Kościół św. Idziego Opata w Zborówku
A.65 z 15.01.1957 i z 21.02.1966[1] . | |||||||||
Kościół parafialny | |||||||||
Kościół w Zborówku | |||||||||
Państwo | Polska | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość | Zborówek 2 28-133 Pacanów, | ||||||||
Wyznanie | |||||||||
Kościół | |||||||||
Wezwanie | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie gminy Pacanów | |||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego | |||||||||
Położenie na mapie powiatu buskiego | |||||||||
50°23′37,802″N 21°05′51,479″E/50,393834 21,097633 | |||||||||
|
Kościół Świętego Idziego Opata w Zborówku – rzymskokatolicki kościół parafialny położony w województwie świętokrzyskim, w powiecie buskim, w gminie Pacanów.
Budynek wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa świętokrzyskiego[2]. Obiekt leży na Szlaku Architektury Drewnianej województwa świętokrzyskiego.
Historia
Kościół wybudowany w dwóch okresach, w miejscu poprzedniego, zbudowanego prawdopodobnie w 1085 roku przez Władysława Hermana. Metryki chrztów prowadzone od 1736 roku a małżeństw od 1766. Pierwszy budynek drewniany pełni funkcję prezbiterium a część murowana stanowi nawę[3] .
- Pierwszy, orientowany, późnogotycki z drewna modrzewiowego jest jednym z najstarszych drewnianych kościołów w Polsce. Na belce tęczowej widoczny rok 1459. Fundatorem był miejscowy pleban Piotr[4][3] . Konsekrowany po przeprowadzonej odbudowie w 1654 roku. Dokumenty poświadczają remonty w 1. połowie XIX wieku[3] oraz w czasie probostwa ks. Waleriana Bienieckiego, w latach 1867–1901[5] . Konserwacja pokrycia dachowego części drewnianej w 2020 roku została dofinansowana przez Starostwo Powiatowe w Busku-Zdroju[6] .
- W latach 1906–1908 rozebrano ścianę zachodnią i dobudowano neoromańską, murowaną z cegły nawę, według projektu Stanisława Szpakowskiego[5] .
Architektura i wyposażenie
- Część drewniana ma konstrukcję zrębową, ustawioną na kamiennej podmurówce, wzmocnioną obustronnie lisicami. Nad prezbiterium znajduje się pozorne sklepienie kolebkowe[4]. Na dwuspadowym dachu sygnaturka.
Ołtarz główny z późnogotycką rzeźbą św. Mikołaja z około 1500 r. oraz dwa skrzydła późnogotyckiego tryptyku, z malowanymi postaciami św. Stanisława i św. Wojciecha na awersach oraz Archanioła Gabriela i Matki Bożej na rewersach oraz relikwiarze późnobarokowe z początku XVIII wieku. W lewym ołtarzu bocznym późnogotycki tryptyk z I poł. XVI wieku[7] . W ostrołukowej ścianie tęczowej na belce tęczowej opartej na kroksztynach znajduje się krucyfiks późnogotycki z drugiej poł. XV w. oraz rzeźby Matki Bożej i św. Jana z początku XVI wieku. Na styku starego i nowego budynku znajduje się ambona z 1. połowy XVIII i chrzcielnica z XVII wieku. Po stronie północnej znajduje się mała zakrystia[3] . Nawa ma wymiary 7,5 × 9 m, węższe prezbiterium 5,3 × 4,7 m. a zamknięcie trójboczne 2,7 × 2.7 m[3] . - Część murowana – nawa – posiada płaski strop z fasetami. Wnętrza kościoła są polichromowane. Na dwuspadowym dachu sygnaturka. Portal wykonany z kamienia ciosowego w stylu romańskim. Po stronie południowej znajduje się kruchta. Dwa ołtarze boczne: po lewej stronie z zabytkowym krucyfiksem z XVI wieku i figurą Ukrzyżowanego, po prawej z obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem (prawdopodobnie XVII wiek)[3][7] .
Otoczenie
Obok kościoła – drewniana dzwonnica (1783 r.) konstrukcji słupowo-ramowej z trzema dzwonami[7] . Dwa cmentarze: przykościelny i grzebalny zostały połączone i ogrodzone po roku 1867[5] .
Przypisy
- ↑ Rejestr ↓.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 4 [dostęp 2015-10-12] .
- ↑ a b c d e f Pytko i Banasik 1999 ↓.
- ↑ a b Grabski i in. 2017 ↓, s. 170.
- ↑ a b c ug.pacanow ↓.
- ↑ bip Busko ↓.
- ↑ a b c diecezja kielce ↓.
Bibliografia
- Rejestr zabytków nieruchomych woj. małopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2021-04-08]. (pol.).
- Marek Grabski, Agnieszka Oczkowska, Andrzej Siwek, Tomasz Woźniak: Budownictwo drewniane krakowiaków zachodnich. 2017.
- Jarosław Banasik: 920 lat Kościoła w Zborówku. ug.pacanow.pl. [dostęp 2021-04-08].
- ZBORÓWEK, Św. Idziego opata. diecezja.kielce.pl. [dostęp 2021-04-08].
- Dofinansowanie Zborówek. bip.powiat.busko.pl. [dostęp 2021-04-08].
- Stanisław Pytko, Jarosław Banasik: Władysław Herman fundatorem kościoła na ziemi Pacanowskiej. Notatki Płockie 44/4-181, 3-10, 1999.