty został pomnik poświęcony bohaterom bitwy nad Niemnem z tamtego okresu z popiersiem marszałka Piłsudskiego.

W okresie międzywojennym miasto znane z garbarni oraz targów końskich i bydlęcych. W latach międzywojennych mieszkało w Sokółce około 3500 osób narodowości żydowskiej, w większości zajmowały się one handlem[40]. Łącznie miejscowość liczyła około 6000 mieszkańców[41]. W 1929 działały tu Związek Kupców, Związek Robotników Przemysłu Garbarskiego, Związek Rzemieślników Żydowskich, Związek Lokatorów oraz Związek Właścicieli Nieruchomości[42].

II wojna światowa

21 września 1939 roku miasto zostało zajęte przez oddziały sowieckiej 2 brygady czołgów, a następnie włączone w skład Związku Radzieckiego, przez co znajdowało się pod niemal dwuletnią okupacją sowiecką. Okupanci sowieccy prowadzili prześladowania, aresztowania oraz wywózki miejscowej ludności (często na Syberię czy do Kazachstanu), zwłaszcza polskich patriotów. W czerwcu 1941 miasto zostało zajęte przez wojska niemieckie, a w lipcu weszło w skład Bezirk Bialystok. Sowieci zbudowali w Sokółce pomnik Lenina, który latem 1941 Niemcy kazali zniszczyć miejscowym Żydom[43].

W 1941 r. w południowo-wschodniej części miasta Niemcy utworzyli getto dla ludności żydowskiej[44]. Oprócz kilku tysięcy Żydów z Sokółki trafiło tam również ok. 1500 Żydów z Janowa, Krynek, Czyżewa i Zaręb Kościelnych[44]. Mieszkańcy getta pracowali w fabryce filcu, w warsztatach szewskich i krawieckich oraz wykonywali roboty drogowe[44]. Wybudowali także zalew w Sokółce[45]. 2 listopada 1942 ok. 8 tys. osób wywieziono z getta do obozu przejściowego w Kiełbasinie pod Grodnem[44][46]. Getto szczątkowe zlikwidowano w styczniu 1943[47]. Żydzi z sokólskiego getta zginęli w obozach zagłady w Treblince i w Auschwitz-Birkenau[44].

W latach 1942–1944 w Sokółce znajdował się niemiecki obóz pracy[44]. Przeciętnie w obozie przebywało 150 osób; ogółem przeszło przez niego ok. 3 tys. osób[44]. Podczas likwidacji obozu część więźniów rozstrzelano, a część zwolniono[44].

W czerwcu 1944 roku Sokółka została zdobyta przez wojska radzieckie, co zakończyło okupację niemiecką[48].

Okres powojenny

Od 1944 w okolicach miasta silna była partyzantka antykomunistyczna – np. 11 sierpnia 1946 partyzanci trzykrotnie zaatakowali lokalny posterunek Milicji Obywatelskiej[49]. W latach 70. XX wieku we wschodniej części miasta powstały dwa duże zakłady przemysłowe: stolarski Stolbud (obecnie Sokółka Okna i Drzwi) oraz Fabryka Urządzeń Mechanicznych „Spomasz”[50], które po 1989 r. przeszły transformację gospodarczą okresu przemian ustrojowych[51].

18 grudnia 1980 r. w Sokółce powstała Terenowa Komisja Koordynacyjna Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, której przewodniczącym został Kazimierz Kossakowski – nauczyciel Zespołu Szkół Ogólnokształacących, a jego zastępcą Bronisław Błahuszewski – kierowca PKS. 5 marca 1981 r. rezygnację z funkcji przewodniczącego złożył Kazimierz Kossakowski. Dwa tygodnie później przeprowadzono wybory do 9-osobowego Prezydium TKK, w skład którego weszli przedstawiciele sokolskich zakładów pracy: Krzysztof Krasiński (przewodniczący), pracownik Rejonu Energetycznego w Sokółce, Czesław Oszer - „Spomasz”, Marian Peliksza – „Stolbud”, Krzysztof Ignatowicz - „Budopol” Pisz, Andrzej Sienkiewicz – GS Sokółka, Bronisław Błahuszewski – PKS Sokółka, Zofia Juszkiewicz – Zespół Opieki Zdrowotnej, Barbara Łapacz – CPN, Zakład Buchwałowo i Jolanta Sagan – Oświata Sokółka[52].

