Pałac w Walewicach

Pałac w Walewicach
Symbol zabytku nr rej. 119-VII-28
Ilustracja
Pałac w Walewicach od frontu
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Miejscowość

Walewice

Typ budynku

pałac

Styl architektoniczny

klasycystyczny

Architekt

Hilary Szpilowski lub Stanisław Zawadzki

Rozpoczęcie budowy

1773

Ukończenie budowy

1783

Właściciel

Kutnowska Hodowla Buraka Cukrowego

Położenie na mapie gminy Bielawy
Mapa konturowa gminy Bielawy, w centrum znajduje się ikonka pałacu z opisem „Pałac w Walewicach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się ikonka pałacu z opisem „Pałac w Walewicach”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, u góry nieco na prawo znajduje się ikonka pałacu z opisem „Pałac w Walewicach”
Położenie na mapie powiatu łowickiego
Mapa konturowa powiatu łowickiego, po lewej znajduje się ikonka pałacu z opisem „Pałac w Walewicach”
Ziemia52°05′39″N 19°40′02″E/52,094167 19,667222
Multimedia w Wikimedia Commons

Pałac w Walewicach – zabytkowy[1] pałac w Walewicach.

Klasycystyczny obiekt zaprojektowany przez Hilarego Szpilowskiego lub Stanisława Zawadzkiego[2], zbudowany w latach 1773–1783 przez Anastazego Walewskiego (szambelana króla Stanisława Augusta Poniatowskiego); położony jest nad rzeką Mrogą[3].

Historia

Pałac zaliczany jest do najciekawszych przykładów klasycystycznych siedzib wiejskich w Polsce, zbudowanych u schyłku XVIII w. Frontem zwrócony jest na wschód. Składa się z piętrowego, prostokątnego korpusu głównego i piętrowych pawilonów bocznych wzniesionych również na planie prostokąta, połączonych z bryłą główną galeriami komunikacyjnymi załamanymi pod kątem prostym. Założenie bazuje na stylu palladiańskim, bardzo popularnym w Polsce w drugiej połowie XVIII i pierwszej XIX w. Od frontu pałac ma potężny, czterokolumnowy ciosowy portyk joński zwieńczony trójkątnym frontonem (tympanonem) z herbem Pomian, późniejszego właściciela Stanisława Grabińskiego[4]. Od ogrodu znajdują się dwa wydatne ryzality skrajne (boczne)[5]. Wewnątrz pałacu stworzono duże reprezentacyjne sale z ozdobnymi murowanymi kominkami i kunsztownym umeblowaniem, oraz przestronne pokoje pałacowe[3]. W jednym z pawilonów zachowały się oryginalne malowane tapety z XIX w. z motywami mitologicznymi[5][6].

4 maja 1810 roku urodził się w nim syn Napoleona Bonaparte i Marii Walewskiej, Aleksander Colonna-Walewski, późniejszy ambasador Francji w Wielkiej Brytanii i minister spraw zagranicznych Napoleona III. Został on też spadkobiercą majątku, który w 1831 sprzedał bratu Marii Walewskiej, Teodorowi Łączyńskiemu[5].

Wiele uroku pałacowi dodaje idealne skomponowanie budynku z rozległym parkiem krajobrazowym według projektu Waleriana Kronenberga. Zachowały się w nim oryginalne późnobarokowe i klasycystyczne rzeźby z piaskowca przedstawiające Marsa, Wenus, i Dianę oraz dwie hermy i mąż zbrojny w stroju antycznym[5].

W połowie XIX wieku pałac wraz z majątkiem przeszedł w ręce rodziny Grabińskich herbu Pomian. Grabińscy zmodernizowali i przebudowali pałac na przełomie XIX i XX w., założyli stadninę koni półkrwi (anglo-araby), rozwinęli hodowlę owiec karakułowych (jedyna w kraju), olbrzymią hodowlę ryb (na ponad 100 ha stawów), fabrykę mączki ziemniaczanej i krochmalu. Ostatnimi właścicielami Walewic byli szambelan papieski Stanisław Bohdan Grabiński z żoną Jadwigą z hr. Potockich, a po jego śmierci w 1930 ich małoletnie dzieci: Stanisław Wojciech, Maria, Władysław, Róża i Jan Grabińscy[7]. W pałacu do dziś znajduje się część wyposażenia i mebli po ostatnich właścicielach.

