Soyluluk unvanları

Bugüne dek kullanılmış başlıca soyluluk ünvanları şunlardır:

Makale serilerinden
Monarşi
Kavramlar Hükümdar Monarşizm Emperyalizm Kralların ilahi hakkı Tianming
Türler Mutlak Çin Legalizmi Karma Meşrutiyet Taçlandırılmış cumhuriyet Diarşi İkili Seçimli Emirlik Ethnark Federal Hanedanlık Pentarşi Şahsi birlik Popüler Naiplik Tetrarşi Triumvirlik Evrensel
Filozoflar Aquinas Dante Bellarmino Filmer Hobbes Bossuet Maistre Chateaubriand Balzac Gogol Balmes Kierkegaard Maurras Seca Lewis Kuehnelt-Leddihn Bogdanor Scruton
Siyasetçiler VI. Pius Consalvi Plessis Villèle Polignac Decazes Castillo Bismarck Mella Churchill Renouvin Zhirinovsky Popescu-Tăriceanu
Olaylar Roma İmparatorluğunun Doğuşu Magna Carta Osmanlı İmparatorluğunun kuruluşu Muhteşem Devrim Fransız Devrimi Trienio Liberal Birinci Fransız İmparatorluğu Portekiz İç Savaşı İkinci Fransız İmparatorluğu İtalya'nın birleşmesi Meiji Restorasyonu Avusturya-Macaristan Birleşmesi Alman birleşmesi Portekiz devrimi Brezilya Cumhuriyetinin ilanı Çin Devrimi Rus Devrimi 1932 Siam devrimi İtalya Cumhuriyetinin doğuşu İspanya'da demokrasiye geçiş süreci İran Devrimi Modern Kamboçya Nepal İç Savaşı
İlgili konular Aristokrasi Soyluluk Otokrasi Muhafazakârlık Despotizm Hanedan Aydınlanmacı mutlakiyet Oligarşi Filozof kral Primogenitür Soyluluk unvanları Kralcılık Kraliyet Ailesi
Siyaset portalı
g t d

Avrupa'da Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılışından 20. yüzyılın başlarına kadar geçerli olan ünvanlar, en yüksekten en alçağa doğru, aşağıdaki gibidir:

• İmparator: Bir Yönetici, topraklarında çeşitli ulusları barındıran büyük ve yüce hükümdar. Roma İmparatorluğunda İmparatorlar senatörler tarafından seçilirdi. Kutsal Roma İmparatorluğunda İmparator Elektör Prensler tarafından seçilirdi. Alman İmparatorlarına Kayzer, Roma İmparatorlarına Sezar denirdi.

İmparatorlara taçlarını Papa takar. Napolyon bu geleneği bozarak kendi tacını kendi takmıştır, bu olay imparatorluğun sekülerleşmesinin simgesidir.

Dişili: İmparatoriçe.

• Kral: Bir bölge veya ulus üzerinde egemen olan hükümdar. İmparatordan sonraki en yüksek seküler hükümdarlık makamıdır. Kral ünvanı tarih öncesi çağlarda kabile reislerine denirdi.

Dişili: Kraliçe.

• Arşidük: 1358'den itibaren Avusturya Arşidüklüğünün Habsburg hükümdarları için kullanılan ünvan daha sonraki dönemlerde hanedanın kıdemli üyeleri ve prensleri için kullanılmıştır. Kutsal Roma İmparatorluğunda (962-1806) İmparator ve Kralın altında ancak Grandükün üzerinde olan bir rütbeyi belirtir.
• Dişili: Arşidüşes.
• Grandük: Kralın altında sıralanan Büyük Dükalık olarak adlandırılan bölgenin hükümdarı veya egemen bir Prens. Tarihte Grandük tabiri ilk olarak 1569'da Toskana hükümdarı için kullanılmıştır. Günümüzde Lüksemburg hâlâ Büyük Dükalıkla yönetilmektedir.

Dişili: Grandüşes

• Dük: Avrupa’nın bazı bölgelerinde küçük devletin hükümdarı. Kutsal Roma İmparatorluğunda Dükler, eyaletlerin hükümdarı ve ilçelerdeki kontların üstleriydi ve daha sonra feodal monarşilerde kralın en rütbeli akranı oldu. Roma İmparatorluğunda ise komutan veya generallere verilen ünvandır.

