Rainer Weiss

Rainer Weiss

Irudi gehiago
Bizitza
JaiotzaBerlin, 1932ko irailaren 29a (91 urte)
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
BizilekuaBerlin
Hezkuntza
HeziketaMassachusetts Institute of Technology Doktoretza : fisika
Columbia Grammar & Preparatory School (en) Itzuli
Tesi zuzendariaJerrold R. Zacharias (en) Itzuli
Doktorego ikaslea(k)Nergis Mavalvala (en) Itzuli
Nelson Lloyd Christensen (en) Itzuli
Rana Adhikari (en) Itzuli
Peter Kurt Fritschel (en) Itzuli
Brett Bochner (en) Itzuli
Joseph Anthony Giaime (en) Itzuli
Brian Thomas Lantz (en) Itzuli
Ryan Christopher Lawrence (en) Itzuli
Partha Saha (en) Itzuli
Michelle Stephens (en) Itzuli
Julien Sylvestre (en) Itzuli
Shaoul Ezekiel (en) Itzuli
Joseph Michael Kovalik (en) Itzuli
Dirk Joachim Muehlner (en) Itzuli
David Kingston Owens (en) Itzuli
Patricia Marie Downey (en) Itzuli
Daniel Dewey (en) Itzuli
Jeffrey Clark Livas (en) Itzuli
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakfisikaria, unibertsitateko irakaslea eta astrofisikaria
Enplegatzailea(k)Massachusetts Institute of Technology
Tufts Unibertsitatea
Jasotako sariak
ikusi
  • John Simon Guggenheim Memorial Foundation beka
    Gruber Prize in Cosmology  (2016)
    Harvey Prize  (2016)
    Fisikako Nobel Saria  (2017)
    Asturiasko Printzea Sariak
    Shaw Prize
    Fellow of the American Physical Society
    Kavli Prize in Astrophysics  (2016)
    Einstein Prize  (2007)
    The Shaw Prize in Astronomy  (2016)
    honorary doctor of the Eötvös Loránd University  (2018)
    honorary doctorate of the University of Almeria  (2018)
    Giuseppe and Vanna Cocconi Prize  (2017)
    Clarivate Citation Laureates  (2016)
    Joseph Weber Award for Astronomical Instrumentation
InfluentziakRobert H. Dicke (en) Itzuli
KidetzaAmeriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala
Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia

Rainer Weiss (Berlin, 1932ko irailaren 29a) estatubatuar fisikaria da, fisika grabitazionalean eta astrofisikan ekarpenak egin dituena. MIT-n irakasle izan da eta LSU-n alboko irakaslea. 2017. urtean Fisikako Nobel Saria jaso zuen Barry Barish eta Kip Thornerekin batera[1][2]. LIGO detektagailuari erabiltzen den laser interferometria tenknika garatu zuelako eta horren grabitazio uhinen behaketan izan duen garrantziagatik.

Horrez gain, beste zenbait proiektu zientifikoetan parte hartu du; COBE zientzialarien lan taldearen burua izan zen eta Fermilab Holomenter[3] esperimentuan parte hartzen du, batik bat.

Bizitza eta ibilbidea

Weiss 1932ko iraiaren 29an jaio zen, Berlinen, nazi alderdiaren gorakada ematen ari zen bitartean. Bere aita (Frederick A. Weiss)[4] medikua zen eta bere ama (Gertrudis Loesner) antzezlea; gainera, Hilda Weiss soziologoaren iloba zen. Bestalde, aita judua eta alderdi komunistaren parte zen; beraz, Alemaniatik ihes egin behar izan zuten.

Hasiera batean Pragara[5] joan ziren baina Nazien okupazioa heldu zenean, 1938 Munichen hitzarmenaren ondorioz, berriz alde egin zuten; oraingo honeran Estatu Batuetara[6]. Han New Yorkeko Columbia Grammar School-ean egin zituen oinarrizko ikasketak diru-laguntza bat eman ziotelako. Azkenengo urteetan, beste familia emigratzaleei hi-fi sistemak eraikitzen eman zuen denbora; horregatik MIT-ra joan zen ingeniaritza elektronikoa ikasteko, soinu sistemak nola funtzionatzen zuten ondo ikasteko; baina berehala konturatu egin zen ez zuela gustoko. Aldi berean, emakume pianojole batekin maitemindu egin zen eta unibertsitateko ikasketak utzi egin zituen berarekin bira egiteko.

Harremana amait zenean, Weiss MIT-ra bueltatu nahi zuen, oraingo honetan, fisika ikastera. Teknikari elektroniko moduan lan egin zuen MIT-ko laborategietan bi urtez Jerrold Zachariasen taldean; une horretan erloju atomikoen garapenean ari zen, hori izan zen Weissen grabitazioko sarrera. Denbora tarte horretan bere emaztearekin ezkondu zen eta ume bat izan zuten. Zachariasen esperimentua (Zacharias fountain) porrot egin zuenean, fisikako ikasketak hasi zituen MIT-n. 1955-an amaitu zituen eta 1962an doktoratu egin zen, berriz mentore berarekin.

