Melek kanatları

Melek kanatları
Polonya'ya özgü melek kanadı türü olan Faworki'nin servis edilmiş şekli.
Ülke(ler)	Avrupa ve ABD
Türü	Hamur işi, tatlı
Ana malzemeler	Hamur ve pudra şekeri

Melek kanatları, kıvrılmış ince şeritler şeklinde şekillenip, derin yağda kızartılan ardından üzerine pudra şekeri serpilmiş olan hamurdan yapılan geleneksel bir hamur işi türüdür. Avrupa'nın çeşitli mutfaklarında bulunan tatlı, göçmenler tarafından Amerika gibi başka bölgelere taşınmış ve o bölgelerdeki mutfakların birer parçası olmuştur.

Melek kanatları genel olarak Büyük Perhiz'den önceki dönemde, genellikle Karnaval sırasında ve Perhiz'den önceki son perşembe olan yağlı yemeklerin tüketildiği Fat Thursday (Yağlı Perşembe) günü tüketilir. Bazı ülkelerde erkeklerin kötü şansı önlemek için on üçüncü cuma olarak bilinen günde eşlerine melek kanatları ikram etme geleneği bulunur. Melek kanatları yapımında genel olarak un, su, yumurta sarısı, pudra şekeri, saf alkol ya da rom, vanilya ve tuz kullanılır.

• Başkurtça: ҡош теле (qush tili: "kuş dili")
• Beyaz Rusça: хрушчы (chruščy) veya фаворкі (favorki)
• Bulgarca: фаворки (favorki)
• Şili İspanyolcası: calzones rotos ("yırtık don")
• Hırvatça: krostole, kroštule
• Çekçe: boží milosti
• Danca: klejner
• Fransızca: bugnes, merveilles, oreillettes
• Almanca: Fasnachtschüechli, Raderkuchen, Mutzenblätter
• Yunanca: diples (δίπλες)
• Macarca: csöröge fánk veya forgácsfánk
• İtalyanca: chiacchiere ("dedikodu"), bugie ("yalanlar"), cenci ("paçavralar"), crostoli, frappe, galani, grostoli, sfrappole, nocche
• Yahudi İspanyolcası: fiyuelas, fazuelos
• Letonca: žagariņi, zaķauši ("tavşan kulakları")
• Latgalca: žagareni
• Litvanca: žagarėliai ("dallar", "çubuklar")
• Maltaca: xkunvat
• Norveççe: fattigmann ("fakir adam")
• Tibet Mutfağı: Khapse veya Khapsey
• Lehçe: faworki, chruściki, chrusty
• Portekizce: orelha de gato, cueca virada, filhós, coscorão, cavaquinho, crostoli
• Romence: minciunele, uscatele, bölgesel olarak: cirighele
• Rusça: хворост (khvorost: dallar, çubuklar), bazen Rus dal kurabiyeleri olarak adlandırılır.
• Rus-Kanada Doukhobor lehçesi: орешки (oreshki: fındıklar)
• Slovakça: fánka, čeregi
• Slovence: flancati
• İspanyolca: pestiños
• İsveççe: klenäter
• Tatarca: кош теле (kush tili: "kuş dili")
• Ukraynaca: вергуни (verhuny)
• Özbekçe: qush tili ("kuş dili")
• Yidiş: כרוסט

Bulgaristan'da melek kanatlarına kukurini denir ve ülkenin güneydoğusundaki Bansko'ya özgü bir yiyecektir. Genellikle üzerine pudra şekeri serpilir.

Kroštule, Hırvatistan'ın Dalmaçya ve Istirya bölgelerine özgü geleneksel bir hamur işi türüdür.^[1] Tatlı Slovenya kıyılarında hroštule olarak bilinmektedir. Derin yağda kızartılmış olan hamurdan yapılır.

