Prostoskrzydłe długoczułkowe
Ten artykuł dotyczy owadów. Zobacz też: Ensifera – nazwa rodzajowa mieczodziobka (ptak). |
Ensifera[1] | |||
Chopard, 1920 | |||
Świerszcz polny (Gryllus campestris) | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | zwierzęta | ||
Typ | stawonogi | ||
Gromada | owady | ||
Podgromada | owady uskrzydlone | ||
Infragromada | Neoptera | ||
(bez rangi) | Polyneoptera | ||
Nadrząd | Orthopterida | ||
Rząd | prostoskrzydłe | ||
Podrząd | prostoskrzydłe długoczułkowe | ||
| |||
|
Prostoskrzydłe długoczułkowe[2][3], prostoskrzydłe długoczułkie[4] (Ensifera) – podrząd owadów prostoskrzydłych (Orthoptera), do którego zaliczane są m.in. powszechnie znane pasikoniki i świerszcze. Obejmuje ponad 10 tysięcy gatunków[4] występujących na wszystkich kontynentach poza Antarktydą. W zapisie kopalnym są znane co najmniej od górnego triasu.
Nazwa zwyczajowa
W języku polskim takson Ensifera Chopard, 1920 określany jest nazwami: prostoskrzydłe długoczułkowe[3] lub długoczułkie[4], ale obydwie z nich stosowane są również dla muchówek z podrzędu Nematocera określanych jako muchówki długoczułkowe[5] lub długoczułkie[6][7].
Taksonomia
Takson wprowadzony w 1920 roku przez Luciena Choparda[8]. Przez wielu autorów traktowany w randze osobnego rzędu[2][9].
Opis
Średniej wielkości owady (długości zwykle ok. 3 cm), o ciele spłaszczonym bocznie lub walcowatym. Głowa hipognatyczna. Narządy gębowe typu gryzącego. Czułki długie, liczące nie mniej niż 30 członów, często dłuższe u ciała[2], krótkie jedynie u turkuciowatych[9]. Przedplecze zachodzące na następne segmenty, może być podzielone poprzeczną bruzdą na prozonę i metazonę. Golenie odnóży przednich wyposażone w narządy bębenkowe (tympalne) o otworach owalnych lub szczelinowatych[9]. Tylne odnóża skoczne, o bardzo silnie rozbudowanych udach. Stopy zwykle cztero-, rzadziej trójczłonowe. Zwykle obecne dwie pary skrzydeł, choć mogą być one zredukowane lub całkiem ich brak. Przednia para skórzasta, węższa[2] i mocniej zesklerotyzowana[9], a tylna błoniasta i szeroka, gęsto użyłkowana, o żyłkach podłużnych ułożonych wachlarzowato. Odwłok szeroko połączony z tułowiem[2], u samic zwieńczony długim pokładełkiem (które może jednak nie występować[4] jak np. u turkuciowate[9]) oraz podłużnie złożonymi walwami[6].
Biologia i ekologia
Liczne gatunki zdolne są do wydawania wysokich dźwięków. Używają do tego narządów strydulacyjnych w postaci zmodyfikowanych części przednich skrzydeł, które pocierają o siebie. Dźwięk jest odbierany przez inne osobniki dzięki narządom tympalnym[2].
Wiele gatunków drapieżnych, aktywnie polujących; inne wszystkożerne[2], a tylko długoskrzydlakowate wyłącznie roślinożerne[9].
Rozprzestrzenienie
Kosmopolityczny podrząd, znany z całej kuli ziemskiej. W Polsce występuje 6 rodzin: pasikonikowate (Tettigoniidae), długoskrzydlakowate (Phaneropteridae), śpieszkowate (Rhaphidophoridae), świerszczowate (Gryllidae), mrowiszczakowate (Myrmecophilidae) i turkuciowate (Gryllotalpidae)[9][8].
Systematyka
Do podrzędu tego zalicza się 4 infrarzędy[8]:
- †Elcanidea
- †Oedischiidea
- Tettigoniidea
- Gryllidea
, trzy nadrodziny nieprzypisane do infrarzędów[8]:
- †Gryllavoidea
- †Rhaphidophoroidea
- †Achizodactyloidea
oraz 2 rodziny nieprzypisane do nadrodzin[8]:
- †Raphoglidae
- †Vitimiidae
Przypisy
- ↑ Ensifera, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Jiří Zahradník: Przewodnik: Kózkowate. Warszawa: Multico, 2001, s. 72.
- ↑ a b Ursula Stichmann-Marny, Erich Kretzschmar: Przewodnik. Rośliny i zwierzęta. Warszawa: Multico, 2006. ISBN 83-7073-429-4.
- ↑ a b c d Fauna Polski - charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. II. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2007. ISBN 978-83-881470-7-4.
- ↑ Czesław Jura: Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 599. ISBN 978-83-01-14595-8.
- ↑ a b Józef Razowski: Słownik entomologiczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987. ISBN 83-01-07907-X.
- ↑ Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
- ↑ a b c d e Eades, D.C.; D. Otte; M.M. Cigliano & H. Braun: Orthoptera Species File Online: suborder Ensifera. [dostęp 2010-10-01]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Heiko Bellmann: Szarańczaki. Łatwe oznaczanie gatunków Europy Środkowej. Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, seria: Przewodnik Entomolog. ISBN 978-83-7073-705-4.
- p
- d
- e
- królestwo: zwierzęta
- typ: stawonogi
- gromada: owady
- podgromada: uskrzydlone
- infragromada: nowoskrzydłe
- nadrząd: Polyneoptera
Elcanidea |
| ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Gryllidea |
| ||||||||
Oedischiidea |
| ||||||||
Tettigoniidea |
| ||||||||
incertae sedis |
|
Acrididea |
| ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tridactylidea |
|
|