Rudolf Margolius
Data i miejsce urodzenia | 31 sierpnia 1913 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | 3 grudnia 1952 | ||
Wiceminister Handlu Zagranicznego | |||
Okres | od kwietnia 1949 | ||
Przynależność polityczna | |||
Odznaczenia | |||
| |||
Strona internetowa |
Rudolf Margolius (ur. 31 sierpnia 1913 w Pradze, zm. 3 grudnia 1952, tamże) – czechosłowacki wiceminister handlu zagranicznego w latach 1949–1952, skazany na śmierć w procesie Slánskiego(inne języki).
Życiorys
Rudolf Margolius urodził się w 1913 w rodzinie Vítězslava i Berty Margoliusów w Pradze w Vinohradach przy ul. Nerudovej (obecnie ul. Polska). Ukończył gimnazjum realne przy ulicy Slovenskej w Vinohradach, a następnie, w latach 1932–1937, studiował prawo na Uniwersytecie Karola. Studia ukończył w 1937 uzyskując tytuł doktora prawa[1]. W czasie studiów był członkiem YMCA, pod którego auspicjami podróżował po Europie i Stanach Zjednoczonych. Od października 1937 do marca 1939 Margolius służył w 5. pułku piechoty Tomáša Masaryka w Pradze, gdzie odbył służbę wojskową jako porucznik rezerwy. Służył razem z kompozytorem Janem Hanušem[2].
Margolius został deportowany w 1941 do Ghetto Litzmannstadt w Łodzi, a w 1944 został wywieziony do KL Auschwitz, a następnie do Dachau, z którego uciekł pod koniec kwietnia 1945. W maju 1945 pracował jako komendant obozu dla uchodźców w Garmisch-Partenkirchen. Pod koniec 1945 dołączył do Komunistycznej Partii Czechosłowacji, na co wpłynęło jego życie w getcie, obozach koncentracyjnych oraz śmierć jego rodziny z rąk hitlerowców[3]. Wierzył, że pod rządami komunistów nie będzie prześladowań ze względu na pochodzenie czy rasę[4].
Od 1945 do 1949 pracował w Centralnym Związku Przemysłu Czechosłowackiego w Pradze. Następnie był kierownikiem gabinetu ministra handlu zagranicznego (1948–1949). W latach 1949–1952 był wiceministrem handlu zagranicznego (ministrem w tym czasie był Antonín Gregor(inne języki)) i zarządzał sektorem handlu z państwami kapitalistycznymi. Osobiście w imieniu Czechosłowacji w 1949 w Londynie wynegocjował i podpisał istotne i korzystne dla Czechosłowacji umowy gospodarcze z Ernestem Bevinem i sir Williamem Strangiem(inne języki) reprezentującymi brytyjski rząd[5][6][2]. Władze czechosłowackie były zadowolone z przebiegu negocjacji nakazując uhonorowanie ich uczestników[6].
Margolius został aresztowany 10 stycznia 1952 i oskarżony o zdradę stanu, szpiegostwo, sabotaż i organizację żydowskiego spisku mającego na celu obalenie rządu. Po miesiącach aresztu oraz fizycznych i psychologicznych nacisków Służby Bezpieczeństwa oraz służb radzieckich został zmuszony do podpisania oświadczenia, że uczestniczył w domniemanym spisku przeprowadzonym przez Rudolfa Slánskiego. Został zmuszony do tego, ponieważ pomimo nacisków ZSRR by koncentrować gospodarkę na krajach komunistycznych, był zaangażowany w pertraktacje z krajami kapitalistycznymi. Był jedną z 11 osób skazanych na karę śmierci, spośród 14 oskarżonych w procesie Slánskiego(inne języki). Wyroki śmierci dla jedenastu z czternastu oskarżonych zapadły w Moskwie i Komitecie Centralnym Komunistycznej Partii Czechosłowacji. Egzekucję wykonano 3 grudnia 1952. Przed wykonaniem wyroku Margolius nie odezwał się ani słowem[2].
Życie prywatne
Żoną Margoliusa była pisarka i tłumaczka Heda Margolius Kovály(inne języki) (dawn. Heda Bloch[7]). Ich synem jest Ivan Margolius(inne języki) – czeski architekt[8].
Rehabilitacja
W 1963 Sąd Najwyższy zrehabilitował skazanych w procesie Slánskiego. W 1968 prezydent Czechosłowacji Ludvík Svoboda nadał Margoliusowi pośmiertnie Order Republiki(inne języki)[9].
Margolius był prawnikiem i ekonomistą – nie jest postrzegany jako bezpośredni uczestnik polityki komunistycznej i wprowadzania stalinizmu w Czechosłowacji, w przeciwieństwie do innych skazanych w procesie, takich jak Slansky czy Vladimír Clementis nie był bezpośrednio zaangażowany w polityczne machinacje czy opresyjną politykę partii komunistycznej[2].
Upamiętnienie
- „Le Procès – Praga 1952” (2022), francuski film dokumentalny reżyserki Ruth Zylberman(inne języki) opowiadający o procesie Slánskiego. W filmie wypowiadają się m.in. członkowie rodzin Slánskiego i Margoliusa[10].
- Tablica pamiątkowa poświęcona Rudolfowi Margoliusowi znajduje się na rodzinnym grobowcu na Nowym Cmentarzu Żydowskim w Pradze(inne języki) (sektor 21, rząd 13, działka 33) bezpośrednio za grobem Franza Kafki[11].
Przypisy
- ↑ Margolius Rudolf [online], is.cuni.cz [dostęp 2022-09-04] .
- ↑ a b c d Rudolf Margolius – Biography – JewAge [online], jewage.org [dostęp 2022-09-04] (hebr.).
- ↑ B.R.B.R. Bradbrook B.R.B.R., JarmilaJ. Čapková JarmilaJ., JiříJ. Opelík JiříJ., Vzpomínky, „World Literature Today”, 73 (4), 1999, s. 774, DOI: 10.2307/40155209, ISSN 0196-3570, JSTOR: 40155209 [dostęp 2022-09-04] .
- ↑ Tigrid, Pavel, 1917-2003., Kapesní průvodce inteligentní ženy po vlastním osudu, XYZ, 2013, ISBN 978-80-7388-756-8, OCLC 837502418 [dostęp 2022-09-04] .
- ↑ PetitP. Press PetitP., Platba za krv II. diel (obdobie 1945-1982) – Artúr Soldán – (blog.sme.sk) [online], blog.sme.sk [dostęp 2022-09-04] (słow.).
- ↑ a b JanJ. Kuklík JanJ., Do poslední pence: československo-britská jednání o majetkoprávních a finančních otázkách 1938-1982, wyd. Vydání první, Prague [Czech Republic] 2007, ISBN 978-80-246-2405-1, OCLC 878145412 [dostęp 2022-09-04] .
- ↑ IvanI. Margolius IvanI., Heda Margolius Kovály obituary [online], the Guardian, 13 grudnia 2010 [dostęp 2022-09-04] (ang.).
- ↑ Works by Ivan [online], Margolius Family Website [dostęp 2022-09-04] (ang.).
- ↑ Czech ‘Martyr’ Honoured, Executed in 1952, „The Scotsman”, 16 maja 1968 .
- ↑ FIPADOC | Festinal international documentaire [online], fipadoc.com [dostęp 2022-09-04] (ang.).
- ↑ WORLD FOCUS: A Kafkaesque tale – LakePlacidNews.com | News and inform… [online], archive.ph, 3 stycznia 2013 [dostęp 2022-09-04] .