Dişili: Düşes

• Prens: Hükümdarın oğlu veya Toprakları ülke sayılmayacak kadar küçük devletin hükümdarı. Prens bazı Avrupa ülkelerinde dükün altında sıralanan bir ünvandır. Kutsal Roma İmpartorluğunda ünvan Reichstag'ta İmparatorluğu oluşturan hükümdarlarına denirdi. Kutsal Roma İmparatoru seçme hakkına sahip olan prenslere Elektör Prens denirdi.

Dişili: Prenses.

• Marki: Dükten daha aşağıda kalan bağımlı hükümdar. Tarihte Markiler sınır bölgelerini yöneten feodal efendilere verilen ünvandır. Kutsal Roma İmparatorluğun'da Bu ünvan Margrave olarak tanımlanırdı.

Dişili: Markiz.

• Kont: Belirli Avrupa ülkelerinde, göreceli statüsü olan ünvan. Bazen bağımlı hükümdarlar olup feodal düzene entegre bile olmuşlardı. Kutsal Roma İmpartorluğunda bu ünvan Graf olarak tanımlanırdı ve ilçe hükümdarlarıydı. Tarihte Bazı kontluklar dük'ün üstü konumuna yükseldiler Flandre vb. frenkler'de ise kont komutanlara verilen ünvandı. Roma İmparatorluğunda İmparator danışmanlarına verilen ünvan.

Dişili: Kontes.

• Vikont: Bazı Avrupa ülkelerinde değişen statüde soyluluk ünvanı. Tarihte Vikontlar Karolenj İmparatorluğu döneminde krallar tarafından eyalet veya şehir güvenliği için atanmış kont yardımcılarıydı. Çoğu zaman şehirlerde adli sorumluluğu üstlenirlerdi.

Dişili: Vikontes.

• Baron: Çeşitli Avrupa ülkelerinde güncel veya tarihsel olarak, genellikle kalıtsal olan bir asalet veya onur ünvanıdır. Tarihte Baronlar topraklarını kraldan doğrudan bir bağışla tutan bir vasal ya da güçlü bir feodal efendiydi. Kutsal Roma İmparatorluğunda tüm şövalye ailelerin (bazen von veya zu öneki ile ayırt edilir) tüm şövalye ailelerin sonunda baron ünvanı olurdu.

Dişili: Barones.

• Lord: Başkaları üzerinde yetkisi, kontrolü veya gücü olan, usta, şef veya yönetici gibi davranan bir kişi. Ünvan ayrıca Birleşik Krallık'ta kral ya da kraliçe tarafından soylulara verilen sandır. Tarihte Lord genellikle feodal efendilere ve soylulara verilen unvandı.

Dişili: Leydi.

• Şövalye: Tarihte genellikle asil doğumlu, çıraklıktan sonra şerefli askeri rütbeye yükseltilmiş ve yiğit davranışlara bağlı bir adam. Roma İmparatorluğunda Equites sınıfının bir üyesi. Birleşik Krallık'ta günümüzde de, sanat, iş, siyaset, spor vb. her alandan üstün hizmetlerde bulunmuş başarılı insanlar şövalye ünvanı almaktadır.

• Basilius: Bizans imparatoru. Bizans kodeksine göre tektir ve dünyadaki en yüksek ünvandır. İstanbul'un Latinler tarafından işgalinden sonra ünvan evrensel gücünü yitirmiştir.
• Reks: Bizans kodeksinde kralın karşılığı.
• Tekfur: Bizans'ta feodal yönetici. Tekfurların miras bırakma hakkı, Bizans tarihinde tartışmalara neden olmuştur.
• Çar: Ruslarda imparatorun karşılığı. "Sezar" kelimesinden gelir. Bulgarlarda kral anlamında kullanılır.

Dişili: Çariçe.

• Kulak (köylü): Rus toprak sahibi.
• Voyvoda: Slav prensi. Genelde Türk egemenliği altına giren Slav hükümdarları için kullanılmıştır.