 Osobny artykuł: Strażnica WOP Sokółka.

400-lecie miasta

W 2009 roku Sokółka obchodziła 400-lecie istnienia. Z tej okazji w Sokółce zorganizowano wiele imprez, z takimi artystami na czele jak Danzel. Ponadto przed Urzędem Miejskim postawiono pomnik, upamiętniający ten jubileusz. Wyprodukowano też sokólską monetę o nazwie „Sokole”.

Demografia

Ulica Białostocka/Droga krajowa nr 19 w Sokółce; po lewej stronie zabytkowe kamienice

W kolejnych latach Sokółka liczyła:

  • Przełom XVIII i XIX w. – 1124 mieszkańców (w tym 383 Żydów i 18 Tatarów)[53]
  • 1867 – 3814 mieszkańców[54]
  • 1878 – 3431 mieszkańców[55]
  • 1945 – 4879 mieszkańców[56]
  • 1987 – ok. 18 000[57]
  • 2004 – 19 037
  • 2008 – 18 666[58]

Piramida wieku mieszkańców Sokółki w 2014 roku[59].

Gospodarka

Nieistniejący budynek firmy „Sokółka Okna i Drzwi”, będącej kontynuacją działającego od lat 70. Stolbudu

Miasto jest głównie ośrodkiem usługowym regionu rolniczego, ale także produkcji stolarki okiennej, importu węgla kamiennego i gazu, mrożenia owoców i warzyw czy przetwórstwa mleka. Znajdujące się większe zakłady pracy w Sokółce to:

Transport

Zabytki

Zabytkowy dom w Sokółce z 1880 roku, dawniej plebania prawosławna

Zabytkami w Sokółce są[60]:

  • Kościół parafialny św. Antoniego Padewskiego – neoklasycystyczny (ok. 1848, rozbudowany 1901-1904) z usytuowanym przy kolegiacie pomnikiem Powstańców Styczniowych[61],
  • Prawosławna cerkiew parafialna pw. św. Aleksandra Newskiego z lat 1850–1853
  • Granitowa płaskorzeźba – Alegoria Nauki z 1933 roku znajdująca się na elewacji frontowej budynku Szkoły Podstawowej nr 1 im. Adama Mickiewicza w Sokółce
  • Murowana kapliczka przy zbiegu ul. Grodzieńskiej i Kresowej w Sokółce z 1906 roku
  • Przedwojenne kamienice wzdłuż ulic Białostockiej i Grodzieńskiej
  • Dawna drewniana plebania prawosławna na rogu ulic Józefa Piłsudskiego i ks. Piotra Ściegiennego z 1880 roku

Inne obiekty o walorach kulturowych

Obiekty sakralne w Sokółce
Cerkiew św. Aleksandra Newskiego z roku 1853; po prawej dzwonnica bramna odbudowana w latach 2010–2013.
Zabytkowa kapliczka u zbiegu ulic Grodzieńskiej i Kresowej w Sokółce z 1906 roku.
Kaplica św. Męczennicy Pawły na cmentarzu prawosławnym w Sokółce.

Szlaki turystyczne

  • Szlak Tatarski
  • Szlak Śladami Powstania Styczniowego
  • Szlak Rękodzieła Ludowego
  • Szlak Dawnego Pogranicza

Podgląd miasta

W mieście znajduje się wiele kamer monitoringu wizyjnego należących do miasta, jak i osób prywatnych. Telewizja Sokółka udostępnia na swojej stronie internetowej obrazy z kilku kamer znajdujących się w różnych częściach miasta. Transmisja jest prowadzona przez całą dobę w czasie rzeczywistym. System jest cały czas rozbudowywany o kolejne kamery[64].

