| Maraş dövme dondurması | |
|---|---|
 | |
| Ülke(ler) | Türkiye |
| Bölgesi | Kahramanmaraş |
| Türü | Sütlü tatlı |
| Tipi | Dondurma |
Kahramanmaraş dövme dondurması, Maraşlı Osman Ağa'nın orkideyi salep yaparken tesadüfen keşfettiği tatlı. "Salepli karsambaç" olarak başlayan tatlı,[1] üç kuşak sonra "Maraş dondurması" olarak tanınmaya başlamıştır. Kahramanmaraş dondurmasının en önemli özelliklerinden biri, keçi sütünden yapılmasıdır. Aslen Türkiye'de sadece sakızlı dondurma vardı ve tarifi Osmanlı İmparatorluğu döneminde 300 yıldır gizli tutuluyordu.
Yapımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ahır Dağı'nın eteklerinden beslenen keçilerin sütü önce bir uzman tarafından kontrol edilir. 90 °C sıcaklığa ısıtılan sütler, mikro organizmalardan arındırılır. Daha sonra bu süte önce Ahır Dağı'ndan toplanan salebe şeker katılır. İyice karıştırılan bu karışım, 6-8 saat dinlendikten sonra -6 °C dereceye soğutulduktan sonra tüketime sunulur.
Dondurma yapımı için Maraş dağlarında, kekik, çiğdem, keven ve sümbül bitkileri ile beslenen keçi sütü kullanılır. Anadolu'ya özgü bir ürün olan Maraş dondurması yalnızca Maraş sınırlarında imal edilmek zorundadır. Sağılan sütler soğuk zincir ile dört saat içinde işletmeye ulaştırılmalıdır. Dondurma üretiminde %100 keçi sütü kullanılır. Tadını korumak için tüm üretim Maraş'ta yapılıp, tüm Türkiye'ye ve ihracata gönderilir.[2]
İçindekiler
[değiştir | kaynağı değiştir]İçerisinde A, B, C, D ve E grubu vitaminleri ile kalsiyum, fosfor, magnezyum, sodyum, potasyum, demir ve çinko gibi minerallerde bulunan Kahramanmaraş dövme dondurmasının 100 gr. sade dondurmada 135 mg kalsiyum, 115 mg fosfor, 100 mg. sodyum, 160 mg. potasyum, 0,1 mg. demir, 130 mg. A vitamini, 0,21 mg.E vitamini 0,25 mg. B vitamini ve 0,13 mg. diğer vitaminlerden olduğu tespit edilmiştir.[kaynak belirtilmeli]
Muhafaza
[değiştir | kaynağı değiştir]Satış için paketlenmiş Maraş dondurması -20 °C'nin altında saklanması durumunda bir yıl korunabilmektedir.[2] Yılda 220 milyon litre üretilmekte, yaklaşık 100 ülkeye Türkiye'den ihracat yapılmaktadır.[3]
Önemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Maraş dondurması Türkiye'de fazlaca tüketilen ve ihracatı yapılan, turistik üründür. Şehrin simgesi haline gelen dondurma istihdama, turizme ve ticarete katkıda bulunmaktadır.[2] Maraş dondurması kent adına coğrafi işaret almış,[4] AB coğrafi işaret tescili alınmasına çalışılmaktadır (2019).[3]
Kökeni ve Tarihçesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Maraş dondurmasının kökeni Osmanlı dönemine kadar uzanır. Bu dondurma türü başlangıçta "salepli karsambaç" olarak bilinirdi. Rivayete göre Maraşlı Osman Ağa, Ahir Dağı'nın yüksek rakımlarında yetişen yabani orkide çiçeklerinin yumrularından elde ettiği salebi ilk defa karla karıştırarak bu benzersiz lezzeti bulmuştur.
Osman Ağa, orkidelerin yumru köklerini toplar, temizleyip sıcak suda haşlar ve ipe dizerek kuruturdu. Bu kurutulmuş orkide yumrularını taş değirmenlerde öğüterek dönemin popüler içeceği olan salebi üretir, Osmanlı konakları ve saraylarına ulaştırırdı.
Bir gün karla salebi saklama girişimi sırasında bu karışımın kıvamının yoğunlaştığını keşfeder. Bu tesadüfi buluşunu geliştirerek kar ve salebin yanı sıra keçi sütü ve şeker ekleyip bugün Maraş Dondurması olarak bilinen yoğun, elastik ve kıvamlı tatlıyı oluşturmuştur.
Zaman içerisinde Osman Ağa’nın bu buluşu yaygınlaşmış ve Maraş dondurması adıyla bilinir hale gelmiştir.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "MARAŞ DONDURMASI". kulturportali.gov.tr. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020.
- ^ a b c "Resmi Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Bülteni". Türk Patent ve Marka Kurumu. 14 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "Maraş dondurması Avrupa'ya açılacak". aa.com.tr. 8 Eylül 2019. 1 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020.
- ^ "Maraş Dondurması". 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Maraş Dondurması Nedir?". Alaybeyoğlu1972. 27 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2025.
