Pałeczka krztuśca

Pałeczka krztuśca
Obraz bakterii pod mikroskopem świetlnym; zjawisko metachromazji słabo widoczne
Systematyka
Domena	bakterie
Typ	proteobakterie
Klasa	Bacilli
Rząd	Burkholderiales
Rodzina	Alcaligenaceae
Rodzaj	Bordetella
Gatunek	B. pertussis
Nazwa systematyczna
Bordetella pertussis (Bergey et al. 1923) Moreno-López 1952

Pałeczka krztuśca (Bordetella pertussis) – mała tlenowa pałeczka Gram ujemna, będąca czynnikiem etiologicznym krztuśca.

Morfologia i profil biochemiczny

Bakteria barwi się Gram-ujemnie, przy czym bieguny komórek wybarwiają się znacznie intensywniej (metachromazja). W organizmie wytwarza otoczkę. Nie wykazuje zdolności ruchu.

Bordetella pertussis nie wytwarza mocznika, indolu ani H₂S; nie rozkłada glukozy. Profil biochemiczny pozwala na różnicowanie w obrębie rodzaju. Pałeczka krztuśca wytwarza katalazę oraz ma zdolność do hemolizy krwi.

Czynniki zjadliwości

Czynnikami zjadliwości bakterii są^[1]: adhezyny, LPS^[2], czynnik zwiększający limfocytozę oraz toksyny (krztuściowa, tchawicza oraz podobna do cyklazy adenylowej). Uważa się, że zjadliwość poszczególnych szczepów bezpośrednio zależy od wytwarzania przez nie toksyn^[3].

Diagnostyka

We krwi obserwuje się leukocytozę z przewagą limfocytów^{[potrzebny przypis]}.

Diagnostyka mikrobiologiczna opiera się na analizie próbek plwociny. Jej zebranie nie jest proste, ponieważ podczas pobierania materiału wymazówką występują silne napady kaszlu. Czasami stosowana jest alternatywna metoda polegająca na bezpośrednim nakaszlaniu płytki z odległości około 15 centymetrów.

Rozpoznanie opiera się na bezpośrednim badaniu metodą immunofluorescencyjną (około 90% czułość) oraz na założeniu hodowli.

Bakteria nie wzrasta na pożywkach zwykłych. Podłoża na których można obserwować wzrost to między innymi podłoże węglowe Charcoal agar^[4] oraz podłoże Bordeta-Gengou (zawierająca krew), przy czym wzrost na tej drugiej obserwowany jest szybciej^[5]. Z podłożem BG wydaje się być porównywalne oparte na dekstrynie syntetyczne podłoże CSM^[6], choć nie wszystkie badania potwierdzają jego przewagę^[5].

Rozpoznanie powinno zostać potwierdzone przez zaobserwowanie reakcji ze specyficzną antytoksyną przeciwko pałeczce krztuśca^[7].

Leczenie i profilaktyka

Lekami z wyboru są makrolidy^[1]. Ważną rolę w profilaktyce odgrywają obowiązkowe szczepienia ochronne (szczepionka DTP).

Przypisy

↑ ^a ^b Danuta Dzierżanowska: Antybiotykoterapia praktyczna. s. 313-317. ISBN 978-83-7522-013-1.
↑ Harvill ET., Preston A., Cotter PA., Allen AG., Maskell DJ., Miller JF. Multiple roles for Bordetella lipopolysaccharide molecules during respiratory tract infection.. „Infect Immun”. 12 (68), s. 6720-8, grudzień 2000. PMID: 11083787.
↑ Monack D., Munoz JJ., Peacock MG., Black WJ., Falkow S. Expression of pertussis toxin correlates with pathogenesis in Bordetella species.. „J Infect Dis”. 2 (159), s. 205-10, luty 1989. PMID: 2464653.
↑ Charcoal Agar.pdf. [dostęp 2006-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-03-20)].
↑ ^a ^b Aoyama T., Goto A., Iwai H., Murase Y., Iwata T., Takeuchi Y., Tonooka H. Simple and efficient method for clinical isolation of Bordetella pertussis.. „Dev Biol Stand”, s. 185-92, 1992. PMID: 1778312.
↑ Aoyama T., Murase Y., Iwata T., Imaizumi A., Suzuki Y., Sato Y. Comparison of blood-free medium (cyclodextrin solid medium) with Bordet-Gengou medium for clinical isolation of Bordetella pertussis.. „J Clin Microbiol”. 6 (23), s. 1046-8, czerwiec 1986. PMID: 2872229.
↑ Guiso N. Isolation, identification and characterization of Bordetella pertussis.. „Dev Biol Stand”, s. 233-8, 1997. PMID: 9272355.