Kopilasz

Kopilasz
Copilașul
Копилаш
Państwo

 Rumunia
 Ukraina

Położenie
Pasmo

Góry Czywczyńskie, Karpaty Marmaroskie

Wysokość

1599 m n.p.m.

Wybitność

121 m

Położenie na mapie Karpat Marmaroskich, Czarnohory i Połonin Hryniawskich
Mapa konturowa Karpat Marmaroskich, Czarnohory i Połonin Hryniawskich, w centrum znajduje się czarny trójkącik z opisem „Kopilasz”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, po prawej nieco u góry znajduje się czarny trójkącik z opisem „Kopilasz”
Ziemia47°56′43,9199″N 24°36′06,5671″E/47,945533 24,601824

Kopilasz[1] (rum. Vârful Copilașu, Copilașul, ukr. Копилаш, Kopyłasz lub Копілаш, Kopiłasz) – szczyt górski w Karpatach Marmaroskich, w paśmie Gór Czywczyńskich na granicy Rumunii i Ukrainy.

Topografia

Kopilasz położony jest w głównym grzbiecie wododziałowym Karpat Marmaroskich, oddzielającym dorzecze Czarnego Czeremoszu (dopływ Prutu) – na północnym wschodzie – oraz dorzecze Vișeu (dopływ Cisy) – na południowym zachodzie. Znajduje się pomiędzy Radieskułem (Regieską, na północnym zachodzie; 1569 m) oraz Kiernicznym (na wschodzie; 1589 m). Sam Kopilasz wznosi się na wysokość 1599 m n.p.m.[2] przy wybitności równej 121 m i izolacji wynoszącej 1,3 km (bezimienny szczyt po stronie południowo-zachodniej[3] w bocznym paśmie Repegi[4], inaczej Răchity[1]). Na północny wschód od szczytu znajduje się Połonina Berczeska[1][2].

Wierzchołek jest spłaszczony, wydłużony południkowo[2], z kulminacją po rumuńskiej stronie granicy[4]. Widok ze szczytu jest otwarty[5]. Panorama obejmuje liczne szczyty Karpat Marmaroskich (Mihailecul, Farcăul, Pop Iwan Marmaroski, Neniska Mała, Neniska Wełyka, Stóg – od południowego zachodyu po północny zachód) oraz dalej Czywczyn, Kreczela, Budyjowska Wielka, Toroiaga – na południowym wschodzie). Pomiędzy dwiema częściami pasma dostrzec można Świdowiec (Unhariaska, Bliźnica, Worożeska, Tatulska – na północnym zachodzie), Czarnohorę (Petros, Howerla, Hutyn Tomnatyk, Brebeneskuł, Pop Iwan – od północnego zachodu po północny wschód), Połoniny Hryniawskie (Skupowa, Ludowa, Hala Michajłowa, Baba Ludowa, Pniewie – od północnego wschodu po połodniowy wschód) i Beskidy Pokucko-Bukowińskie (tzw. Góry Jałowiczorskie; Jarowica, Tomnatyk – na południowym wschodzie). Na południu widoczne są szczyty Gór Rodniańskich (Ineul, Galațului, Puzdrelor, Negoiasa Mare, Grohotu)[3].

Współcześnie szczyt znajduje się na granicy rumuńsko-ukraińskiej[2], dawniej na granicy polsko-rumuńskiej i galicyjsko-węgierskiej[5]. W 1916 roku przez przełęcz na północny zachód od szczytu jeńcy rosyjscy wybudowali tzw. Drogę Mackensena, drogę wojskową umożliwiającą transfer oddziałów z Węgier na północną stronę Karpat[1][5].

Ochrona przyrody i turystyka

Rumuńskie zbocza góry znajdują się na terenie wielkoobszarowej jednostki ochrony przyrody pn. Parcul Natural Munții Maramureșului[2].

Podobnie jak w całym paśmie Gór Czywczyńskich, także w rejonie Kopilasza nie istnieją obecnie znakowane szlaki turystyczne[6][7]. W okresie międzywojennym spod szczytu wiódł niebieski szlak w kierunku Budyjowskiej Wielkiej. Dodatkowo w pobliżu od 1937 roku działało niewielkie schronisko AZS-u Warszawa[1]. Ponadto planowano przedłużenie granią Gór Czywczyńskich Głównego Szlaku Karpackiego, który początkowo miał kończyć się na Stogu[8] (nie wiadomo, czy plany te doczekały się realizacji).

Toponimia

Nazwę wierzchołka wywodzi się od nieformalnego rumuńskiego słowa copilaș oznaczającego tyle, co „odrębny szczyt nie pasujący do grzbietu”[9].

Przypisy

  1. a b c d e Mapa topograficzna 1:100 000, arkusz Burkut (pas 57, słup 39), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1932  (pol.).
  2. a b c d e Kopilasz w OpenStreetMap
  3. a b Copilașu / Kopilash [online], peakvisor.com [dostęp 2024-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2024-08-13]  (ang.).
  4. a b JerzyJ. Kondracki JerzyJ., Karpaty Marmaroskie, WaleryW. Goetel, Jan AlfredJ.A. Szczepański (red.), „Wierchy”, Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (15), Kraków: Gebethner i Wolff, 1937, s. 106  (pol.).
  5. a b c Гора Копілаш (1599м): карта, опис [online], drymba.com [dostęp 2024-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2024-08-13]  (ukr.).
  6. JopsypJ. Hilecki JopsypJ., Геотуристична освоєність природно-географічних підобластей Українських Карпат, [w:] ŁeonidŁ. Skakun, IhorI. Bubniak (red.), Геотуризм: практика і досвід. Матеріали міжнародної наукової конференції [PDF], Uniwersytet Lwowski, Lwów: NWF „Karty i atłasy”, 2014, s. 44 [zarchiwizowane z adresu 2022-08-30]  (ukr.).
  7. AdamA. Rugała AdamA., Czywczyny - praktyczne informacje [online], rugala.pl, 28 maja 2016 [dostęp 2024-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2021-10-27]  (pol.).
  8. AdamA. Lenkiewicz AdamA., WładysławW. Niedenthal WładysławW., Część II turystyczna, [w:] JózefJ. Moszczeński (red.), Szlakiem II Brygady Legionów Polskich w Karpatach Wschodnich. Przewodnik historyczno-turystyczny po Gorganach i Czarnohorze, Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1937, s. 285  (pol.).
  9. WasylW. Łuczyk WasylW., Nota Bene! Етимологічний словник топонімів України, Kijów: Wydawnyczyj centr „Akademija”, 2014, s. 278, ISBN 978-966-580-454-3 [zarchiwizowane z adresu 2022-09-05]  (ukr.).
  • p
  • d
  • e
Szczyty Gór Czywczyńskich

przewyższające 1400 m n.p.m.

  • Albin
  • Borszutyn
  • Budyjowska Wielka
  • Czolakin
  • Czywczyn
  • Czywczynarz
  • Dobryń
  • Dziki Kamień
  • Furatyk
  • Hnatasia
  • Kamieniec
  • Kierniczny
  • Koman
  • Komanowa
  • Kopilasz
  • Kukulik
  • Łedeskul
  • Łostuń Mały
  • Łostuń Wielki
  • Mokryń Mały
  • Mokryń Wielki
  • Palenica
  • Pirie
  • Popadia
  • Prełuczny
  • Purul
  • Radieskuł
  • Raduł
  • Rogi
  • Rotunduł
  • Ryżowaty
  • Stewiora
  • Stóg
  • Suligul
  • Wychid