Kompost

Kompostun oluşumu 18 ila 21 gün arasında gerçekleşir. Bu hızlı bir yöntem olsa da dikkatli olmalısınız çünkü ihmal ederseniz başarısız olabilirsiniz. Sıcak kompost yapmak için bir metreküp kovaya ve bir termometreye ihtiyacınız var. Kompost yapılacak tüm organik atıkları küçük parçalara böl. Kovanın en altına bir kürek dolusu toprak koy. Bir kat ıslak (çay posası, meyve ve yumurta kabukları vb.) ve bir kat kuru (kağıt, kuruyemiş, yaprak vb.) olacak şekilde yerleştirin. Kovana, karışımın ihtiyacına göre kül, kömür gibi hızlandırıcılar ve su ekleyebilirsiniz. İlk günlerde kompost 50-77 derece sıcaklığında olacak, ancak daha sonra 43 derecenin altında olacak. Sıcaklık düştüğünde kompostunu karıştırmak ve havalandırmak gerekir. Karıştırdıktan sonra sıcaklık bir kez daha yükselecek ve ardından düşecektir. Karıştırma prosedürünü dört kez tekrarlayın. Yaklaşık 4 hafta sonra, kompostun sıcaklığı 30 derecenin altına düşecek ve koyu renkli olacak. Bu kompostu yaklaşık iki hafta dinlendirdikten sonra toprağa dökerek kullanabilirsin.^[1]

Kompost Çeşitleri

Sıcak kompost, sıcaklık düştüğünde bile ısıyı daha iyi korumak ve ayrıştırma sürecini hızlandırmak için tasarlanmış yalıtımlı bir kaptır. Ayrıca sıçanları, fareleri ve diğer haşereleri koruduğu için evsel atıkları kompost etmenizi kolaylaştırır. Bir şeyi yiyebilirseniz kompostlayabilirsiniz.^[2]

Sıcak kompost, atık miktarını önemli ölçüde azaltır ve doğru şekilde yönetildiğinde size en iyi bahçe toprağını sağlar. Aksi takdirde sinekleri çekme ve kokma riski yüksektir. Komposta attığınız her şeyi ince doğramayı unutmayın; bu ayrıştırma sürecini hızlandıracaktır. Örneğin, büyük çekirdeklerin ve kılçıkların parçalanması uzun sürer. Bu tür maddeler ev atığına ayrılmalıdır.^[3]

Solucan Kompostu(vermikompost), organik atıkların kırmızı kaliforniya solucanları(Eisenia fetida) gibi türler tarafından sindirilip ayrıştırılmasıyla oluşan zengin içerikli doğal bir gübredir. Mutfak ve bahçe atıklarından elde edilen bu kompost, toprağın verimini artırır, bitki büyümesini destekler ve kimyasal gübreye doğal bir alternatiftir. Kokusuzdur, evde ve bahçelerde kolayca üretilebilir.^[4]

Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. Maddeyi, Vikipedi standartlarına uygun biçimde düzenleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Gerekli düzenleme yapılmadan bu şablon kaldırılmamalıdır. (Şubat 2017)

Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. Lütfen güvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir. Kaynak ara: "Kompost" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR (Ağustos 2016) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)

Kompost, bitkisel ve hayvansal atıkların nemli-oksijenli ortamda bozunarak dönüştüğü organik gübredir.

Kompost değişik şekillerde ve değişik araçlar kullanarak elde edilebilir. Doğal ortamdakine benzer şekilde bitkisel artıklar koku yapan anaerobik bozunmaya izin vermeyecek şekilde oksijenli bozunmaya uğratılır, böylece hızlı ve temiz bir gübre elde edilmiş olur. Bu sistemde yer solucanlarının ve bakteri kültürlerinin kullanımı da söz konusu olabilir. Bakteri kültürü ile uygun nem ve ısı koşulları sağlandığında çok hızlı bir kompost eldesi mümkün hale gelmektedir.

Evsel Organik Mutfak Atıklarının ayrıştırılarak, kimi uygulamalarda solucanlar yardımıyla geri dönüşüm yapılarak yüksek kaliteli organik gübre elde etmek için tasarlanan bir araçtır.

ABD Kaliforniya eyaletinde, evsel atıkları değerlendirme için geliştirilen bir proje sonucu dünya ilk kez KompostBox ile tanıştı.

Eyaletin amacı, kâğıt, plastik, cam vb. evsel atıkları değerlendiren “Evsel atıkları değerlendirme” projelerine bir yenisini eklemek ve evlerden çöpe atılan ve koku, sinek yaratan sebze, meyve benzeri organik atıkları ayrıştırarak geri dönüşüme dahil edip, tekrar doğaya kazandırmaktı. Çünkü evlerden atılan sebze ve meyve atıkları, aslında kompostlaştırıldığında (yığın haline getirip, bekletildiğinde) verimli bir gübre haline gelmekteydi.

