Państwowy Bank Rolny

Państwowy Bank Rolny
Ilustracja
Gmach Banku Rolnego w Warszawie
Data założenia

1919

Data likwidacji

1948

Państwo

 Polska

Siedziba

Warszawa

Multimedia w Wikimedia Commons

Państwowy Bank Rolny (d. Polski Bank Rolny) – bank działający w latach 1919–1948 z siedzibą w Warszawie.

Opis

Utworzony w 1919 jako Polski Bank Rolny i przemianowany w 1921 na Państwowy Bank Rolny (PBR).

Przedmiotem jego działalności było udzielanie kredytów krótkoterminowych i długoterminowych drobnym i średnim rolnikom – w znacznym stopniu jego działalność była nakierowana na zabezpieczenie finansowe realizowanej w II RP reformy rolnej.

W 1935 został oddany do użytku nowo wybudowany gmach oddziału PRB w Lublinie przy ulicy Chopina 6[1]. Był on zaprojektowany przez prof. Mariana Lalewicza - prorektora Politechniki Warszawskiej i stał się architektoniczną ozdobą Lublina[1].

W 1936 Państwowy Bank Rolny posiadał − poza siedzibą w Warszawie − 11 oddziałów, m.in. w Katowicach, Krakowie, Gdyni, Poznaniu czy we Lwowie[2].

W czasie II wojny światowej PBR został poddany ścisłej kontroli przez niemieckie władze okupacyjne Generalnego Gubernatorstwa, które w 1940 r. powołały niemieckiego powiernika i przemianowały go na Staatliche Agrarbank. PBR w czasie wojny poniósł najwyższe ze wszystkich polskich banków straty finansowe. W 1948 r. PBR został przekształcony w Bank Rolny, który de facto został likwidatorem PBR. Następcą prawnym Banku Rolnego (a tym samym PBR) jest Bank Gospodarki Żywnościowej, powstały w 1975 r. z połączenia z Centralnym Związkiem Spółdzielni Oszczędnościowo-Pożyczkowych.

Długoletnim (1927–1938, z przerwą 1932–1933) prezesem PBR był Seweryn Ludkiewicz. Przed wojną prezesem był Kazimierz Stamirowski, w momencie wybuchu II wojny światowej prezesem był Maurycy Jaroszyński, zaś w komisji rewizyjnej był m.in. Józef Kucza[3].

Siedziba

Siedziba centrali PBR mieściła się w Warszawie przy ul. Nowogrodzkiej 50, róg ul. Pankiewicza. Gmach został zbudowany w latach 1926–1928[4] przez „Biuro Budowlane T. Czosnowski i Ska” według projektu Mariana Lalewicza. Fasada utrzymana jest w stylu petersburskiego klasycyzmu, natomiast mniej widoczne, wyższe partie budynku mają modernistyczny charakter[5].

Przypisy

  1. ↑ a b Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R. Gralewski Wacław (1900-1972) RedW.(1. 1. ) R., Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R. Modliński Konstanty Bolesta-(1887-1966) RedK.B.(1. 1. ) R., Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W. Głowiński Franciszek (1894-[1944]) WydF.(1. [1. ]) W., Express Lubelski i Wołyński, 1935. Dodatek do nr 277, „Dział Przechowywania Zbiorów WBP”, 6 października 1935, s. 3 [dostęp 2024-08-01]  (pol.).
  2. ↑ BibliotekaB. Jagiellońska BibliotekaB., Sprawozdanie Państwowego Banku Rolnego za Rok 1936, 6 sierpnia 1936, s. 3 [dostęp 2024-08-01]  (pol.).
  3. ↑ MirosławM. Kłusek MirosławM., Problem legalności działań Państwowego Banku Rolnego Generalnej Guberni na przykładzie transakcji sprzedaży obszaru leśnego Laski-Borków z dóbr wilanowskich w 1940 r., „Krakowskie Studia Małopolskie”, 16/2011, s. 105–131 [dostęp 2018-12-10] . [zob. s. 120].
  4. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 13. Nowogrodzka-Nowomiejska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2007, s. 176. ISBN 978-83-88372-35-3.
  5. ↑ HannaH. Faryna-Paszkiewicz HannaH., Gmach dawnego Banku Rolnego [online], „Spotkania z Zabytkami”, wrzesień 2007 .

Linki zewnętrzne

  • O historii PBR na stronie BGŻ. bgz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-21)].
  • Przedwojenna siedziba PBR