Media

W Sokółce znajdują się lokalna telewizja, gazeta internetowa i tygodnik wydawany w formie papierowej, które swoim zasięgiem obejmują cały powiat:

  • Sokółka TV[65]
  • iSokolka.eu[66]
  • Tygodnik Nowiny Sokólskie[67]
  • Tygodnik Info-Sokółka

Oświata

Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza w Sokółce
Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II w Sokółce
Zespół Szkół Rolniczych w Sokółce
Szkoły podstawowe
  • Szkoła Podstawowa Specjalna
  • Szkoła Podstawowa nr 1 im. Adama Mickiewicza
  • Szkoła Podstawowa nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi
  • Szkoła Podstawowa nr 3 im. Walerego Wróblewskiego
Szkoły średnie
  • Zespół Szkół w Sokółce, ul. Mickiewicza 11 (Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika i Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych)[68]
  • Zespół Szkół Zawodowych im. Elizy Orzeszkowej w Sokółce, Os. Zielone 1A (Technikum nr 1 i Branżowa Szkoła I Stopnia)[69]
  • Zespół Szkół Rolniczych im. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” w Sokółce, ul. Polna 1 (Technikum nr 2)[70]
  • Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy, Os. Zielone 1A (Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna)[71]

Instytucje

Głaz na cześć 300 lat osadnictwa tatarskiego położony w parku w centrum miasta
Budynek Muzeum Ziemi Sokólskiej
Budynek Sokólskiego Ośrodka Kultury
Fundacje i stowarzyszenia
  • Fundacja Sokólski Fundusz Lokalny[72]
  • The Pucilowski Foundation[73]
  • Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Ziemi Sokólskiej „Barka”[74]
  • Stowarzyszenie Klub 4x4[75]
Kulturalne
  • Muzeum Ziemi Sokólskiej[76]
  • Sokólski Ośrodek Kultury[77]
  • Kino „Sokół”
  • Chór Seniorów „Sokólskie Wrzosy”[78]
  • Kapela ludowa „Kapela Kundzicza”
  • Klub Plastyków Amatorów
  • Klub Seniora „Wrzosy”
  • Nauczycielski Klub Seniora
  • Wiejski Klub Kultury w Starej Kamionce
  • Zespół muzyczny „Lotos”
  • Teatr Amatorski „Coś”
  • Zespół muzyczny „FBI”
  • Zespół muzyczny „Bad Falcon”
Sportowe
Kryta pływalnia
  • Klub Sportowy Sokół Sokółka – piłka nożna[79]
  • Sokólski Klub Kolarski Sokół – kolarstwo, triathlon, bieganie[80]
  • Klub bilardowy Metal-Fach LP Pool Bilard Sokółka[81]
  • Klub Jeździecki BIK[82]
  • Klub Sportowy Mikolo Sokółka – siatkówka
  • UKS Boxing Sokółka – boks
  • LUKSz Orient Sokółka – szachy
Imprezy cykliczne
  • Dni Sokółki[83]
  • Wielkie Grillowanie z Kurczakiem
  • Pożegnanie Lata
  • Letnia Akademia Wiedzy o Tatarach Polskich[84]
  • Przegląd Widowisk Pastorałkowych
  • Wojewódzkie Spotkanie Rodzin Muzykujących
  • Rodzinny Festyn Dobroczynny[83]
  • Międzynarodowy Memoriał im. Stanisława Kirpszy – zawody kolarskie

Wielokulturowość miasta

Ze względu na to, że miasto zamieszkują wyznawcy religii katolickiej, prawosławnej oraz islamu, poza Polakami są to Białorusini i Litwini[85], a w jego okolicach zamieszkują także Tatarzy, zyskało ono określenie stolicy polskiego orientu[3]. W mieście zaczyna się także Szlak Tatarski, utworzony w roku 1979 na cześć sprowadzenia na te ziemie chorągwi tatarskiej przez Jana III Sobieskiego[86].

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa

Na terenie Sokółki działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

Sokółka na dużym i małym ekranie

Trylogia „U Pana Boga...”

W Sokółce i okolicach była kręcona większość scen całej trylogii. Ukazane w filmie obiekty które znajdują się w Sokółce: kościół pw. św. Antoniego, plebania, ogród, wędzarnia, obiekty gospodarcze, cerkiew pw. św. Aleksandra Newskiego i inne.

Cud w Sokółce

6 lutego 2010 roku w Telewizji Polsat został wyemitowany film dokumentalny Faktu dla Polsatu pt. „Cud w Sokółce”. W filmie były ukazane zdarzenia, które miały miejsce 12 października 2008 w kościele pw. św. Antoniego w Sokółce.

