Urriaren 27
Urriaren 27a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehungarren eguna da, 301.a bisurteetan. 65 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
|
Gertaerak
Euskal Herria
- 2011 – Tolosa Okzitanian, Piriniotako Lan Elkartearen ekitaldi batean, tartakada jo zioten Nafarroako lehendakari Yolanda Barcinari, AHTaren aurkako Mugitu! mugimenduko kideek.
Mundua
- 1275 – Amsterdam hiria sortu zen. "Amsterdam" terminoaren lehenengo agerraldia.
- 1806 – Napoleon Berlinen sartu zen.
- 1961 – Berlingo Harresiko Checkpoint Charlie kontrol puntuaren alde banatan tanke sobietar eta estatubatuarrak parez pare jarri ziren. Biharamunean bi aldeek adostasuna lortu eta tankeak erretiratu zituzten. Gerra Hotza berotzen ari zen.
- 1979 – Saint Vincent eta Grenadinak Erresuma Batutik independizatu ziren.
- 2005 – Parisen piztu zituzten kale istilu larriak, ia bi hilabetez luzatu zirenak, arrazoi sozial, kultural, politiko eta ekonomikoengatik.
- 2014 – Guardia Zibilak ustelkeriaren aurka Púnica operazioa burutu zuen. 51 pertsona atxilotu eta 259 miaketa egin zituen.
Arte eta kultura
Euskal Herria
Mundua
- 1955 – Nicholas Ray estatubatuar zinema zuzendariaren Rebel Without a Cause filma estreinatu zen.
- 1995 – Mike Figgis ingeles zinema zuzendariak zuzendutako Leaving Las Vegas filma estreinatu zen.
Zientzia eta teknologia
Euskal Herria
Mundua
Kirolak
Euskal Herria
Mundua
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1767 – Bizente Sarria, euskal frantziskotar eta sermolaria (h. 1835).
- 1783 – Florencio Gartzia Goiena, euskal legelari eta politikaria (h. 1855).
- 1803 – Manuel Irujo Apeztegi, nafar abokatua eta politikaria (h. 1871).
- 1846 – Florencio Ansoleaga, iruindar arkitektoa eta arkeologoa (h. 1916).
- 1859 – Domingo Sabalo, Jats, lapurtar pilotaria.
- 1864 – Capitolina Bustince Larrondo, nafar irakasle eta idazlea (h. 1934).
- 1869 – Nicolás María Urgoiti, euskal ingeniari eta enpresaria, Madrilen (h. 1951).
- 1891 – Ramon Belaustegigoitia, Rabel, arabar idazle eta futbolaria (h. 1981).
- 1893 – Jose Garzia, gipuzkoar idazlea eta apaiza (h. 1973).
- 1912 – Florentzio Idoate Iragi, nafar artxibozaina eta historialaria (h. 2001).
- 1918 – José Luis Duque, bizkaitar futbolaria (h. 1991).
- 1929 – Mikela Gastesi, nafar irakasle eta euskaltzalea, Iruñean lehedabiziko ikastolaren sorkuntzan eta zuzendaritzan parte hartu zuena (h. 1997).
- 1934 – Elias Kerexeta, hernaniar zinemagilea (h. 2013).
- 1938 – Miguel Jones, bizkaitar futbolaria, Ekuatore Ginean (h. 2020).
- 1940 – José Luis Pérez, bizkaitar futbolari ohia.
- 1957 – Juan Inazio Hartsuaga, gipuzkoar idazlea.
- 1960 – Edurne Uriarte, bizkaitar politologo, unibertsitateko irakasle eta idazlea.
- 1961 – Jesús Glaria Yetano, nafar futbolari ohia.
- 1966 – Asier García Fuentes, bizkaitar futbolari ohia.
- 1968 –
- Maria Pilar Canedo, bizkaitar legelaria.
- Ainhoa Ibarra, bizkaitar eskiatzaile ohia.
- 1969 – Javier Gorosabel Urkia, eibartar astrofisikaria (h. 2015).
- 1975 – Xabier Erkizia, nafar irrati-esataria eta telebista aurkezlea.
- 1980 – Ramuntxo Garmendia, lapurtar txirrindulari ohia.
- 1981 – Katixa Agirre, arabar idazlea, EHUko irakaslea eta Ikus-entzunezko komunikazioan doktorea.
- 1984 – Ekhine Eizagirre, gipuzkoar poeta.
- 1989 – Elene Arandia, gipuzkoar abeslari eta musikaria.
