| |
 pułkownik audytor
| |
| Data i miejsce urodzenia |
2 listopada 1885 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
szef sądu |
| Główne wojny i bitwy |
wojna polsko-bolszewicka |
| Odznaczenia | |
   
| |
.png){kind=small}
Stanisław Cięciel (ur. 2 listopada 1885 w Krościenku nad Dunajcem, zm. w kwietniu 1940 w Katyniu) – doktor praw, pułkownik audytor Wojska Polskiego, wiceprezydent, następnie w 1939 prezydent Najwyższego Sądu Wojskowego[1], ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn Jana (1859–1944) i Marii z Wanatów (1866–1937)[1][2]. Ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego w stopniu doktora[1].
W czasie I wojny światowej służył w Armii Austro-Węgier. Podczas wojny z bolszewikami był audytorem sądów polowych, a po jej zakończeniu sędzią śledczym. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 5. lokatą w korpusie oficerów sądowych[3]. W latach 1923–1924 był podprokuratorem Prokuratury przy Wojskowym Sądzie Okręgowym Nr V w Krakowie[4][5]. 31 marca 1924 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski, na wniosek Ministra Spraw Wojskowych, gen. dyw. Władysława Sikorskiego awansował go na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 roku i 3. lokatą w korpusie oficerów sądowych[6]. 10 grudnia 1925 roku Prezydent RP mianował go prokuratorem przy wojskowych sądach okręgowych[7]. Od 15 grudnia 1925 był prokuratorem przy Wojskowym Sądzie Okręgowym Nr V w Krakowie[8][9]. 16 grudnia 1929 roku Prezydent RP zwolnił go ze stanowiska prokuratora przy wojskowych sądach okręgowych i mianował sędzią orzekającym w wojskowych sądach okręgowych, a minister spraw wojskowych przeniósł go z Prokuratury przy WSO Nr V do Wojskowego Sądu Okręgowego Nr V na stanowisko pełniącego obowiązki szefa sądu[10]. 2 grudnia 1930 roku Prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki nadał mu stopień pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 roku i 2. lokatą w korpusie oficerów sądowych. Jednocześnie zezwolił mu na nałożenie oznak nowego stopnia przed 1 stycznia 1931 roku[11]. 7 stycznia 1931 roku Prezydent RP mianował go sędzią Najwyższego Sądu Wojskowego, a minister spraw wojskowych przeniósł z WSO Nr V do Najwyższego Sądu Wojskowego w Warszawie na stanowisko sędziego[12][13]. W 1939 był prezydentem Najwyższego Sądu Wojskowego.
5 września 1939, w czasie kampanii wrześniowej, ewakuowany do Tarnopola[1]. Po agresji ZSRR na Polskę dostał się do niewoli sowieckiej w rejonie Tarnopola. Przebywał w obozie jenieckim w Kozielsku[1]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Katyniu i tam pogrzebany[1] w bezimiennej mogile zbiorowej, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[14][15]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[16]. W 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców[17] pod numerem 3502[18][19] (dosł. określony jako Cencel Stanislaw). Przy zwłokach Stanisława Cięciela zostały odnalezione: 2 listy, 5 pocztówek oraz 1 odznaka[20]. Figuruje na liście wywózkowej 014 z 4 kwietnia 1940[1].
Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 został awansowany pośmiertnie do stopnia generała brygady[21][22]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[23][24].
Żonaty, miał córkę Marię[1].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)[25]
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[26]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- awanse generalskie oficerów II Rzeczypospolitej Polskiej z 2007
- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 84.
- ↑ Cmentarz komunalny w Krościenku nad Dunajcem - wyszukiwarka osób pochowanych [online], kroscienko.grobonet.com [dostęp 2020-09-06].
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 302.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1084, 1090.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 979, 985.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 2 kwietnia 1924 roku, s. 168.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 133 z 18 grudnia 1925 roku, s. 723.
- ↑ Organa 1928 ↓, s. 66.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 692.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 375, 393.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 3 grudnia 1930 roku, s. 327.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 2, 21.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 307, 877.
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2024-06-27] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2024-12-10] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-01-02] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06].
- ↑ Auswärtiges Amt, „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 258 [dostęp 2025-01-02] (niem.).
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2025-01-02].
- ↑ Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (43 (329)), pbc.uw.edu.pl, 23 października 1948, s. 4 [dostęp 2025-01-02] (pol.).
- ↑ M.P. z 2007 r. nr 85, poz. 885
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 1 [dostęp 2024-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2024-01-09].
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Organa wymiaru sprawiedliwości w W. P.. „Wojskowy Przegląd Prawniczy”. Nr 8–10, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Kania Leszek, Słownik biograficzny oficerów-audytorów służby sprawiedliwości Wojska Polskiego 1914–1945, cz. 2, Wojskowy Przegląd Prawniczy, Warszawa 2004, nr 3 (231), s. 113.
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.