Miejsca i obiekty

W Sokółce
Kino „Sokół” w Sokółce
Stadion OSiR w Sokółce
  • zespół boisk, korty tenisowe, kryta pływalnia, skatepark, siłownia przy OSiR, ul. Mariańska 31
  • stadion miejski, ul. Mariańska/ul. Grodzieńska
  • Zalew Sokólski z ośrodkiem wczasowym – akwen 20 ha z plażą, wypożyczalnia sprzętu wodnego, miejsca noclegowe, kort tenisowy, boisko do siatkówki plażowej, ul. Wodna
  • kino „Sokół”
  • pomnik z popiersiem Józefa Piłsudskiego
  • pomnik na cześć 300 lat osadnictwa tatarskiego (umiejscowiony w parku w centrum miasta)
  • tablica poświęcona Antoniemu Tyzenhauzowi na ścianie Muzeum Ziemi Sokólskiej
  • Wieża ciśnień
    Wieża ciśnień
  • Uliczka przed kinem
    Uliczka przed kinem
  • Jedno z osiedli
    Jedno z osiedli
  • Starostwo Powiatowe
    Starostwo Powiatowe
W najbliższych okolicach Sokółki

Sąsiednie gminy

Urząd Miejski w Sokółce
  • gmina Czarna Białostocka
  • gmina Janów
  • gmina Kuźnica
  • gmina Sidra
  • gmina Supraśl
  • gmina Szudziałowo
  • gmina Dąbrowa Białostocka

Sokółka sąsiaduje z Białorusią.

Miasta partnerskie

Sokółka prowadzi współpracę z[89]:

Zobacz też

 Wykaz literatury uzupełniającej: Sokółka.