- 1996 – Gaizka Martínez, bizkaitar futbolaria.
- 1999 – María Martínez de Alegría, arabar saskibaloi jokalaria.
Mundua
- 1156 – Raimundo VI.a Tolosakoa, Okzitaniako Tolosako kondea (h. 1222).
- 1401 – Katalina Valoiskoa, Ingalaterrako erregina ezkontidea (h. 1437).
- 1516 – Ruy Gomez de Silva, Eboliko printzea, portugaldar aristokrata (h. 1573).
- 1561 – Mary Sidney, bere poesia eta mezenasgo literarioari esker ospe handia lortu zuen lehen emakume ingelesetako bat (h. 1621).
- 1678 – Pierre Raymond de Montmort, frantziar matematikaria (h. 1719).
- 1736 – James Macpherson, eskoziar idazlea eta olerkaria (h. 1796).
- 1782 – Niccolò Paganini, italiar biolin-jotzaile, biolajole, gitarra-jotzaile eta musikagilea (h. 1840).
- 1811 – Isaac Singer, estatubatuar asmatzaile, aktore eta negozio-gizona (h. 1875).
- 1842 – Giovanni Giolitti, Italiako Lehen Ministroa (h. 1928).
- 1844 – Klas Pontus Arnoldson, suediar egile, kazetari, politikari eta bakezalea, 1908ko Bakearen Nobel Saria (h. 1916).
- 1855 – Ivan Mitxurin, sobietar agronomoa (h. 1935).
- 1858 – Theodore Roosevelt, AEBetako 26. presidentea (h. 1919).
- 1894 – Fritz Sauckel, alemaniar politikari nazia (h. 1946).
- 1897 – Josep Trueta, kataluniar medikua (h. 1977).
- 1906 – Peter Blume, estatubatuar margolaria (h. 1992).
- 1908 – Lee Krasner, estatubatuar margolari espresionista abstraktua (h. 1984).
- 1914 – Dylan Thomas, ingelesezko galestar poeta eta idazlea (h. 1953).
- 1917 –
- Antonio González González, espainiar biokimikaria (h. 2002).
- Oliver Tambo, hegoafrikar politikaria eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (h. 1993).
- 1918 – Teresa Wright, estatubatuar aktorea (h. 2005).
- 1920 – Kocheril Raman Narayanan, Indiako presidentea (h. 2005).
- 1921 – Oldrich Cernik, txekoslovakiar politikaria (h. 1994).
- 1922 –
- Michel Galabru, frantziar aktorea (h. 2016).
- Carlos Andrés Pérez, Venezuelako presidentea (h. 2010).
- 1923 – Roy Lichtenstein, estatubatuar margolaria (h. 1997).
- 1924 - Julie Wilhelmine Hagen-Schwarz, alemaniar erretratu-margolaria (h. 1902).
- 1925 – Warren Christopher, estatubatuar diplomatiko eta politikaria (h. 2011).
- 1928 – Gilles Vigneault, Quebeceko idazlea, musikagilea eta kantaria.
- 1930 –
- Francisca Aguirre, espainiar idazlea eta poeta (h. 2019).
- Jordi Grau, kataluniar zinemagilea (h. 2018).
- Domingo Olite, El vasco Olite, argentinar pilotari ohia, palan aditua.
- 1931 – Nawal el Saadawi, egiptoar idazle feminista (h. 2021).
- 1932 – Sylvia Plath, estatubatuar poeta eta eleberrigilea (h. 1963).
- 1935 – Giorgio Grassi, italiar arkitektoa.
- 1936 – Neil Sheehan, estatubatuar idazlea eta kazetaria, Pentagonoko Paperekin lotutako artikuluak argitaratu zituena (h. 2021).
- 1937 – Auke de Vries, herbeheretar eskultore eta marrazkilaria.
- 1938 – Edda Moser, alemaniar opera-abeslaria, sopranoa.
- 1939 –
- John Cleese, ingeles umorista eta aktorea, Monty Python taldeko kidea.
- Albert Wendt, samoar idazlea.
- 1940 – John Gotti, estatubatuar gangsterra, New Yorkeko Gambino familiaren buruzagia (h. 2002).
- 1942 – Janusz Korwin-Mikke, poloniar politikaria eta idazlea.
- 1943 – Michel Ocelot, frantziar zinema zuzendaria, animazio edo marrazki bizidunetako filmetan espezialista.
- 1945 – Lula da Silva, Brasilgo presidentea.
- 1946 –
- Peter Martins, daniar ballet-dantzaria eta koreografoa.