Fransa'da Lyon ve Saint-Étienne başta olmak üzere Orta Doğu Fransası'nda yapılan bir benyeye oldukça benzeyen bir hamur işi türüdür. Eskiden Lyon'da Büyük Perhiz'den önce soğuk et mağazaları (şarküteri) tarafından satılıyordu. Bazen Fransızlar Perhiz döneminde evde biriken yemeklik yağın israf olmasını engellemek için artık yağ ile melek kanatları pişirirlerdi. Günümüzde fırınların çoğu Lent geleneğine sahip çıkmak için melek kanadı pişirmeye devam etmektedir.

Fransa'da genel olarak üç tür melek kanadı türü bulunur. Bunlar gevrek melek kanadı, yumuşak melek kanadı ve Bugnes Iyonnaises olarak bilinen Lyon melek kanadıdır. Lyon'a özgü olan melek kanadı türü, hamurunun incecik açılması veya bir veya iki kez düğümlenmesinin ardından kızgın yağda pişirilmesiyle yapılır. Yumuşak melek kanadı ise 'yastıklar' olarak isimlendirilir. Hamuru daha kalın bir yapıya sahiptir ve hamurda genellikle düğüm bulunmaz.

Macaristan'da csörögesi olarak bilinir ve yumurta sarısı, un, maya, şeker, tuz, konyak veya brendi kullanılarak yapılır. Derin yağda kızartılır ve üzerine pudra şekeri serpilir. Düğünlerde geleneksel olarak sunulur.

İtalya'da chiacchiere olarak bilinir ve genellikle Karnaval olarak bilinen dönemde yenir. Tarifinde kullanılan tarifler bölgeler arasında farklılık gösterilir. Genellikle portakal veya limon başta olmak üzere narenciye kabuğu rendesi veya anason şarabı kullanılır. İtalyan mutfağında tatlının evde yapılması oldukça yaygındır ve genellikle castagnole olarak bilinen başka bir hamur işi ile beraber servis edilir. Tatlı birçok bölgede farklı isimlendirmeye sahiptir. Roma'da frappe olarak adlandırılan tatlı, Cenova'da bugie, Toskana'da cenci, Veneto ve Friuli-Venezia Giulia'da galani veya crostoli olarak isimlendirilir.^[2]

Litvanya'da melek kanatlarına zagarėliai denir ve halk dilinde 'küçük çubuklar' anlamına gelmektedir. Žagarėliai genellikle derin yağda veya eritilmiş iç yağındakızartılır. Skruzdėlynas, İngilizce'de 'karınca yuvası' anlamına gelir ve balla kaplanmış ve haşhaş tohumu serpilmiş kızartılmış hamur şeritleri katmanlarından oluşur. Bu, Litvanya aile kutlamalarında servis edilen tipik bir tatlıdır.

Polonya'da faworki ve chrusty olarak bilinir bu kelimeler faworek ve chrust kelimelerin çoğul halleridir. Lehçe faworki kelimesi, kadın ve erkeklerin kıyafetlerine taktıkları kurdelelere ve Orta Çağ şövalyelerine eşleri tarafından verilen kurdelelere verilen biri isimdir.^[3] Faworki kelimesi "lütuf" anlamına gelen Fransızca "faveur" kelimesinden gelmektedir. Chrust kelimesi ile ağaçlardan kırılmış kuru dal anlamına gelmektedir.^[4] Chrust'un küçük forma yapılan formatı ise Chruścik olarak isimlendirilir.

Ukrayna'da Verhuyn olarak bilinir. Verhuyn mayasız hamurun dikdörtgen şeklinde şeritler halinde kesilip domuz yağında kızartılmasıyla yapılan tatlı hamur işi türüdür. Yapımında genel olarak un, tereyağı, şeker, alkol (rom, brendi veya horilka) ve sirke eklenir. Bazı tariflerde tereyağı yerine süt, smetana veya krema eklenebilir. Geleneksel tarife göre verhuny sadece domuz yağında pişirilir.

Amerika Birleşik Devletleri'nde Cleveland, Chicago, Buffalo ve Detroit gibi şehirlerde Paskalya ve Noel dönemlerinde melek kanadı satılmaktadır. Bu dönemlerde fırınlar bazen müşterilerden melek kanatlarını önceden talep etmektedir.