Koczkodan leśny
Chlorocebus dryas | |||
(E. Schwarz, 1932) | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | zwierzęta | ||
Typ | strunowce | ||
Podtyp | kręgowce | ||
Gromada | ssaki | ||
Infragromada | |||
Rząd | naczelne | ||
Podrząd | |||
Infrarząd | |||
Parvordo | |||
Nadrodzina | koczkodanowce | ||
Rodzina | koczkodanowate | ||
Podrodzina | koczkodany | ||
Plemię | Cercopithecini | ||
Rodzaj | kotawiec | ||
Gatunek | koczkodan leśny | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
| |||
|
Koczkodan leśny[4] (Chlorocebus dryas) – słabo poznany gatunek ssaka naczelnego z podrodziny koczkodanów (Cercopithecinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).
Taksonomia
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1938 roku niemiecki zoolog Ernst Schwarz nadając mu nazwę Cercopithecus dryas[1]. Miejsce typowe to Lomely, prownicja Sankuru, Demokratyczna Republika Konga[5][6][7]. Holotyp to płaska skóra i wypchana czaszka młodocianego samca (sygnatura RMCA 11350) ze zbiorów Królewskiego Muzeum Afryki Środkowej w Tervuren[8].
Zwykle uważany za gatunek z rodzaju Cercopithecus w grupie gatunkowej dryas[5], jednak dane molekularne, zachowania żywieniowe, lokomocja i morfologia czaszki wskazują na to, że gatunek ten należy do rodzaju Chlorocebus, a nie do Cercopithecus[6]. Analiza genomu wskazuje również, że w przeszłości u tego gatunku występował przepływ genów z innymi gatunkami z rodzaju Chlorocebus, co dodatkowo potwierdza hipotezę, że C. dryas jest gatunkiem z rodzaju Chlorocebus[9]. Niemniej jednak C. dryas pod względem morfologicznym wydaje się odbiegać od innych gatunków z Chlorocebus, co sugeruje, że najlepiej byłoby włączyć go do odrębnego, monotypowego rodzaju[6]. Taxon solongo jest traktowany jako młodszy synonim Ch. dryas ale potrzebne są dalsze badania nad zmiennością morfologiczną[6].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[6].
Etymologia
- Chlorocebus: gr. χλωρος khlōros „bladozielony, żółty”; κηβος kēbos „długoogoniasta małpa”[10].
- dryas: w mitologii greckiej Driady (gr. Δρυας Dryas) były nimfami drzew; w aluzji do siedliska leśnego lub pełnego wdzięku wyglądu[11].
Zasięg występowania
Koczkodan leśny występuje w Kotlina Konga w Demokratycznej Republice Konga (Prowincja Równikowa) w Kokolopori Bonobo Reserve i Lomami National Park; dokładne granice zasięgu niepewne[6].
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 35–58 cm, długość ogona samic 50 cm; masa ciała samic 2,3 kg, samców 3 kg[12][13]. Korona mahoniowa sięga do nasady ogona z białymi pośladkami, naszywkami na brwi, klatką piersiową i brodą. Szyja i policzki pomarańczowe. Dojrzałe pośladki i jądra samca mają mocny niebieski kolor. Ogon zmienia się od bardzo ciemnego do jasnoszarego z czarną, pikowaną końcówką. Spód ogona jest biały oprócz czarnego paska, który wyrasta 50 mm od odbytu[14].
Ekologia
Uważany za bardzo tajemniczy gatunek, ukrywający się w zaroślach dolnych warstw gęstego lasu wtórnego. Żywi się owocami, liśćmi, pędami, nasionami, owadami i grzybami[3].
Status zagrożenia i ochrona
Odkrycie z 2019 roku drugiej odrębnej populacji tego gatunku w górnych basenach rzek Lomami i Lualaba doprowadziło do podniesienia statusu ochrony z krytycznie zagrożonego na zagrożony. Prawdopodobnie gatunek ten liczy mniej niż 250 dorosłych osobników[9]. Występuje także w Lomami National Park[3].
Przypisy
- ↑ a b E. Schwarz. Der Vertreter der Diana-Meerkatze in ZentralAfrika. „Revue de zoologie et de botanique africaines”. 21, s. 251, 1932. (niem.).
- ↑ D.F.E. Thys van den Audenaerde. Description of a monkey skin from east-central Zaire as a probable new species. „Revue de zoologie africaine”. 91, s. 1000–1010, 1977. (ang.).
- ↑ a b c J.A.J.A. Hart J.A.J.A. i inni, Cercopithecus dryas, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-03] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 45. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Cercopithecus dryas. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-08].
- ↑ a b c d e f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 234. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Chlorocebus dryas (E. Schwarz, 1932). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-22]. (ang.).
- ↑ W.W. Wendelen W.W., Mammalia, type specimens. Royal Museum for Central Africa, Tervuren [online], s. 16 [dostęp 2023-08-22] (ang.).
- ↑ a b T. van der Valk, C.M. Gonda, H. Silegowa, S. Almanza, I. Sifuentes-Romero, T.B. Hart, J.A. Hart, K.M. Detwiler & K. Guschanski. The Genome of the Endangered Dryas Monkey Provides New Insights into the Evolutionary History of the Vervets. „Molecular Biology and Evolution”. 37 (1), s. 183–194, 2020. DOI: 10.1093/molbev/msz213. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 184, 1904. (ang.).
- ↑ dryas, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-09-22] (ang.).
- ↑ D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 679. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 152. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ JonathanJ. Kingdon JonathanJ., The Kingdon Pocket Guide to African Mammals, Bloomsbury Publishing, 22 marca 2018, ISBN 978-1-4729-2440-7 [dostęp 2020-04-24] (ang.).
Linki zewnętrzne
- S. Dasgupta: New population of rare Dryas monkey videotaped for the first time. [w:] Mongabay [on-line]. 2017-02-03. [dostęp 2020-05-24]. (ang.).