• Hünkar : Doğu coğrafyalarında batıya göre imparatordan daha yüce daha büyük ve daha zengin bir ünvan. O yüzden Osmanlı Padişahları fermanlarda özellikle ünvanlarını sayarken Hünkar ünvanını kullanmıştır.
• Sultan: Bağımsız ülkenin hükümdarı. Sultan ünvanı erkeklerde ismin başına, kadınlarda sonuna getirilir. Bunun tek istisnası olan Cem Sultan propaganda mağdurudur.
• Melik: Avrupa'daki kralın karşılığı. Sultan kadar güçlü olmamakla beraber melik de bağımsız hareket etme yetisine sahiptir.

Dişili: Melike.

• Şehzade : Osmanlı İmparatorluğunda Sultanın Velihat olan Oğlu.

• Şah: İran hükümdarı.

Dişili: Şahbanu. Bu ünvanı alan tek kadın son şahın karısı Farah Diba'dır.

• Padişah: Avrupa'daki imparatorun Fars kültüründeki karşılığı. "Şehinşah" ile eşdeğerdir.
• Emir: Hükmetme yetkisi olan soylu.
• Hidiv: Kavalalı Hanedanı'na özgü bir ünvan. Mısır'daki Osmanlı yöneticileri için kullanıldı.
• Beylerbeyi: Osmanlı'nın ilk zamanlarında padişahtan sonra en yetkili kişi için kullanılırdı. Beylerbeyinin hükmü altında kendine tahsis edilmiş topraklar vardı. Osmanlı padişahları, toprak sahibi beylerden çekindiği için zamanla topraksız olan vezirler, beylerbeyinin önüne geçmiştir.
• Atabey: Büyük Selçuklu meliklerinin hocası. Büyük Selçuklu'da zayıflama başlandıktan sonra yarı bağımsız toprak sahibi.
• Ayan: Çoğunluğu barona, bazıları da geniş yetkileriyle nadiren konta denktir. Arapça ''Ayn'' yani göz, kelimesinin çoğuludur. Saltanatın veya iktidarın bölgelerindeki gözleri anlamındadır.

• Yabgu: Hun hükümdarı. Boy beyleri tarafından devrildiği zamanlar olmuştur, otoritesi soylular arasındaki uzlaşmaya bağlıydı. Bu bakımdan Avrupa'da seçimle başa geçen imparatora benzer.

Zamanla yabgu terimi daha küçük beylere verilir oldu.

Dişili: Yenge?

• Kağan/Hakan: Göktürklerden itibaren en büyük hükümdar için kullanıldı. Hakan "gökteki güneş gibi" tektir.

Dişili: Hatun.

Hatun: Kağan/Hakan'ın hanımına denir.

• Han: Orta Asya'daki en yaygın ünvan. Türklerde daha aşağı olan "kral", Moğollarda "imparator" yerine kullanılır.
• Şad: Türklerde prensin karşılığı. Şada tahsis edilmiş boylar vardır, yarı bağımsız hareket eder.
• Tekin: Türklerde soylulara verilen ünvan. Belirli dönem ve bölgelerde "Tigin" adıyla prenslere ünvan olarak verildiği de olmuştur.
• Hetman/Ataman: Kazak beyi.

• Huang-di: Çin'de imparatorun karşılığı. Çinlilere göre dünyadaki en yüksek ünvandır. Tanrının oğludur. İlk Huang-di'nin bu ünvanı elde etmesi için 25 kralı ezmesi gerekti.
• Wang: Çin'de kralın karşılığı. Orta Asyalı göçebeler arasında wang ünvanı alan tek kişi Moğol beyi Tuğrul'dur ve Wang-Han (Onghan) olarak anılır.
• Tenno: Japonlarda imparatorun karşılığı. Tenno erdemlidir ve mükemmel insandır, asla hata yapmaz. II. Dünya Savaşı sonunda Tenno‘nun yenilgiyi kabul etmesi, Japonlar için büyük bir şok olmuştur.

Daha önceki çağlarda "mikado" terimi kullanılırdı.

• Mihrace: Hindistan'da imparatorun karşılığı.
• Raca: Hindistan'da kralın karşılığı.
• Firavun: Eski Mısır'da hükümdarın ünvanı. Eril bir kavramdır, firavun olan kadına da erkek sıfatları verilir ve sakallı tasvir edilirdi.
• Imgeum: Kore'de kralın karşılığı.

Soyluluk ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.