Przypisy

  1. ↑ [1], Baza Demograficzna w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ Odwiedzamy polską część Grodzieńszczyzny https://www.polskieradio.pl/7/5103/Artykul/2349934
  3. ↑ a b Sokółka ABC [online], s. 1 [dostęp 2021-04-23] .
  4. ↑ Prace slawistyczne, Wydania 41-43. Zakł. Narodowy im. Ossolińskich, 1985, s. 69, 213.
  5. ↑ Anna Pytasz-Kołodziejczyk: Zasoby wodne w dobrach wielkoksiążęcych zachodniej Grodzieńszczyzny w XVI wieku: administracja i eksploatacja. Olsztyn: Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM, 2017, s. 47. ISBN 978-83-938820-8-3. OCLC 1150361489.
  6. ↑ Józef Maroszek: Pogranicze Litwy i Korony w planach króla Zygmunta Augusta: z historii dziejów realizacji myśli monarszej między Niemnem a Narwią. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2000, s. 267.
  7. ↑ Onomastica: pismo poświe̦cone nazewnictwu geograficznemu i osobowemu, Tom 34. Zakłlad Narodowy im. Ossolińskich, 1989, s. 25.
  8. ↑ Tadeusz Gajdzis: Ziemia zroszona łzami, Sokółka - moje rodzinne miasto: niemiecko-sowiecka okupacja i początki PRL-u w Sokółce i regionie 1939-1947. PRYMAT - Mariusz Śliwowski, 2000, s. 13. ISBN 83-88097-15-6.
  9. ↑ Michał Kondratiuk: Elementy bałtyckie w toponimii i mikrotoponimii regionu białostockiego. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985, s. 25.
  10. ↑ Stanisław Rospond: Słownik etymologiczny miast i gmin PRL. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984, s. 359. ISBN 83-04-01090-9.
  11. ↑ Kazimierz Rymunt: Nazwy miast Polski. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 225. ISBN 83-04-02436-5.
  12. ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 7. ISBN 978-83-60534-98-4.
  13. ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 9. ISBN 978-83-60534-98-4.
  14. ↑ a b Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 4. ISBN 978-83-61128-35-9.
  15. ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 11. ISBN 978-83-60534-98-4.
  16. ↑ Albrycht Stanisław Radziwiłł: „Pamiętnik o dziejach w Polsce” T. I 1632-36 r. Warszawa: PIW Wa-wa, 1980, s. 306–307. ISBN 83-06-00092-7.
  17. ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 13. ISBN 978-83-60534-98-4.
  18. ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 11. ISBN 978-83-61128-35-9.
  19. ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 14. ISBN 978-83-60534-98-4.
  20. ↑ VaidaV. Kamuntavičienė VaidaV., Studies in church history VI, Christians and the non-Christian other, Vilnius: Lithuanian Catholic Academy of Science, 2013, s. 81–82, ISSN 1392-0502 .
  21. ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 16. ISBN 978-83-60534-98-4.
  22. ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 17. ISBN 978-83-60534-98-4.
  23. ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 19–21, 23. ISBN 978-83-60534-98-4.
  24. ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 21–22. ISBN 978-83-60534-98-4.
  25. ↑ Dziś wielka rocznica. 219 lat temu w Sokółce przyjęto akces do Powstania Kościuszkowskiego [online], isokolka.eu [dostęp 2023-05-09]  (pol.).
  26. ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 24–27. ISBN 978-83-60534-98-4.
  27. ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 12. ISBN 978-83-61128-35-9.
  28. ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 28. ISBN 978-83-60534-98-4.
  29. ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 29. ISBN 978-83-60534-98-4.
  30. ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 24. ISBN 978-83-61128-35-9.
  31. ↑ Historia – SOKÓŁKA – Gmina Sokółka [online], sokolka.pl [dostęp 2024-06-09]  (pol.).
  32. ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 13. ISBN 978-83-61128-35-9.
  33. ↑ Główna synagoga | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2020-03-04] .
  34. ↑ Памятная книга Гродненской губернии 1910.
  35. ↑ Jan Rećko: Józef Piłsudski w Sokółce. Bydgoszcz: Reprint, 2009, s. 7.
  36. ↑ WIG, Sokółka na mapie WIG 1928 [online] .
  37. ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 14. ISBN 978-83-61128-35-9.
  38. ↑ a b Jan Rećko: Józef Piłsudski w Sokółce. Bydgoszcz: Reprint, 2009, s. 8.
  39. ↑ Jan Rećko: Józef Piłsudski w Sokółce. Bydgoszcz: Reprint, 2009, s. 15.
  40. ↑ Ukazała się „Księga Pamięci Żydów Sokólskich” w polskim tłumaczeniu [online], isokolka Internetowa gazeta powiatu sokólskiego .
  41. ↑ Historia – SOKÓŁKA – Gmina Sokółka [online], sokolka.pl [dostęp 2024-06-09]  (pol.).
  42. ↑ Księga Adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa; Annuaire da la Pologne (y Compris la V.L. de Dantzig), Warszawa 1930, s. 151 .
  43. ↑ Pomnik ku czci bohaterów, pomnik Lenina, pomnik pamięci pomordowanych [FOTO].
  44. ↑ a b c d e f g h Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939-1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 463. ISBN 83-01-00065-1.
