Jodła balsamiczna
Systematyka[1][2][3] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | nagonasienne | ||
Klasa | iglaste | ||
Rząd | sosnowce | ||
Rodzina | sosnowate | ||
Rodzaj | jodła | ||
Gatunek | jodła balsamiczna | ||
Nazwa systematyczna | |||
Abies balsamea (L.) Mill. Gard. Dict. ed. 8 3 1768.[4] | |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
najmniejszej troski | |||
|
Jodła balsamiczna (Abies balsamea (L.) Mill.) – gatunek drzewa należący do rodziny sosnowatych. Nazwa gatunkowa pochodzi od jasnej, delikatnej żywicy wytwarzanej przez pień. W Ameryce Północnej jest najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem jodły[6].
Rodzimy obszar występowania to Ameryka Północna: wschodnia część Kanady (Nowa Fundlandia na zachód do prowincji Alberta), jak również wschodnia część Stanów Zjednoczonych (Wisconsin na wschód do Maine, w kierunku południowym Appalachy do Wirginii Zachodniej)[7]. W uprawie gatunek ten został rozprzestrzeniony w Europie, na Filipinach oraz w Australii[8].
Morfologia
- Pokrój
- Średniego rozmiaru zimozielone drzewo, o wąskiej stożkowej koronie. Pień osiąga do 20 m wysokości[9].
- Liście
- Wyrastają w dwóch nierównomiernych szeregach i są nieco zagięte. Potarte wydają balsamiczny zapach[9]. Mają długość 1,5-3 cm, są ciemnozielone, często pokryte porami tuż przy wierzchołku i dwoma białymi paskami porowymi poniżej.
- Kora
- Kora młodych drzew w kolorze szarym, gładka, pokryta wyciekami żywicznymi, z wiekiem szorstka, popękana lub chropowata.
- Szyszki
- Wydłużone, 4-8 cm długości, ciemnopurpurowe, dojrzewając wpadają w brązowawy kolor, zarazem rozsiewając nasiona we wrześniu.
Zastosowanie
- Z żywicy wytwarza się balsam kanadyjski używany do konserwowania preparatów mikroskopowych oraz w optyce do sklejania soczewek[9].
- W wielu krajach jodła ta jest uprawiana jako roślina ozdobna. Jej walorami ozdobnymi są niebieskozielone, pachnące igły i pokrój choinki bożonarodzeniowej. Strefy mrozoodporności 3-8. Niektóre kultywary[6]:
- 'Hudsonia' – karłowaty, gęsty krzew osiągający wysokość do 60 cm
- 'Nana' – kulisty krzew o wysokości do 60 cm
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ The Plant List. [dostęp 2014-05-08].
- ↑ Abies balsamea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-05-08].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ a b c Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
- Britannica: plant/balsam-fir
- SNL: balsamgran
Identyfikatory zewnętrzne:
- BioLib: 2369
- EoL: 1061732
- EUNIS: 150699
- Flora of North America: 233500002
- GBIF: 2685383
- identyfikator iNaturalist: 54261
- IPNI: 1084057-2
- ITIS: 18032
- NCBI: 90345
- Plant Finder: 284972
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2609719
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:1084057-2
- Tela Botanica: 80591
- identyfikator Tropicos: 24900050
- USDA PLANTS: ABBA
- CoL: 63Z6Q