Jesus Krist Gure Jaunaren Testamentu Berria

Jesus Krist Gure Jaunaren Testamentu Berria

Datuak
Idazlea	Joanes Leizarraga (1571)
Argitaratze-data	1571
Generoa	Erlijioa
Hizkuntza	Euskara

Jesus Krist Gure Jaunaren Testamentu Berria^[1] Joanes Leizarraga lapurtar apaiz protestanteak Arroxelan 1571n argitaratutako liburua da, Itun Berriak euskaraz izan duen lehen bertsioa.

Joana III.a Albretekoa Nafarroako erreginaren aginduei segituz, Bearnoko protestanteen sinodoak Itun Berria eta beste hainbat testu erlijioso protestante euskaratzeko eskatu zion Leizarragari. Egitasmo horren barruan hiru liburu argitaratu ziren guztira, hirurak Arroxelan (Frantzia), 1571n: Jesus Krist gure Jaunaren Testamentu Berria, Kalendrera eta ABC edo Kristinoen instrukzionea^[2].

Euskara batu klasikoa

Leizarraga Vulgataren frantsesezko itzulpenean oinarritu omen zen bererako,^[3] baina baliteke bertsio bat baino gehiago baliatu izana, latinezkoa barne. Bestalde, badirudi lau laguntzaile izan zituela, bera taldearen zuzendari izanik: Sanz Tartas, Piarres Landetxeberri eta Tardetz zuberotarrak, eta Joanes Etxeberri lohitzundarra.

Esan izan da orduko Ipar Euskal Herrian egiten ziren hizkerak bildu nahi izan zituztela euskara batu antzeko batean, baina alderdi hori ikertzeke dago. Nolanahi ere, egia da sistematikotasuna nabari dela oro har itzulpenean, baina aldaerak ere ageri dira, beharbada laguntzaileen hizkera ezberdinen ondorioz.

Idazlan horretan, lau ebanjelioen egileen izenak Matheu, Mark, Ioan eta Luk dira. Apostoluak, berriz, Paul, Pierris, Iakes eta Iuda.

Aleak

Julien Vinsonen esanetan, 1907an liburuaren 26 ale zeuden arren, egun 12 besterik ez dira geratzen: Euskaltzaindiak 2008an bat erosi zuen^[4]; zortzi liburutegi publikoetan daude, eta beste hiru, bilduma pribatuetan^[2].

Erreferentziak

↑ EIMA: Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak.
↑ ^a ^b Zabala, Juan Luis. (2008-01-15). «Leizarragaren 'Testamentu Berria'-ren 1571ko alea erosi du Euskaltzaindiak» Berria.^{[Betiko hautsitako esteka]}
↑ Salaberri Muñoa, Patxi. (2014). Leizarragaren idazlanetan barrena. Vitoria-Gasteiz: UPV/EHUko argitalpen zerbitzua.
↑ «Euskaltzaindiak Leizarragaren Biblia erosi du, 27.000 euro ordainduta» Diario Vasco 2008-01-15.

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskara

Leizarragaren Testamentu Berria testuz (grafia egokitua, Armiarma proiektuan)
Nafarroako Liburutegiak gordailuan jaso alearen facsimilea, Nafarroako Liburutegi Digitala (BiNaDi).
(Edizio facsimile bera, Archive.org webgunean ikusgai).