1960 eta 1962 tartean Trufts Unibertsitatean irakatsi zuen eta hurrengo bi urteeta lan postdoktoralak egin zituen Princeton Unibertsitatean, Robert Dicker-rekin Lurrean uhin eskalarrak detektatzen zituen esperimentua diseinatzeko lana eman zioten.

1964-eann MIT-ra bueltatu zen, han Amerikako Estatu Batuetako armadarek sortutako zientzialariak formatzeko plan bat zegoen eta proiektu handirik prestatu gabe, bere ikerkuntza lanetan hasi ahal izan zen. Esan beharra dago, Bigarren Mundu Gerran egin zen moduko Manhatan proiektu bat zela, etorkizunari eta Vietnamenko gatazkari begira; hala ere, aurrerapen zientifiko harrigarriak sortu ziren han.

Rainerrek g konstantea neurtu nahi zuen grabimetro atomiko batekin, laser interferometrearekin Lurra neurtu eta balio horiekin G grabitazio konstantea aldakorra zen ikustea nahi zuen. Proiektuan egin zuten lehenengoa laserren estabilizazioa izan zen, bere lehenengo doktorego ikaslearen, Shaou Ezekiel-en, lana izango zena.

Honen garapena ematen zen bitartean, hondoko mikrohuin erradiazioa topatu egin zen eta horrenk Weiss-en interesa erakarri zuen grabitatearen inguruan; gainera, MIT-ko zuzendariak larrituta zeuden laserrak ez zutelako arrakasta zientifikorik izango denbora laburrean. Horregatik, gorrirantzko lerrakuntzaren inguruan Princetonen zegoenean egin zuen esperimentu bat errepikatu zuen, oraingo honetan Ezekielekin garatutako laserrak erabilita. Ez zuten ezer ez behatu baino banden banaketa lortu zen lehenengo aldia izan zen.

Bernard F. Burke mentore jarri zitzaion eta oso argitalpen gutxi zituenez, 3 graduko hondoaren (orain hondoko mikrouhin erradiazioa) inguruko esperimentuak egitera bultzatu zuen. Dirk Muehlner zen unean zuen ikaslea, Princetonen irakatsitako erlatibitate orokorraren inguruko ikastaro batean ezagututakoa. Ikasleak infragorrien teknikare inguruan informazioa zuenez, hondoak osatzen zuen gorputz beltzaren espektroaren erradiazioaren maximoa neurtzeko espermentua egiteko beharrekoa zeukaten. Izan ere, aparatua handitzeko ideia izan zuen uhin grabitazionalak topatzeko ideiarekin, baina tesi moduan egiteko Muehlnerri oso zaila iruditu zitzaion. Horregatik, mikrouhinen erradiazioa oso modu konkretuan neurtzea lortu zuten. Hori izan zen LIGO sortzeko ideiara eraman zuena.

Ekinbide zientifikoa

Fisikaren bi arlo sortu eta garatu zituen: hondoko mikrouhin erradiazioaren karakterizazioarena[7] eta uhin grabitatiorioen behaketa interferometrikoa.

1973. urtean hondoko mikrouhin erradiazioaren espektroaren neurketa bat egin zuen, zunda-golobo bat erabili zuen delako erradiazio hondarra Big Bang-aren berezko tenperatura-espektroarena zela frogatzeko. Bide honetik jarraitu zuen eta COBE (Cosmic Background Explorer) satelitea operatzen zuen NASA-ko taldearen ko-fundatzailea eta aholkulari zientifikoa izan zen. Satelite honekin hasiera batean lortu zen hondoko mikrouhin erradiazioaren irudi askoz zehatzagoa lortu zuten.

Gainera, uhin grabitazionalak detektatzeko laser interferometria proposatu zuen; helburu honetarako planteatu zuen tramankuluaren besoak kilometroetako luzeera izan behar zutela esanda. 1970. urtean prototipo bat aurkeztu zuen Robert L Forward-ek aurretik egindako lana erabilita. NSF-ko LIGO uhin grabitazionalak detektatzeko proiektuaren ko-fundatzailea izan zen, "A study of a long Baseline Gravitational Wave Antenna System" [8]bere artikulua egia bihurtzeko asmoz.

