Andura
Andura | |
---|---|
Irudi gehiago | |
Sailkapen zientifikoa | |
Erreinua | Plantae |
Ordena | Dipsacales |
Familia | Viburnaceae |
Generoa | Sambucus |
Espeziea | Sambucus ebulus L. |
Andura (Sambucus ebulus) sorterria Europako erdialde eta hegoaldean eta Asiako hego-sartaldean duen Adoxaceae familiako landare belarkara handia da.
Lehen Caprifoliaceaen artean sartzen ziren Sambucus generoko landareak baina azken filogeni lanen arabera Adoxaceae familian sartzen dira.
Deskribapena
1-2 m-ko garaierara heltzen da, lurpeko errizoma barreiatu bizikor batetik multzoka sortutako zurtoin zutitu eta, eskuarki, adarbakorekin. Aurkako hosto pinatuak ditu, 15-30 cm luze, 5-9 hostoxkaz osatuak eta kirasdunak. Zurtoinak lore zuri (batzuetan arrosa) askoz osatutako 10-15 cm-ko diametroko korinbo batean amaitzen dira. Fruituak 5-6 mm-ko diametroa duten globo itxurako baia beltz txikiak eta pozoitsuak dira Orriek azido zianhidriko kopuru handia ei dute.
Etimologia
Aitzineuskaraz: *zinaurri[1]
Ezaugarriak
- Ugaltze-organoak:
- Infloreszentzia mota: zima multiparoa
- Sexu banaketa: hermafrodita
- Lorautseztapen mota: entomogamoa, autogamoa
- Loraldia: ekainetik abuztura (bagiletik dagonilera)
- Haziak:
- Fruitu mota: baia
- Barreiadura mota: endozookoroa
- Habitat eta hedapena:
- Habitat mota: Lursail bazter eutrofilo eta mesohidrikoak
- Hedapen gunea: Eurasiako hegoaldea
Erabilera
Gaitasun izerdiarazle, diuretiko eta laxanteak ditu.
Beste izen arruntak
Sambucus ebulus tokiko euskarazko testuetan[2]: akamailu (arkamailu, akamailla, akamelu, akaramailu, arkaramailu); andura (anddura, aindura, andora, anduera, aniura, andu); mausa (maus); saliparda (saluparda, saliporda); zihaurri (ziaurre, ziaurdi, zinurri, ziraurri, ziorri, zigorri , zenaorri , zeaurri); batzuetan mausa-belar.
Erreferentziak
Kanpo estekak
- (Ingelesez) Grieve, 'A Modern Herbal' (1931)
- (Gaztelaniaz) Aplicaciones en herboristería
- (Gaztelaniaz) www.infojardin.net
- (Frantsesez) Frantziako loreak, Sambucus ebulus
- Andurari buruz Argian
- Datuak: Q158515
- Multimedia: Sambucus ebulus / Q158515
- Espezieak: Sambucus ebulus