Triton X-100

Triton X-100

n = 9–10
Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) 4-(2,4,4-trimetylopentan-2-ylo)fenoksypolietoksyetanol Inne nazwy i oznaczenia t-oktylofenoksypolietoksyetanol eter p-1,1,3,3-tetrametylobutylofenylowo- polietylenoglikolowy
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C14H21(OC2H4)nOH; n = 9–10
Masa molowa	n = 9: 602,80 g/mol n = 10: 646,85 g/mol
Wygląd	bezbarwna lub lekko żółtawa, lepka, przezroczysta ciecz
Identyfikacja
Numer CAS	9002-93-1
SMILES CC(C)(C)CC(C)(C)c1ccc(OCCOCCOCCOCCOCCOCCOCCOCCOCCO)cc1 dla n = 9
Właściwości Gęstość 1,07 g/cm³[1]; ciecz Rozpuszczalność w wodzie rozpuszcza się[1] Temperatura topnienia 6 °C[1] Temperatura wrzenia >200 °C[1]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2015-08-12] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Uwaga Zwroty H H302, H319, H411 Zwroty P P273, P305+P351+P338 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanej karty charakterystyki Szkodliwy (Xn) Groźny dla środowiska (N) Zwroty R R22, R36, R51/53 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[2] 1 2 0   Temperatura zapłonu 251 °C (zamknięty tygiel)[1] Numer RTECS MD0907700 Dawka śmiertelna LD50 1,8 g/kg (szczur, doustnie)[1]
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons

Triton X-100 – niejonowy surfaktant, eter polimeru glikolu polietylenowego (PEG) i p-tert-oktylofenolu. Grupa polioksyetylenowa jest domeną hydrofilową, a grupą hydrofobową (lipofilową) jest węglowodorowy podstawnik wraz z pierścieniem fenolowym – grupa 4-(1,1,3,3-tetrametylobutylo)-fenylowa^[3]. Należy on do rodziny detergentów typu Triton X.

Triton X-100 to zarejestrowana nazwa handlowa firmy Union Carbide zakupiona od Rohm & Haas Co.

Jest bezbarwnym lub lekko żółtawym, przezroczystym płynem, w temperaturze pokojowej dość lepkim, nieco gęstszym od wody i doskonale w niej rozpuszczalnym.

Jako doskonały, obojętny chemicznie detergent, Triton X-100 znajduje zastosowanie w biologii molekularnej i biochemii. Używa się go do lizy błon komórkowych oraz do izolacji białek błonowych z zachowaniem ich stanu natywnego^[4]. Triton X-100 znajduje też zastosowanie w procesie odwrotnym do izolacji białek błonowych – rekonstytucji^[5]. Jako względnie tani detergent o dobrych właściwościach jest używany wszędzie tam, gdzie wymagana jest obecność detergentu – na przykład w buforach odmywających podczas procedury western blot.

Stosowany także jako łagodny środek czyszczący.

Produkty handlowe o zbliżonej strukturze oferowane przez inne firmy to Nonidet P-40 (już nie produkowany, n=9) lub Igepal CA-630. Igepal jest mniej hydrofilowy niż Triton X-100 i w większości zastosowań nie może być swobodnie stosowany jako zamiennik^[3].

Pod nazwą Octoxynol-9^[6] Triton X-100 stosowany był jako środek plemnikobójczy w postaci dodatków do żeli, pianek itp., a także jako dodatek do środków kosmetycznych (w roli detergentu). W 2002 roku wycofany z rynku amerykańskiego po tym, jak producenci nie zdołali zastosować się do nowych procedur testowych zalecanych przez FDA^[7], jakkolwiek sam środek jest bezpieczny^[6] i w dalszym ciągu jest używany poza USA^[8].