Plac Mariacki w Krakowie
Ten artykuł dotyczy placu w Krakowie. Zobacz też: plac Mariacki. |
Stare Miasto | |||
Południowy fragment placu. Widok od strony Rynku Głównego, po lewej kościół Mariacki, na wprost kościół św. Barbary. | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Miejscowość | |||
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |||
Położenie na mapie Krakowa | |||
50°03′41,0″N 19°56′21,5″E/50,061389 19,939306 | |||
|
Plac Mariacki – plac w Krakowie, w dzielnicy I, na Starym Mieście sąsiadujący z Rynkiem Głównym. Pośrodku placu stoi kościół Mariacki. Plac powstał po roku 1802 na miejscu zlikwidowanego cmentarza parafialnego przy kościele Mariackim. Obszar dawnej nekropolii jest obecnie wyłożony białą kostką.
W południowej części placu znajduje się fontanna – pomnik żaka. Zaprojektowana została przez Jan Budziło, a figurę (powiększoną replikę jednej z rzeźb proroków z obramienia szafy środkowej ołtarza Wita Stwosza) wykonał Franciszek Kalfas. Jest to dar rzemieślników krakowskich dla miasta wykonany w 1958 roku[1].
Budynki
Przy placu Mariackim stoi kilka budynków:
- nr 1 – Kamienica pod Etiopy.
- nr 2 – kamienica księży penitencjarzy mariackich, został wybudowany w końcu XIV wieku. W 1637 r. penitencjarze nabyli tę kamienicę od Ryniewiczów. Ostateczny wygląd budowli nadano w 2 połowie XIX wieku.
- nr 3 – dom Hipolitów – kamieniczka mieszczańska. Zachowało się w niej wiele starych detali architektonicznych: kamienne portale gotyckie, renesansowe i barokowe, stropy belkowe, bogate stiuki Baltazara Fontany, malowidła z XVIII wieku. Kiedyś fasada zdobiona była dekoracją sgraffitową. Nazwa domu pochodzi od jego dawnych właścicieli – włoskiej rodziny kupieckiej.
- nr 4 (na rogu z ulicą Szpitalną) – Prałatówka ozdobiona sgraffitem wzniesiona została w miejscu dwóch starszych domów w latach 1618–1619 przez Macieja Litwinkowicza. Wieńczącą budynek attykę, uważaną za przykład typowej krakowskiej attyki, zbudował architekt Jan Zatorczyk w roku 1625. Na budynku widnieje łacińska sentencja Pateat amicis et miseris (Niech będzie otwarty dla przyjaciół i biednych), a nad bramą herb Sulima archiprezbitera Krzysztofa Trzcińskiego. Wewnątrz domu znajdują się komnaty, drewniane stropy, w sieni zaś zabytkowe stiuki.
- nr 5 – Wikarówka. Dawna, stara, stojąca w tym miejscu Wikarówka została zburzona w roku 1931. Obecną, według projektu Franciszka Mączyńskiego, zbudowano w roku 1932.
- nr 6 – Dom Nad Bramką
- Kościół archiprezbiterialny Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
- kościół św. Barbary, wejście do kościoła znajduje się wprawdzie od strony placu Mariackiego, ale jego adres to Mały Rynek 9.
- nr 7 – Dom Księży Mansjonarzy wybudowana w 1912 na podstawie projektu Adolfa Szyszko-Bohusza.
- nr 8 – Dom Pod Ogrojcem, dawniej zdobiła go rzeźba Wita Stwosza „Chrystus w Ogrojcu”. Przed I wojną światową właściciel domu, znany krakowski kupiec i społecznik Ludwig Halski, ofiarował ją Muzeum Narodowemu, a na jej miejsce osadził kopię, która stoi tu do dziś.
- nr 9 – na rogu placu Mariackiego i Rynku Głównego stała kamienica na Barszczowem, w której mieszkał i pisał (Warszawianka, Legion, Klątwa, Wesele) Stanisław Wyspiański. Fakt ten upamiętnia tablica, wykonana według projektu Karola Hukana. Dom stojący tu obecnie traktowany jest jako przykład architektury secesyjnej.
- Plac Mariacki część północna
- Pośrodku placu stoi kościół Mariacki
- Część południowa
- Plac widziany ze wschodu. Ciemną kostką zaznaczono granicę dawnego cmentarza wokół kościoła Mariackiego
- Fontanna – pomnik żaka
- Plac Mariacki w nocy
- pl. Mariacki 1 (ul. Floriańska 1)
Kamienica Pod Etiopy - pl. Mariacki 2
Kamienica Penitencjarzy Mariackich - pl. Mariacki 3
Kamienica Hipolitów - pl. Mariacki 4 (ul. Szpitalna 2)
Prałatówka kościoła mariackiego - pl. Mariacki 5
Wikarówka kościoła mariackiego - pl. Mariacki 6
Dom Nad Bramką - pl. Mariacki 7
Dom Księży Mansjonarzy - pl. Mariacki 8
Kamienica Pod Ogrojcem - pl. Mariacki 9 (Rynek Główny 4)
Kamienica Czynciela
Przypisy
- ↑ JerzyJ. Kossowski JerzyJ., LeszekL. Ludwikowski LeszekL., Ulicami Krakowa, Kraków: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, 1968, s. 74–75 .
Linki zewnętrzne
- Archiwalne widoki placu w bibliotece Polona
- p
- d
- e
Plac Mariacki w Krakowie
|