Jeffersonia dwulistna
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | jaskropodobne | ||
Rząd | jaskrowce | ||
Rodzina | berberysowate | ||
Rodzaj | jeffersonia | ||
Gatunek | jeffersonia dwulistna | ||
Nazwa systematyczna | |||
Jeffersonia diphylla (L.) Pers. Syn. Pl. 1: 418 (1805)[3] | |||
| |||
|
Jeffersonia dwulistna[4] (Jeffersonia diphylla (L.) Pers.) – gatunek z monotypowego rodzaju z rodziny berberysowatych (Berberidaceae). W przeszłości wyróżniano w obrębie rodzaju drugi gatunek jeffersonię wątpliwą J. dubia, przeniesiony on został do odrębnego rodzaju Plagiorhegma. Występuje we wschodniej Ameryce Północnej od Ontario na północy po Georgię i Alabamę na południu[3]. Rośnie zazwyczaj na glebach wapiennych w wilgotnych lasach liściastych oraz wśród skał, na obszarach górskich do 800 m n.p.m.[5]
Nazwa rodzajowa upamiętnia Thomasa Jeffersona – trzeciego prezydenta Stanów Zjednoczonych[6].
Roślina wykorzystywana jest jako lecznicza i ozdobna[5].
Morfologia
- Pokrój
- Byliny z krótkim kłączem, nagie. Co roku rozwija się kilka liści. Rośliny osiągają od 10 do 40 cm wysokości[6].
- Liście
- Skrętoległe, długoogonkowe. Blaszka liściowa nerkowata lub kolista o średnicy od 1,5 do 18 cm, podzielona na dwa listki. Liście są całobrzegie lub płytko zatokowe[6].
- Kwiaty
- Zebrane w szczytowy kwiatostan. Poszczególne kwiaty wyrastają na długich szypułach. Kwiaty czterokrotne o średnicy od 1,5 do 3 cm. Listki zewnętrznego okółka szybko odpadające, listki okółka wewnętrznego w liczbie 8, efektowne, białe lub lawendowe. Pręcików 8[6] z żółtymi pylnikami[5].
- Owoce
- Owalne torebki[6] otwierające się na szczycie[5] i zawierające po 10–25 czerwonych nasion[6].
Systematyka
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Gatunek i rodzaj należy do podrodziny Berberidoideae, rodziny berberysowatych (Berberidaceae) zaliczanej do jaskrowców (Ranunculales)[2].
W niektórych ujęciach systematycznych do rodzaju zaliczany jest gatunek wschodnioazjatycki – Jeffersonia dubia, klasyfikowany współcześnie jako Plagiorhegma dubium[7][8].
Zastosowanie
- Roślina ozdobna
- Zalecana do uprawy w cienistych ogrodach skalnych i pod roślinami drzewiastymi[5].
- Roślina lecznicza
- Popularnie wykorzystywana przez północnoamerykańskich Indian do leczenia obrzęków, oparzeń, owrzodzeń, a także biegunki i kamicy nerkowej[5].
Uprawa
Najlepiej rośnie na glebach bogatych w węglan wapnia, na stanowiskach ocienionych. Rozmnażana jest przez wysiew nasion. Rośliny zaczynają kwitnienie w 3 roku[5].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-08-12] (ang.).
- ↑ a b Jeffersonia diphylla (L.) Pers.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-08].
- ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: officina botanica, 2008, s. 107. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b c d e f g BeataB. Grabowska BeataB., TomaszT. Kubala TomaszT., Encyklopedia bylin. T. 1, A-J, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2011, s. 505, ISBN 978-83-7506-845-0, OCLC 802818812 .
- ↑ a b c d e f Lisa O'Rourke George: Jeffersonia. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-08-13].
- ↑ Plagiorhegma Maximowicz. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-05-19].
- ↑ Plagiorhegma dubium Maxim., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-04-24] .
- EoL: 72842
- Flora of China: 116785
- Flora of North America: 116785
- GBIF: 3033906
- identyfikator iNaturalist: 147038
- IPNI: 3952-1
- ITIS: 18843
- NCBI: 46960
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:3952-1
- identyfikator Tropicos: 40033263
- USDA PLANTS: JEFFE
- identyfikator taksonu Fossilworks: 21218
- CoL: 56H6