- Ivan Reitman, eslovakiar jatorriko kanadar zinema zuzendaria, ekoizlea eta gidoigilea (h. 2022).
- 1952 –
- Roberto Benigni, italiar aktore eta zuzendaria.
- Brigitte Engerer, frantziar piano-jotzaile klasikoa (h. 2012).
- Francis Fukuyama, japoniar jatorriko estatubatuar politologoa.
- Atsuyoshi Furuta, japoniar futbolari ohia.
- 1955 – Marina Ximanskaja, errusiar antzezle, irakasle eta antzerki-pedagogoa.
- 1959 – Hiroshi Ohashi, japoniar futbolari ohia.
- 1967 –
- Simone Moro, italiar alpìnista.
- Scott Weiland, Stone Temple Pilots eta Velvet Revolver rock musika taldeetako estatubatuar abeslaria (h. 2015).
- 1972 –
- Elissa, libanoar pop abeslaria, Ekialde Hurbilean disko gehien saldu dituen emakumezko abeslaria.
- Maria Mutola, mozambikear atleta ohia, 800 metroko proban aditua.
- 1975 – Aron Ralston, estatubatuar mendizalea.
- 1977 – Jiří Jarošík, txekiar futbolaria.
- 1978 – Vanessa-Mae, britainiar biolinista, musika klasikoa beste musika mota batzuekin konbinatzen dituena.
- 1983 – Kıvanç Tatlıtuğ, turkiar aktorea, modeloa eta saskibaloi jokalari ohia.
- 1985 – Noelia Vera, estatubatuar kazetari eta politikaria.
- 1986 – Alba Flores, espainiar aktorea.
- 1987 – Kílian Jornet, kataluniar eskialari eta mendi lasterketaria.
- 1990 – Takahiro Shiraishi, japoniar serie-hiltzaile eta bortxatzailea.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1070 – Antsa Oibarkoa, Iruñeko errege Antso III.aren maitalea (j. c. 995)
- 1561 – Lope Agirre, Hego Amerikako esploratzaile eta konkistatzaile euskalduna (j. 1510).
- 1785 – Joseph Mikelestorena, euskal idazle eta apaiza (j. 1710).
- 1933 – Benigno Txabarri, bizkaitar enpresaburu eta politikaria (j. 1856).
- 1936 – Gabino Alustiza, Aiako alkate jeltzalea, fusilatua (j. 1888).
- 1965 –
- Camille Dussarthou, lapurtar politikaria, Saint-Paul-lès-Daxen (j. 1907).
- Karlos Linazasoro Maiztegi, Altzeta, gipuzkoar hizlari abertzalea (j. 1889).
- 1968 – Mateo Muxika, euskal herritar apaiza, Gasteiz eta Bilboko gotzaina (j. 1870).
- 1971 – Antonio Lezama, arabar kazetari eta idazlea, Madrilen (j. 1882).
- 1987 – Luis Maria Lojendio, gipuzkoar propagandista, idazlea eta beneditar mojea (j. 1907).
- 2012 – Rafa Albisu, ETA erakundearen sortzaileetako bat (j. 1931).
- 2013 - Olga Gyarmati, hungariar atleta (j. 1924)
- 2015 – Juanita Arenaza, gipuzkoar erraketista, Mexikon (j. 1923).
- 2021 – Ricardo Etxepare Zugasti, gipuzkoar irakaslea, EHUko katedraduna eta Donostiako Ingeniaritza Teknikoko Eskolako zuzendaria (j. 1942).
Mundua
- 939 – Æthelstan, anglosaxoien erregea eta Ingalaterrako erregea (j. c. 894).
- 1439 – Alberto II.a Alemaniakoa, Austriako Dukea, Bohemia eta Hungariako erregea eta Alemaniako enperadorea (j. 1397).
- 1449 – Ulugh Beg, timuridoen dinastiako gobernaria, baita astronomo eta matematikaria (j. 1394).
- 1454 – Magdalena Brandenburgekoa, Brandenburgeko printzesa eta Brunswick-Lüneburgeko dukesa ezkontidea (j. c. 1412).
- 1485 – Rodolphus Agricola, frisiar humanista (j. 1443).
- 1505 – Ivan III.a Errusiakoa, Moskuko Printze Handia (j. 1440).
- 1553 – Miguel Servet, espainiar zientzialari eta teologoa.
- 1605 – Akbar, Indiako Mogol Inperioaren gobernatzailea (j. 1542).
- 1675 – Gilles Personne de Roberval, frantziar matematikari eta fisikaria (j. 1602).