Proje çalışmaları başladığında, Kaliforniya Üniversitesi, bu evsel atıkların toplanması için yine kamyonlarla taşıma yapılacağı, bunun da yine mazot, yağ, lastik vs. kullanımı ile emisyon oranlarının arttıracağını, yine fabrikalar kurulacağını, bacaların tüteceğini ve nihayetinde üretilen gübrenin tekrar aynı evlere geri satılmak için kamyonlara yükleneceğini, dağıtım şirketleri, pazarlama çalışmaları, istihdam gibi kalemlerle, Evsel Atıkların evlerden toplanıp tekrar tüketiciye ulaştırılmasında bu döngü çalıştırıldığında, projenin çevreye yarardan çok zarar getireceğini raporladı.

Bunun üzerine Eyalet, Evsel Atıkları tüketicinin evlerinde kompost'a nasıl çevrilebileceği üzerine bir proje sipariş etti.

Bilim insanları, evlerde kompost üretiminin kolay olduğunu ama atıkların koku, küflenme vs. doğal dönüşümlerinden dolayı tüketicinin isteksiz davranacağını düşünerek, aslında yüzbinlerce yıldır toprakta bu görevi sessiz sakin yerine getiren solucanların bu iş için mucize bir çözüm olduğunu fark ettiler.

Çünkü solucanlar, evlerden çıkacak meyve, sebze, yumurta kabukları, çay, kahve posası, kâğıt vb. atıkları kokusuz, doğal bir şekilde kompostlaştırmaktaydılar.

Ve üstelik bu dönüşümden elde edilen gübre Solucan Gübresi (Vermicompost), solucanlarda bulunan sölom sıvısı sayesinde, diğer organik gübrelere oranla kat kat daha güçlü, verim arttırıcı, bitki hastalıklarına karşı direnç sağlayıcı olduğunu tespit ettiler.

Bu tespitler sonucu Kaliforniya Eyaleti, her eve birer kompostbox ve bu proje için özel yetiştirilmiş kültür solucanı Eisenia foetida [en] ya da dünyada bilinen adıyla Kırmızı Kaliforniya Solucanı'nı dağıtarak, evlerde Solucan gübresi üretimini teşvik edici kampanyalar düzenlediler.

Günümüze gelindiğinde Amerika, Kanada ve Avrupa ülkeleri başta olmak üzere tüm dünyada Evsel Organik Atıklar KompostBox'lar ve solucanlar yardımıyla değerlendirilip, yüksek kalitede Solucan Gübresi üretimi teşvik edilmekte.

Benzer şekilde, evde kompost üretimini kolaylaştırmak amacıyla geliştirilen bir diğer yöntem de Bokaşi kompostudur. Bu yöntemde mutfak atıkları, özel olarak hazırlanmış yararlı mikroorganizmalar içeren kepek ile birlikte hava almayan kaplarda fermente edilir. Bokaşi yöntemi sayesinde, özellikle koku ve sinek oluşumu minimize edilirken, ev ortamında pratik ve hijyenik bir şekilde kompost üretimi mümkün hale gelir.

Kırmızı Kaliforniya solucanı 40 yıla yakındır başta ABD olmak üzere birçok Avrupa ülkesinde tarım sektöründe kullanılıyor. Kırmızı Kaliforniya solucanı adıyla bilinen Lumbricus rubellis ve Eisenia foetida solucan gübreleri, toprağın dengesini düzenlemesi ve bitkileri beslemesi amacıyla üretilip kullanılır.

Solucan gübresi yüksek oranda (rhizobium) ve asimbiyotik (serbest ve azot fiske eden bakteriler ve mikoriza mantarları) bakteriler içerir. Bu sayede toprağa canlılık kazandırmaktadır.

• Toprakta bulunan zararlı bakterileri pasife ederek bakterilerin zararlı etkilerini ortadan kaldırır.^[5]
• Don, aşırı sıcaklık gibi bitkilere zarar veren hava şartlarına karşı bitkileri koruma altına alır.
• Topraktaki asit seviyesini dengeler ve tarıma daha elverişli hale getirir.
• 0 ekolojik ve organik olması tercih edilmesinin başlıca sebeplerinden biridir.
• Ziraat de kullanılan gübreler ne kadar organik adı altında satılsalar da üretilen sebzelerde nitrat kalıntıları bırakırlar. Solucan gübresi ile yetişmiş sebzede nitrat kalıntısı bulunmaz.
• Yabani ot tohumu içermeyen solucan gübreleri yaşamın doğal dengesinde ki gibi doğal üretimi amaçlar.
• Bitkileri daha dayanıklı hale getirir.
• Faydalı mikroorganizmaları uyarır.
• Suda çabucak çözülür ve piyasada kullanılan diğer gübrelerle uyumludur.

