Sakız (şehir)

Ülke YunanistanBölgeKuzey EgeİlSakızBelediyeSakızİdare • Belediye başkanıManolis BournousYüzölçümü • Toplam22,823 km²Rakım20 mNüfus • Toplam26.850 • Yoğunluk1,200/km²Zaman dilimiUTC+02.00 (DAS) • Yaz (YSU)UTC+03.00 (DAYS)Posta koduAlan kodu22710Plaka koduXI

Sakız (Yunanca: Χίος, Híos), Yunanistan'ın Kuzey Ege bölgesindeki Sakız Adası'nın ana şehridir. 2011'de Yunanistan'da yapılan bölgesel idareler reformundan beri Sakız Belediyesi'nin bir parçası ve idari birimidir.^[2] Belediye, 22.823 km²'lik bir alan kaplar.^[3] İzmir'in Çeşme ilçesinin tam karşısında yer alan Sakız'ın nüfusu 26,850 (2011) olup üzerinde bulunduğu adanın da hem başkenti hem de ana limanıdır. Sakız şehri, Sakız adasındaki 8 belediyeden biridir.

Şehir, aynı adı taşıyan adayla karıştırılmaması için yöresel olarak "Hora" (Χώρα; "memleket") ya da "Kastro" (Κάστρο; "kale") ismiyle anılır.

Sakız'ın kuzeyinde Vrontados banliyösü, güneyinde de Sakız Ulusal Havalimanı ve Karfas kasabası bulunur.

Esasında antik bir yerleşim alanı olan şehir, doğal bir limanın kuzeyinde kurulmuştur. 16. yüzyılda Bizanslıların surlarla çevirdiği şehrin surları, Cenevizliler tarafından daha sıkı tahkim edilmiş ve şehir devasa bir kaleye ("Kastro") dönüştürülmüştür.

Sakız Adası, Osmanlı egemenliğine girdiği 1566 yılından, Yunanistan'ın eline geçtiği 1913 yılına dek yaklaşık 347 yıl Osmanlı Devleti egemenliğinde kalmıştır.^[4]

Fatih Sultan Mehmed dönemimden başlayarak Osmanlılara vergi vermeleri nedeniyle Cenovalıların yönetimde bağımsızlığını korumuştur. Kanuni Sultan Süleyman'ın vefatından çok kısa bir süre önce, 15 Nisan 1566'da Kaptan-ı derya Piyale Paşa tarafından fethedilmiştir.^[4]

1681'de bir Fransız filonun saldırısına uğrayan kent büyük hasar gördü. Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları'nın bir parçası olan Mora Savaşı'nda (1684-1699) Venediklilerin eline geçti (1694). Sonrasında Mezomorta Hüseyin Paşa, Koyun Adaları Muharbesi'nde Venediklileri yenilgiye uğratınca ada, yeniden Osmanlı topraklarına katıldı (1695).^[4]

Ada, Yunan İsyanı sırasında da zarar gördü. 1822'de adaya çıkan Sisamlı milisler, kaleye sığınan Türkleri kuşattılar. Kaptan-ı derya Nasuhzade Ali Paşa komutasındaki donanmanın müdahalesi sonucu katliam yaşandı ve Sisamlı milisler adadan çıkarıldı. Balkan Savaşları sırasında Yunan deniz kuvvetleri tarafından işgal edildi ve 1913'te Londra Konferansı ve Antlaşması ile Yunanistan'a bırakıldı.^[4]

Günümüzdeki şehir, Kastro'nun ve limanın etrafına kurulmuş olup son 200 yıl içerisinde genişlemiştir. 1881'deki yıkıcı depremin ardından şehrin büyük kısmı neoklasik tarza yeniden inşa edilmiştir. İskele çevresi ve banliyöler daha modern tarzlardadır. Kordon boyu ve binaların mimarisi hemen yakınındaki İzmir'den esinlenilerek şekillendirilmiştir. 1885'te şehrin nüfusu 13 bin civarındaydı.

Nüfusu görece stabil olduğu hâlde şehir, kuzeyine ve güneyine inşa edilen banliyöleriyle daha da genişlemeye devam etmektedir. Yine de şehir merkezi hâlâ limanla kale arasındaki bölgededir ve burada idari binalar, müzeler, şehrin çarşısı "Aplotaria" ve belediye bahçeleri yer almaktadır.

• Aplotariá (Aplotaria Caddesi)
• Aya Marina
• Bella Vista (kordon boyu)
• Bournias
• Kastro
• Neapoli (Tabakika)
• Fragoparikia
• Vounaki (Vounakiou Meydanı)
• Varvasi

• Sakız Arkeoloji Müzesi
• Sakız Bizans Müzesi
• Sakız Kalesi
• Korais Kütüphanesi
• Giustiniani Sarayı
• Sakız Deniz Müzesi
• Sakız Metropoliten Kilisesi (Ayon Viktoron)
• Osmaniye Camisi
• Saint Nicholas Katolik Kilisesi

• 
  Limandaki yel değirmenleri
• 
  Adamantios Korais halk kütüphanesi
• 
  Belediye parkı
• 
  Sakız Metropoliten Katedrali
• 
  Mecidiye camisi
• 
  Osmanlı Abdülhamid Çeşmesi