Podczas II wojny światowej, w nocy z 9 na 10 września 1939, 17 Pułk Ułanów Wielkopolskich z Gniezna z Wielkopolskiej Brygady Kawalerii toczył walki o Pałac oraz wieś Walewice podczas bitwy nad Bzurą[8][9].

 Zobacz też: 67 Pułk Piechoty (II RP).

Niedaleko pałacu znajduje się cmentarz poległych kawalerzystów polskich, wraz z pomnikiem upamiętniającym tę walkę[10].

Na parafialnym cmentarzu w pobliskich Bielawach jest również kwatera poległych w wojnie obronnej 1939, a także neogotycka kaplica grobowa rodziny Grabińskich[11].

W 1945 pałac, stadnina koni i gospodarstwo rolne przeszły na własność państwa, a jej pierwszym dyrektorem został Jan Grabowski. Obecnie Stadnina Koni Walewice należy do Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, spółki Skarbu Państwa[7].

W 1966 roku realizowano tu zdjęcia do filmu komediowego Marysia i Napoleon, a w 1979 roku do serialu Rodzina Połanieckich.

W 1967 do rejestru zabytków NID wpisano park okalający Pałac (nr rej.: 617, 24 sierpnia 1967). Pałac należy do Kutnowskiej Hodowli Buraka Cukrowego[12].

  • Pałac przed 1911
    Pałac przed 1911
  • Portyk z herbem Pomian St. Grabińskiego
    Portyk z herbem Pomian St. Grabińskiego
  • herb Pomian St. Grabińskiego
    herb Pomian St. Grabińskiego
  • Pałac od strony parku
    Pałac od strony parku

Dostępność

Dostęp do pałacu jest wolny, zwiedzać można go po umówieniu z dyrekcją stadniny. W pałacu jest możliwe wynajęcie pokojów.

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 .
  2. ↑ RyszardR. Mączyński RyszardR., Pałac w Walewicach i pałac w Małej Wsi, czyli rozważania o tym, jak w opinii potomnych uczeń zawłaszczył dzieła swego mistrza: Stanisława Zawadzkiego, „Sztuka i Kultura”, 3, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2015, s. 113-242 .
  3. ↑ a b Historia pałacu w Walewicach [online] [dostęp 2021-03-12] .
  4. ↑ Pałac z pawilonami i galeriami. [dostęp 2024-03-10].
  5. ↑ a b c d Tadeusz. S. Jaroszewski: Pałace w Polsce (Przewodnik). Warszawa: 2000, s. 211–215. ISBN 83-7200-585-0.
  6. ↑ Zespół pałacowy w Walewicach [online] [dostęp 2021-03-12] .
  7. ↑ a b Stadnina Koni Walewice [online] [dostęp 2021-04-02] .
  8. ↑ Roman Abraham: Wspomnienia wojenne znad Warty i Bzury. Warszawa – wyd. Ministerstwa Obrony Narodowej: 1969, s. 68–69.
  9. ↑ Grobla na stawach majątku Walewice, 9/10 września 1939 roku [online] [dostęp 2021-04-04] .
  10. ↑ Obchody 79. rocznicy bitwy nad Bzurą w Walewicach [online] [dostęp 2021-04-02] .
  11. ↑ Zabytki w Polsce – rejestr-zabytkow; s- 25 [online] [dostęp 2021-04-02] .
  12. ↑ Kontakt [online], Pałac i Stadnina Koni Walewice [dostęp 2023-02-06]  (pol.).

Linki zewnętrzne

  • Pałac w Walewicach na stronie Zamki i Pałace województwa łódzkiego. zamkilodzkie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-12)].
  • Strona internetowa pałacu i stadniny koni w Walewicach. Stadnina Koni Walewice Sp. z o.o.