Karol Grünberg

Karol Grünberg (ur. 23 marca 1923 w Drohobyczu, zm. 6 sierpnia 2012) − polski historyk XX wieku, profesor nauk humanistycznych, specjalizujący się w szczególności w problematyce stosunków niemiecko-radzieckich, radziecko-polskich oraz polsko-ukraińskich; autor książek dotyczących hitleryzmu oraz wielokrotnie wznawianych biografii Adolfa Hitlera.

W 1941 roku ukończył Liceum Ogólnokształcące w Drohobyczu. W latach 1941–1944 przebywał w Kafanie (ZSRR), gdzie pracował w kopalni miedzi.

W latach 1946–1950 pracował w redakcji czasopisma Nowe Drogi, a od 1950 do 1968 roku w Wyższej Szkole Nauk Społecznych w Warszawie. W 1951 roku ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim pod opieką Żanny Kormanowej. Doktorat uzyskał w 1958 roku w Instytucie Nauk Społecznych, tematem jego rozprawy były Stosunki między polską a rosyjską socjaldemokracją w latach 1900–1905, a promotorem Walentyna Najdus-Smolar. Habilitację uzyskał w 1968 roku w INS na podstawie rozprawy Polskie koncepcje federalistyczne 1864–1918.

W 1968 roku został zatrudniony na stanowisku adiunkta w Instytucie Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 1969 uzyskał stanowisko docenta, w 1977 – profesora nadzwyczajnego. Tytuł profesora otrzymał w 1985 roku. W latach 1976–1984 był kierownikiem Zakładu Historii Powszechnej i Polski XIX i XX wieku. Przeszedł na emeryturę w 1993 roku (pracował ze studentami do 2001 roku).

Był pracownikiem i członkiem rad naukowych takich placówek jak Instytut Krajów Socjalistycznych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie (1980–1984) i Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Warszawie (1985–1992)^[1].

• Historia polskiego ruchu robotniczego 1864-1918. Węzłowe zagadnienia, współautor Czesław Kozłowski, Wyższa Szkoła Nauk Społecznych przy KC PZPR, Wydawnictwo "Książka i Wiedza", Warszawa 1962
• Nazi-Front Schlesien. Niemieckie organizacje polityczne w województwie śląskim w latach 1933-1939, Wydawnictwo Śląsk, Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, Katowice 1963 (232 ss.)
• Niemcy i ich organizacje polityczne w Polsce międzywojennej, tom 170 serii wydawniczej Omega, Wiedza Powszechna, Warszawa 1970
• Polskie koncepcje federalistyczne 1864-1918, Warszawa 1971
• Polska-Francja. Dziesięć wieków związków politycznych, kulturalnych i gospodarczych (jako współautor), Warszawa 1983
• SS – czarna gwardia Hitlera, Wydawnictwo "Książka i Wiedza", Warszawa 1975, przekład czeski oraz dwa wznowienia 1984 i 1994
• Stosunki radziecko-amerykańskie w latach 1917-1945. Wybór dokumentów, współautorzy Teresa Gilas i Janusz Gilas, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 1985, ISBN 83-231-0036-5
• Adolf Hitler. Biografia, I wydanie Warszawa 1988, II Warszawa 1989, III Warszawa 1993, wydanie czeskie 1994, wydanie rosyjskie 1995
• Czwarty rozbiór Polski, współautor Jerzy Serczyk, Warszawa 1990
• Życie osobiste Adolfa Hitlera, Warszawa 1991
• Czas wojny 1939-1945. Wykłady z historii, Wydawnictwo Troja, Toruń 1991, ISBN 83-7003-407-1
• Joachim von Ribbentrop. Kariera ministra Trzeciej Rzeszy, współautor Bolesław Otręba, Warszawa 1991
• Polska karta Stalina, Warszawa 1991
• Historia od X do XX wieku. Kronika wydarzeń – Polska i sąsiedzi, praca zbiorowa pod red. Karola Grünberga, Wydawnictwo Troja, Toruń 1992, ISBN 83-900386-0-9
• Ewa Braun – 15 lat z Hitlerem, Warszawa 1993
• Szpiedzy Stalina. Z dziejów wywiadu radzieckiego, Warszawa 1996
• Szpiedzy Hitlera. Z dziejów wywiadu niemieckiego, współautor prof. Antoni Czacharowski, Warszawa 1997
• Hitler-Jugend, Toruń 1998
• Hans Frank na Wawelu, współautor Bolesław Otręba, Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna, Włocławek 2001, ISBN 83-88500-13-9

• SławomirS. Kalembka SławomirS. (red.), Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945–2004. Materiały do biografii, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2006, s. 251-152, ISBN 83-231-1988-0 .

• Prof. zw. dr hab. Karol Grünberg, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2010-09-21] .
• Biograf Hitlera, prof. Karol Gruenberg nie żyje (Gazeta.pl)