- 1836 – François Just Marie Raynouard, frantziar dramagilea eta politikaria (j. 1761).
- 1845 – Jean Peltier, frantziar fisikaria (j. 1785).
- 1847 – Alexandre Deschapelles, frantziar xakelaria, 1800-1820 arteko txapeldun ez ofiziala (j. 1780).
- 1858 – Ida Pfeiffer, austriar exploratzailea eta bidaia liburuen idazlea, aurreneko emakumezko esploratzaileetakoa (j. 1797).
- 1897 – Marta Brunet, txiletar idazlea (j. 1897).
- 1930 – Ellen Hayes, estatubatuar matematikaria eta astronomoa (j. 1873).
- 1938 – Ricardo Samper, espainiar abokatu eta politikaria (j. 1881).
- 1954 – Franco Alfano, italiar musikagile eta piano-jotzailea (j. 1875).
- 1964 – Gabriel Benoist, normandierako Cauchois dialektoan idazten zuen normandiar idazlea (j. 1891).
- 1968 – Lise Meitner, austriar fisikaria, fisio nuklearraren aurkitzailea (j. 1878).
- 1974 – Rudolf Dassler, alemaniar kirol oinetakogilea, Puma kirol ekipamendu enpresaren sortzailea (j. 1898).
- 1975 –
- Ángela Ruiz Robles, leondar irakasle eta asmatzailea, liburu elektronikoaren lehen patentearen jabea (j. 1895).
- Rex Stout, estatubatuar eleberri beltz egilea (j. 1886).
- 1977 – James Cain, estatubatuar idazlea eta kazetaria (j. 1892).
- 1980 – John Hasbrouck Van Vleck, estatubatuar fisikari eta matematikaria, 1977ko Fisikako Nobel Saria (j. 1899).
- 1985 – Bernard Wolfe, zientzia-fikziozko estatubatuar idazlea (j. 1915).
- 1990 –
- Xavier Cugat, kataluniar musikaria eta margolaria (j. 1900).
- Jacques Demy, frantziar zinemagilea (j. 1931).
- Ugo Tognazzi, italiar antzezle, gidoigile eta zinemagilea (j. 1922).
- 1991 –
- George Granville Barker, britainiar poeta, antzerkigile, eleberrigile eta kritikaria (j. 1913).
- Andrzej Panufnik, poloniar musikagilea eta orkestra-zuzendaria (j. 1914).
- 1995 – Marta Colvin, txiletar eskultorea (j. 1907).
- 1996 – Rewat Buddhinan, The Impossibles Thai pop taldeko abeslari, ekoizle eta kide sortzailea (j. 1948).
- 1999 – Charlotte Perriand, frantziar arkitekto eta diseinatzailea (j. 1903).
- 2006 – Brad Will, estatubatuar dokumentalista independente eta militante anarkista (j. 1970).
- 2008 –
- José María Cuevas, espainiar enpresaburua, Espainiako Enpresaburu Elkarteen Konfederazioaren (CEOE) presidentea (j. 1935).
- Es'kia Mphahlele, hegoafrikar idazlea (j. 1919).
- 2010 – Néstor Kirchner, Argentinako presidentea (j. 1950).
- 2012 –
- Jacques Dupin, frantziar poeta, arte kritikari eta L'Éphémère aldizkariaren kofundatzailea (j. 1927).
- Hans Werner Henze, alemaniar musikagilea (j. 1926).
- 2013 –
- Olga Gyarmati, hungariar atleta, Luzera-jauzian aditua (j. 1924)
- Lou Reed, estatubatuar rock abeslaria, musikaria, konposatzailea eta argazkilaria (j. 1942).
- 2014 - Begoña Caamaño, galizierazko kazetari eta idazlea (j. 1964).
- 2016 – Susan Lee Lindquist, estatubatuar biologo eta biologia irakaslea, biologia molekularrean aditua (j. 1949).
- 2019 – Abu Bakr al-Baghdadi, bere burua kalifa izendatu zuen Estatu Islamikoko irakiar terrorista (j. 1971).
- 2021 – Sandy Carmichael, eskoziar errugbilaria (j. 1944).
- 2023 – Li Keqiang, Txinako Herri Errepublikako lehen ministroa (j. 1955).
Jaiak eta urteurrenak
- Sehaska egutegiko izendegia: Oroxi eta Oro.
Kanpo estekak
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q2956
Multimedia: 27 October / Q2956
| Urteko hilak | ||
|---|---|---|
| Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua | ||