2015ko iraileanean egindako uhin grabitazional baten lehenengo behaketan egon zen lau zientzialarietako bat izan zen; LIGO/Virgo lankidetzan.[9]

Ohore eta sariak

Rainer Wells sari asko jaso egin ditu:

  1. 2006ean, John C Mather-ekin batera, bera eta COBE taldea Kosmologian Gruber saria jaso zuten.[10]
  2. 2007an, Ronald Drever-ekin batera, Amerikako fisikari sozietateak Einstein Saria eman zion bere lanarengatik.
  3. 2016 eta 2017 urteetan, uhin grabitazionalen detekzioagatik:
    1. Special Breakthough Price in Fundamental Physics[11]
    2. Kosmologian Gruber Saria[12]
    3. Shaw Saria[13]
    4. Astrofisikan Kavli Saria[14]
    5. Harvey Saria, Kip Throne eta Ronald Drever-ekin batera[15]
    6. Smithsonian aldizkariko American Ingenuity saria, zientzia fisikoaren mailan, Kip Thorne eta Barry Barish-ekin[16]
    7. Willis E. Lamb saria Laserren zientzia eta optika kuantikoagatik[17]
    8. Asturiasko Printzesa saria, Kip Thorne eta Barry Barish-ekin[18]
    9. Fisikako Nobel Saria, Kip Thorne eta Barry Barish-ekin[1]
    10. Norvergiako zientzia eta letretako akedemiako partaidetza[19]
  4. 2018an Amerikako Sozietate Astronomikoaren Instrumentazio Astronomikoko Joseph Weber Saria.[20]
  5. 2020an Amerikako Sozietate Astronomikoak "Legacy Fellow" onartu zuen bere kontribuzioengatik[21]

Erreferentziak

  1. ↑ a b (Ingelesez) «The Nobel Prize in Physics 2017» NobelPrize.org (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  2. ↑ (Ingelesez) Kaiser, David. (2017-10-03). «Opinion | Learning From Gravitational Waves» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  3. ↑ Chou, Aaron; Glass, Henry; Gustafson, H Richard; Hogan, Craig; Kamai, Brittany L; Kwon, Ohkyung; Lanza, Robert; McCuller, Lee et al.. (2017-03-23). «The Holometer: an instrument to probe Planckian quantum geometry» Classical and Quantum Gravity 34 (6): 065005.  doi:10.1088/1361-6382/aa5e5c. ISSN 0264-9381. (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  4. ↑ Weiss-en CV-a mit.edu-n
  5. ↑ Weiss-en autobiografia
  6. ↑ Interview eith Rainer Weiss
  7. ↑ (Ingelesez) Weiss, Rainer. (1980-09). «Measurements of the Cosmic Background Radiation» Annual Review of Astronomy and Astrophysics 18 (1): 489–535.  doi:10.1146/annurev.aa.18.090180.002421. ISSN 0066-4146. (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  8. ↑ Weiss, Raiman. (1983). A Study of a Long Baseline Gravitational Wave Antenna System. NSF.
  9. ↑ (Ingelesez) Abbott, B. P.; Abbott, R.; Abbott, T. D.; Abernathy, M. R.; Acernese, F.; Ackley, K.; Adams, C.; Adams, T. et al.. (2016-02-11). «Observation of Gravitational Waves from a Binary Black Hole Merger» Physical Review Letters 116 (6)  doi:10.1103/PhysRevLett.116.061102. ISSN 0031-9007. (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  10. ↑ «Wayback Machine» web.archive.org 2016-03-03 (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  11. ↑ (Ingelesez) «Breakthrough Prize – Special Breakthrough Prize In Fundamental Physics Awarded For Detection Of Gravitational Waves 100 Years After Albert Einstein Predicted Their Existence» breakthroughprize.org (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  12. ↑ (Ingelesez) «Prize Recipient» www.aps.org (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  13. ↑ «The Shaw Prize - Top prizes for astronomy, life science and mathematics» web.archive.org 2018-03-03 (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  14. ↑ (Ingelesez) Prize, The Kavli. «9 Scientific Pioneers Receive The 2016 Kavli Prizes» www.prnewswire.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  15. ↑ «Prize Winners – Harvey Prize | פרס הארווי» harveypz.net.technion.ac.il (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  16. ↑ (Ingelesez) Magazine, Smithsonian; Gritz, Jennie Rothenberg. «Meet the Team of Scientists Who Discovered Gravitational Waves» Smithsonian Magazine (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  17. ↑ (Ingelesez) «HOME» Lamb Award (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  18. ↑ «The Princess of Asturias Foundation» www.fpa.es (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  19. ↑ «Artikkel: Group 2: Astronomy, Physics and Geophysics» web.archive.org 2017-12-22 (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  20. ↑ Joseph Weber Award for Astronomical Instrumentation. .
  21. ↑ AAS Fellowa. .

Kanpo estekak

Autoritate kontrola
  • Wikimedia proiektuak
  • Wd Datuak: Q2128461
  • Commonscat Multimedia: Rainer Weiss / Q2128461
  • Identifikadoreak
  • WorldCat
  • VIAF: 1631150748995516420000
  • GND: 1140876023
  • NKC: xx0230396
  • MGP: 100525
  • Hiztegiak eta entziklopediak
  • Britannica: url
  • Wd Datuak: Q2128461
  • Commonscat Multimedia: Rainer Weiss / Q2128461


  • i
  • e
  • a
1901–1925
1926–1950
1951–1975
1976–2000
2001–egun