  45. ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 20. ISBN 978-83-61128-35-9.
  46. ↑ Yitzak Arad: Belzec, Sobibor, Treblinka. The Operation Reinhard Death Camps. Bloomington: Indiana University Press, 1999, s. 397. ISBN 978-0-253-21305-1.
  47. ↑ Anna Pyżewska: Pomoc dla ludności żydowskiej w Okręgu Białystok w latach okupacji niemieckiej, [w:] Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2006, s. 947. ISBN 83-60464-01-4.
  48. ↑ Historia – SOKÓŁKA – Gmina Sokółka [online], sokolka.pl [dostęp 2024-06-09]  (pol.).
  49. ↑ Zbigniew Jerzy Hirsz, Organizacje młodzieżowe na Białostocczyźnie w latach 1944–1947, w: red. Z.J. Hirsz, Ruch młodzieżowy w początkach Polski Ludowej 1944-1947, Komisja Historii Ruchu Młodzieżowego ZG ZSMP, Warszawa, 1987, s. 111.
  50. ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 16. ISBN 978-83-61128-35-9.
  51. ↑ Sokółka w okresie przemian. Spotkanie autorskie z Heleną Miszkin [online], isokolka.eu, grudzień 2022 .
  52. ↑ NSZZ "Solidarność" Ziemi Sokólskiej [online], solidarnosc.org.pl .
  53. ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 28–29. ISBN 978-83-60534-98-4.
  54. ↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI. Warszawa: 1890, s. 26.
  55. ↑ Tamże, s. 26.
  56. ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 15. ISBN 978-83-61128-35-9.
  57. ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 17. ISBN 978-83-61128-35-9.
  58. ↑ Ludność w Sokółce. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2008-12-31].[martwy link]
  59. ↑ Sokółka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  60. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024, s. 68 [dostęp 2020-11-03] .
  61. ↑ LeonardL. Drożdżewicz LeonardL., Z trójdzielnym herbem Rzeczypospolitej, „Znad Wilii”, nr 2(94), 2023, s. 89-91 [dostęp 2023-07-25]  (pol.).
  62. ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 26. ISBN 978-83-61128-35-9.
  63. ↑ a b Andrzej Michałowski, Alicja Sulimierska, Elżbieta Baniukiewicz: Studia i Materiały. Wykaz zabytkowych cmentarzy w Polsce. Województwo Białostockie. Warszawa: Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu. Narodowa Instytucja Kultury, 1996, s. 48.
  64. ↑ Sokółka TV – Twoja telewizja – Kamery online. [dostęp 2015-07-04].
  65. ↑ Sokółka TV – Twoja telewizja. [dostęp 2015-07-04].
  66. ↑ iSokolka.eu. [dostęp 2015-07-04].
  67. ↑ Nowiny Sokółskie. [dostęp 2015-07-04].
  68. ↑ Zespół Szkół w Sokółce. [dostęp 2014-01-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-21)]. (pol.).
  69. ↑ Zespół Szkół Zawodowych w Sokółce. [dostęp 2014-01-05]. (pol.).
  70. ↑ Zespół Szkół Rolniczych w Sokółce. [dostęp 2014-01-05]. (pol.).
  71. ↑ Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Sokółce. [dostęp 2014-01-05]. (pol.).
  72. ↑ Fundacja Sokólski Fundusz Lokalny. [dostęp 2010-09-18].
  73. ↑ Sokólski FunduszS.F. Lokalny Sokólski FunduszS.F., Wizyta przedstawicieli The Pucilowski Foundation... [online] 
  74. ↑ Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Ziemi Sokólskiej „Barka”. [dostęp 2010-09-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-28)].
  75. ↑ Stowarzyszenie Klub 4x4 Sokółka. [dostęp 2010-09-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-01)].
  76. ↑ Sokólski Bruegel - Witalis Sarosiek [FOTO] [online], Sokólski Bruegel - Witalis Sarosiek [FOTO] [dostęp 2020-05-25]  (pol.).
  77. ↑ Sokólski Ośrodek Kultury. [dostęp 2010-09-18].
  78. ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 36. ISBN 978-83-61128-35-9.
  79. ↑ KS Sokół Sokółka [online], www.sokol.sokolka.com [zarchiwizowane z adresu 2007-01-01] .
  80. ↑ Wymagana kontrola bezpieczeństwa [online], www.facebook.com [dostęp 2017-02-28] .
  81. ↑ Klub bilardowy Metal-Fach LP Pool Bilard Sokółka. [dostęp 2010-09-18].
  82. ↑ Klub Jeździecki BIK. [dostęp 2010-09-18].
  83. ↑ a b Imprezy sportowe podczas Dni Sokółki 2017 [online], Gmina Sokółka [dostęp 2021-04-23] .
  84. ↑ LeonardL. Drożdżewicz LeonardL., ZNAD DOLINY ŁOSOŚNY, W Osowiczach o Tatarach, „Znad Wilii”, nr 3 (63), 2015, s. 26–27, ISSN 1392-9712, indeks 327956 .
  85. ↑ ZofiaZ. Sawaniewska-Mochowa ZofiaZ., AnnaA. Zielińska AnnaA., Dziedzictwo kultury szlacheckiej na byłych Kresach. Ginąca część kultury europejskiej, Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, 2007 .
  86. ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 11, 22. ISBN 978-83-61128-35-9.
  87. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-17] .
  88. ↑ Świadkowie Jehowy wznawiają działalność w Sokółce po pandemii [online], isokolka.pl, 4 lipca 2022 [dostęp 2022-07-04] .
  89. ↑ Miasta partnerskie – SOKÓŁKA – Gmina Sokółka [online], SOKÓŁKA - Gmina Sokółka [dostęp 2022-04-08]  (pol.).