• Sebzelerde alınan verimi %35- 40 oranında arttırır.
• Sebzelerde erkencilik özelliği bulunmaktadır.
• Çimlenme oranını arttırır
• Besinlerde ekolojik olmasından dolayı orijinal tat, koku ve renkte olmasını sağlar.

• Bitki kök ve gövde yapısını güçlendirir.
• Erken hasat olmasını sağlar.
• Lezzet ve tatlarını arttırır.

• Sağlıklı sürgün oluşumunu sağlar gövde yapısını güçlendirir.
• Erkencilik özelliği bulunur.
• Üretilen ürünler yüksek vitamin değerine sahip olmanın yanı sıra kanserojen etkisi olmaz.

Çimlenmeyi arttırır. Çimlerde oluşacak sararmayı önler ve verim arttığı için tohum maliyeti en aza iner.

Sebzelerde dikimden önce sıraya atılmalıdır. Dikim sonrası atacaklar ise iz düşümüne denk gelen zamanda toprağa uygulama yapmalıdır.

Ağaçlar da ise dikim öncesi veya sonrası iz düşümüne denk gelen toprağa uygulama yapılması öneriliyor.

Organik atıkların sürdürülebilir yönetimi ve çevresel etkilerin azaltılması açısından büyük önem taşıyan kompostlaştırma süreci, günümüzde tarım ve çevre politikalarının temel konularından biridir. Kontrollü şartlar altında biyolojik olarak parçalanabilen maddelerin ayrışmasıyla elde edilen kompost, organik atıkların sürdürülebilir tarımsal kullanımı için önemli bir geri dönüşüm yöntemidir.^[6]

Kompost uygulamasının tarıma sağladığı faydalar arasında toprağın porozitesini ve su tutma kapasitesini artırmak, tamponlama ve katyon değiştirme kapasitesini geliştirmek, bitkilerde patojen hastalıkları azaltmak ve faydalı toprak organizmalarının popülasyonunu desteklemek bulunmaktadır. Bu özellikleriyle kompost, toprağın genel kalitesini yükseltirken çevresel sürdürülebilirliğe de katkıda bulunur.

Ancak kompostun elde edilmesi ve tarımsal kullanımında dikkat edilmesi gereken noktalar bulunmaktadır. Özellikle kompostun içerebileceği ağır metal gibi zararlı maddeler, çevre ve insan sağlığı açısından risk oluşturabilir. Bu bağlamda, kompostun kalite ve içeriğine ilişkin standartların belirlenmesi kritik önem taşımaktadır.

Türkiye'de kompost kullanımına yönelik standartlar, mevcut yönetmeliklerde genel ifadelerle sınırlı kalmıştır. Öte yandan, Avrupa ülkeleri (özellikle Almanya ve Avusturya), ABD ve Kanada gibi ülkeler, kompost kullanım standartlarını çok daha ayrıntılı ve etkin düzenlemelerle kontrol etmektedir.^[6] Bu durum, Türkiye için uluslararası standartların incelenip ülkemizde de benzer kapsamlı ve uygulanabilir standartların geliştirilmesi ihtiyacını ortaya koymaktadır.

Kompost, organik atıkların biyolojik ayrışmasıyla elde edilen doğal bir toprak düzenleyicisidir. Tarım ve bahçecilik uygulamalarında kompost kullanımı, bitki gelişimini çeşitli şekillerde olumlu yönde etkileyebilir.

Yapılan bilimsel çalışmalarda, kompostun özellikle azotlu gübrelerle birlikte kullanıldığında bitki gelişiminde anlamlı artışlar sağladığı gözlemlenmiştir. Örneğin, sera koşullarında yapılan bir araştırmada, %8 oranında zenginleştirilmiş kompost uygulanan topraklarda yetiştirilen ıspanak bitkisinde yaprak sayısı, sap uzunluğu ve taze ağırlık gibi gelişim parametrelerinde önemli ölçüde artış kaydedilmiştir.

Kompost, toprağın su tutma kapasitesini ve havalanabilirliğini artırarak kök gelişimi için elverişli bir ortam oluşturur. Aynı zamanda mikrobiyal faaliyetleri destekleyerek topraktaki besin döngüsünü canlandırır ve bitkilerin besin maddelerine erişimini kolaylaştırır. Bu etkiler sayesinde kompost, sürdürülebilir tarım uygulamalarında önemli bir girdi olarak değerlendirilmektedir.

Karakurt, Y., & Alkan, H. (2017). Zenginleştirilmiş Kompostun Ispanak Bitkisinin Gelişimi Üzerine Etkisi. Akademik Ziraat Dergisi, 6(2), 105–112. https://dergipark.org.tr/tr/pub/azd/issue/32275/363582