Konwencja dzierżoniowska (1790)

Konwencja dzierżoniowska (1790)
Reichenbacher Konvention
Państwo

 Królestwo Prus

Miejscowość

Dzierżoniów (niem. Reichenbach)

Data

27 lipca 1790

Uczestnicy

Królestwo Prus,
Monarchia Habsburgów,
Holandia,
Wielka Brytania

brak współrzędnych
Ten artykuł dotyczy konwencji dzierżoniowskiej z 1790 roku. Zobacz też: inne konwencje podpisane w Dzierżoniowie.

Konwencja dzierżoniowska[1] (także konwencja z Reichenbach) – układ podpisany 27 lipca 1790 roku w Dzierżoniowie (niem. Reichenbach) między Austrią a Prusami[2]

Tło historyczne

Odwołanie jeszcze przez cesarza Józefa II zbioru przywilejów Joyeuse Entrée w Niderlandach Austriackich (Belgii) w 1789 roku spowodowało wybuch powstania antyhabsburskiego. Jego następca, Leopold II (będąc współregentem jeszcze za życia Józefa II) za punkt honoru stawiał sobie odzyskanie panowania nad tymi ziemiami. Wraz z przejęciem władzy w 1790 roku nie tylko udało mu się złagodzić opozycję, ale również zapewnić sobie jej przychylność.

Nie wystarczało to jednak do rozpoczęcia rewindykacji Niderlandów. Od lutego 1788 roku[3] Cesarstwo prowadziło wojnę z Turcją, co wiązało jego siły militarne[4]. Ponadto podpisany w marcu 1790 roku między Polską a Prusami sojusz stwarzał możliwość konfrontacji pomiędzy Austrią i Prusami[4]. Wymagało to więc utrzymywania wojsk w Czechach i na Morawach[4].

Negocjacje

W takiej sytuacji najlepszym rozwiązaniem dla monarchii Habsburgów okazał się sojusz z Prusami[4]. Rozwiązaniu takiemu sprzeciwiał się austriacki dyplomata, który kierował austriacką polityką zagraniczną, Wenzel Anton von Kaunitz. Uważał, że układ z monarchią Hohenzollernów będzie równoznaczny z obowiązkiem podziału stref wpływów w Rzeszy[4].

Wobec opozycyjnej postawy kanclerza, Leopold II zmuszony był do szukania nowych współpracowników, odpowiedzialnych za politykę zagraniczną. Zostali nimi baron Anton von Spielmann(inne języki) i hrabia Johann Ludwig von Cobenzl. Rozmowami z sąsiednim mocarstwem, które odbywały się w Dzierżoniowie, kierował ten pierwszy[4].

Na negocjacje ze stron Prus przybył król Fryderyk Wilhelm II, wraz z generałami, książętami i zaproszonymi gośćmi. Wśród nich był m.in. Karol August, z przyjacielem poetą Johannem von Goethe. W rozmowy zaangażowała się m.in. Holandia, której zależało, by uchronić się przed wypłatą Prusom subsydiów, zgodnie z umową należących się w razie wojny. Do negocjacji włączyła się też Wielka Brytania, której przewodził premier William Pitt[4].

Układ i jego postanowienia

Układ w Dzierżoniowie ratyfikowany został 2 sierpnia w Wiedniu i 5 sierpnia w Berlinie. Traktat zagwarantowany został przez Jerzego III, króla Wielkiej Brytanii i Stany Generalne Holandii[4].

Traktat zakładał, że między Austrią a Turcją nastąpi zawieszenie broni w wojnie austriacko-tureckiej oraz pokojowe rozwiązanie konfliktu[4]. Ponadto Austria miała wstrzymać pomoc militarną dla Rosji w przypadku dalszego prowadzenia wojny rosyjsko-tureckiej. W zamian za to Leopold II miał otrzymać pomoc przy restauracji władzy w Belgii[4].

Skutki

Podpisany układ sukcesem był przede wszystkim dla Austrii, która miała pretekst do zakończenia nieekonomicznej wojny z Turcją[5], a Leopold II mógł liczyć na poparcie Prus w wyborze na cesarza. Nie bez znaczenia dla monarchii Habsburgów były też rozpoczęte rozmowy z Wielką Brytanią. Ponadto zbuntowana Belgia nie mogła już liczyć na pomoc Anglii, Holandii i Prus[4]. Na traktacie zyskała również Wielka Brytania, której udało skłonić się dwa rywalizujące państwa do wspólnego wystąpienia przeciwko Francji[4].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Grzegorz Podruczny. Nowożytne fortyfikacje polowe na Śląsku – zarys problematyki badawczej i konserwatorskiej. „Archaeologica Hereditas”. 2017, s. 175. Wojciech Borkowski, Wojciech Brzeziński, Jacek Wysocki. Państwowe Muzeum Archeologiczne. ISSN 2451-0521. (pol.). 
  2. ↑ Paszyn 2001 ↓.
  3. ↑ Paul W.P.W. Schroeder Paul W.P.W., The Transformation of European Politics, 1763–1848, Clarendon Press, 1996, ISBN 978-0-19-820654-5 [dostęp 2018-09-03]  (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l Wawrykowa 1980 ↓, s. 9–11.
  5. ↑ Clark 2009 ↓, s. 267.

Bibliografia

  • Christopher Clark: Prusy. Powstanie i Upadek 1600–1947. Jan Szkudliński (tłum.). Warszawa: Bellona, 2009. ISBN 978-83-11-11628-3. [dostęp 2018-08-16]. (pol.).
  • Maciej Paszyn: Rewolucja brabancka w latach 1789–1790 w świetle relacji „Gazety Warszawskiej” i „Pamiętnika Politycznego i Historycznego”. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2001. [dostęp 2018-08-11].
  • Maria Wawrykowa: Dzieje Niemiec 1789–1871. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1980. ISBN 83-01-01049-5.