Bibliografia

  • Praca zbiorowa: Historia filmu polskiego tom I 1895-1929. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1966.
  • Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI. Warszawa: 1890.

Linki zewnętrzne

  • Informator miejski [online] [dostęp 2011-08-05] .
  • Sokółka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 26 .
  • p
  • d
  • e
Gmina Sokółka
  • Siedziba gminy: Sokółka
Miasto
  • Sokółka
Części miasta
  • Buchwałowo
  • Zabrodzie
Wsie
Części wsi
  • Buchwałowo
  • Podlipina
  • Sakowo
Kolonie wsi
Kolonie
Część kolonii
  • Kozłowy Ług
Kolonia kolonii
  • Nowinka

Gmina Sokółka

  • p
  • d
  • e
Miasta
Gminy miejsko-wiejskie
  • Dąbrowa Białostocka
  • Krynki
  • Sokółka
  • Suchowola
Gminy wiejskie
  • Janów
  • Korycin
  • Kuźnica
  • Nowy Dwór
  • Sidra
  • Szudziałowo

  • p
  • d
  • e
Powiat sokólski (1807–1940 i 1945–75) (► II RP)
  • Siedziba powiatu – Sokółka
Przynależność wojewódzka
  • Rosja: obwód białostocki (1807–42)
  • gubernia grodzieńska (1842–1915)
  • II RP: woj. białostockie (1919–39)
  • ZSRR: obwód białostocki (1939–40)
  • PRL: woj. białostockie (1944–75)
Miasta
(1919–75)
Gminy wiejskie
(1919–54 i 1973–75)
  • Babiki (od 1944)
  • Czarna Wieś (do 1920 i 192?–27)
  • Dąbrowa Białostocka (do 1954)
  • Janów
  • Korycin
  • Krynki (← od 1944)
  • Kuźnica
  • Nowy Dwór (do 1954)
  • Odelsk (do 1944)
  • Sidra
  • Sokolany (do 1944)
  • Sokółka
  • Suchowola (do 1954)
  • Szudziałowo
  • Zalesie (do 1954)
Gromady
(1954–72)
  • Achrymowce (1954–59)
  • Babiki (1954–72)
  • Białousy (1954–71)
  • Bogusze (1954–61)
  • Bombla (1959–72)
  • Butrymowce (1954–55 →)
  • Chodorówka Nowa (1954–61 →)
  • Czerwonka (1954–59)
  • Czuprynowo (1954–59)
  • Dąbrowa (1954–55 →)
  • Dubaśno (1954–55 →)
  • Górka (1959–72)
  • Górany (1954–71)
  • Horodnianka (1954–55 →)
  • Janowszczyzna (1954–72)
  • Janów (1954–72)
  • Kamienna Stara (1954–55 →)
  • Kamionka Nowa (1954–59)
  • Kamionka Stara / Stara Kamionka (1954–72)
  • Kiersnówka (1954–55 →)
  • Klimówka (1954–59)
  • Korycin (1954–72)
  • Krasne (1954–59)
  • Krasne Folwarczne (1954–59 (→))
  • Kruszyniany (1954–59)
  • Krynki (1954–72)
  • Kuplisk (1954–57)
  • Kuźnica (1954–72)
  • Lipina (1954–57)
  • Majewo (1954–71)
  • Malawicze Dolne (1954–71)
  • Nierośno (1954–55 →)
  • Nowowola (1954–59)
  • Nowy Dwór (1954–55 →)
  • Ostra Góra (1954–59)
  • Ostrowie (1954–55 →)
  • Ostrów Południowy (1954–59)
  • Pierożki (1954–57)
  • Plebanowo (1954–59)
  • Pokośna (1954–55 →)
  • Popławce (1954–61)
  • Racewo (1954–59)
  • Reszkowce (1954–55 →)
  • Rozedranka Stara / Stara Rozedranka (1954–72)
  • Różanystok (1954–55 →)
  • Sidra (1954–72)
  • Siekierka (1954–57)
  • Sokolany (1959–72)
  • Sokołda (1954–71)
  • Sokółka (1961–72)
  • Suchodolina (1954–55 →)
  • Suchowola (1954–61 →)
  • Szudziałowo (1954–72)
  • Talkowszczyzna (1954–61)
  • Teolin (1954–59)
  • Wierzchlesie (1954–59)
  • Wołyńce (1954–57)
  • Woroniany (1954–59)
  • Wólka (1954–61 →)
  • Zabrodzie (1954–57)
  • Zagórze (1954–59)
  • Zalesie (1954–72)
  • Zdroje (1954–59)
  • Zubrzyca Wielka (1954–57)
  • Zwierzyniec Wielki (1954–55 →)
Legenda
  • * de facto skasowane w 1944, de jure w 1950
  • GND: 4315019-6
  • NKC: ge1175739
  • J9U: 987007538286305171