Onomastika

Onomastika izen bereziak edo propioak aztertzen dituen hiztegigintza edo lexikografiaren atala da. Honako hiru atal hauetan banatzen da:

• antroponimia, pertsona izenak aztertzen dituena;
• toponimia, leku izenak aztertzen dituena;
• bionimia, izaki bizidunen izenak aztertzen dituena.

Toponimia, gainera, beste zientzia batzuetan ere aztertzen da batzuetan; hala nola historia, geografia, mitologia, literatura, eta abar.

2016an Onomastika Elkartea eratu zen Euskal Herrian, Ricardo Zierbide, Ander Ros, Josemari Sestorain eta besteren ekimenaz.

Onomastika-glosategia

Antroponimia: pertsona-izenak

Antroponimia pertsona-izenak aztertzen dituen zientzia-alorra da.

• cognomen : Erromatar batzuek zeramaten izengoitia,
• etnonimo : herri baten edo etnia baten izena,
• jentilizio : leku bateko biztanleei edo herritarrei ematen zaien izena,
• hagionimo : santu-izena,
• matronimo : familia-izena, amagandik jasoa,
• patronimo : familia-izena, aitagandik jasoa,
• pseudonimo : pertsona baten ezizena.
• teonimo: jainko edo jainkosa baten izena.

Toponimia: leku-izenak

• koronimo : eskualde-izena,
• hagiotoponimo : leku-izena, santu-izen batetik jasoa,
• hidronimo : ur-masa baten izena (ibaiak, aintzirak, itsasoak...),
• mikrotoponimo : leku-izena, maila lokalean,
• oronimo : mendi-izena,
• odonimo : kale-izena,
• patronimiko: pertsona izen batetik eratorria, —ia beti aitaren izanetik eratorria―, jatorria adierazten duen deitura edo izena,
• toponimo: leku-izena, oro har.

Termino generikoak

Termino hauek izen arruntei edota izen bereziei dagozkie.

• akronimo: hitz-multzo baten laburpena, ahoskatzeko modukoa,
• alonimo: beste izen bat (batez ere egile batena edo lan batena),
• antonimo : beste baten aurkako esanahia duen hitza,
• diminutibo: txikigarria, beste hitz batetik eratorritako terminoa, txikitasun, goxotasun edo ahultasun ideia erantsiz,
• eponimo: pertsona-izen batetik hartutako leku- edo gauza-izena,
• exonimo: kanpoko izena, beste hizkuntza batetik hartutako pertsona- edo leku-izena, grafia egokituz,
• homonimo: izen berekoa,
• hiperonimo: objektu jakin bat baino kategoria zabalagoko izena,
• hipokoristiko: izen baten aldaera familiar edo maitekorra,
• hiponimo: objektu jakin bat baino kategoria murritzagoko izena,
• meronimo: zati baten izena,
• metonimia: gauzak beste izen batez izendatzea, esanahiaren desplazamenduaren bitartez,
• paronimo: antzeko izenak,
• sigla: hitz multzo baten inizialekin osatutako izena,
• sinonimo: beste hitz baten esanahi bera edo bertsua duen terminoa.

Ikus, gainera

• Euskal Wikiatlasa
• Mapamundi
• Euskal Onomatikaren Datutegia
• Euskal Herriko onomastika.

Kanpo estekak

• Euskal Onomastikaren Datutegiaren kontsulta on line, «EODA - Bilaketa - EODA» www.euskaltzaindia.eus
• EIMAren Onomastika lana.
• EIMAren "Izen zerrendak".
• Euskal Autonomia Erkidegoko toponimia Euskadi.eus
• Mapas para una Nación-Txalaparta.mpg. (Noiz kontsultatua: 2023-02-27).

• Datuak: Q175156
• Multimedia: Onomastics / Q175156