Iwan Majski
Data i miejsce urodzenia | 19 stycznia 1884 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | |||
Ambasador ZSRR w Finlandii | |||
Okres | od 1929 | ||
Przynależność polityczna | |||
Poprzednik | Siergiej Aleksandrowski | ||
Następca | Boris Sztejn | ||
Ambasador ZSRR w Wielkiej Brytanii | |||
Okres | od 1932 | ||
Poprzednik | Grigorij Sokolnikow | ||
Następca | Fiodor Gusiew | ||
Odznaczenia | |||
|
Iwan Michajłowicz Majski, ros. Иван Михайлович Майский (właśc. Jan Lachowiecki, ur. 7 stycznia?/19 stycznia 1884 w Kiriłłowie, zm. 3 września 1975 w Moskwie) – sowiecki dyplomata i historyk. Ambasador ZSRR w Finlandii (1929–1932) oraz Wielkiej Brytanii (1932–1943).
Życiorys
Majski urodził się jako Jan Lachowiecki i zmienił nazwisko na wygnaniu w Niemczech w 1909[1]. Jego ojciec, Michał (Michaił), był lekarzem wojskowym polsko-żydowskiego pochodzenia[1] i pochodził z guberni chersońskiej. Matka, Nadieżda z domu Dawydowa, była nauczycielką w szkole wiejskiej. Mimo ateistycznego wychowania i formalnej przynależności do Kościoła prawosławnego Majski był postrzegany jako Żyd zarówno w ZSRR, jak i w Anglii[1]. Majski dorastał w Omsku na Syberii, gdzie ukończył gimnazjum ze złotym medalem w 1901[2]. W tym okresie był pod wpływem twórczości Heinricha Heinego[3]. Studiował historię i filologię na uniwersytecie w Petersburgu[2]. W 1903 wstąpił do Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji, opowiadając się za frakcją mienszewików, w której pozostawał do wydalenia z partii w 1918.
W czasie rewolucji 1905–1907 członek rady delegatów robotniczych w Saratowie. W styczniu 1906 aresztowany i zesłany do guberni tobolskiej, gdzie stał się zwolennikiem Fabian Sidneya i Beatrice Webbów po zapoznaniu się z ich pracą History of Trade Unionism[2]. W 1908 wyemigrował do Szwajcarii, skąd przeniósł się do Niemiec. W 1912 ukończył studia na Uniwersytecie Monachijskim) i osiedlił się w Londynie, gdzie zawarł przyjaźń z przyszłymi komisarzami spraw zagranicznych ZSRR Gieorgijem Cziczerinem i Maksimem Litwinowem[4]. Wobec I wojny światowej reprezentował mienszewickie stanowisko pacyfistyczne motywowane obawą o straty personalne warstwy inteligenckiej, interesował się koncepcją Mitteleuropy[5]. Do Rosji powrócił po rewolucji lutowej i obaleniu caratu, w maju 1917. Był członkiem kolegium ministerstwa pracy Rządu Tymczasowego, delegatem do Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich. Już po przewrocie bolszewickim w grudniu 1917 wybrany do Komitetu Centralnego partii mienszewików. W lecie 1918 został ministrem pracy w rządzie wyłonionym przez Komucz w Samarze, został za to wykluczony z partii mienszewików. W lutym 1921 wstąpił do partii bolszewickiej (RKP(b)). Od 1922 w Ludowym Komisariacie Spraw Zagranicznych, początkowo (1922–1923) naczelnik wydziału prasowego NKID. Świadek oskarżenia w procesie pokazowym eserowców (1922).
W 1924 był pierwszym redaktorem naczelnym literackiego czasopisma Zwiezda wydawanego w Leningradzie. W latach 1925–1927 radca prasowy ambasady ZSRR w Wielkiej Brytanii (do zerwania stosunków dyplomatycznych). W latach 1927–1929 radca ambasady ZSRR w Japonii. W latach 1929–1932 ambasador ZSRR w Finlandii, podpisał tam w imieniu ZSRR pakt o nieagresji z Finlandią. Następnie w latach 1932-1943 ambasador w Wielkiej Brytanii. W 1940 interweniował na rzecz studentów i nauczycieli żydowskich szkół religijnych z terytorium II RP zajętego przez ZSRR, pomagając im w emigracji do Palestyny[6]. 30 lipca 1941 podpisał w imieniu ZSRR tzw. układ Sikorski-Majski o wznowieniu polsko-sowieckich stosunków dyplomatycznych, zerwanych jednostronnie przez ZSRR w chwili agresji na Polskę 17 września 1939. Postanowiono o utworzeniu armii polskiej na terenie ZSRR i "amnestii" dla obywateli polskich aresztowanych i deportowanych z terenu okupacji sowieckiej w Polsce. Po odwołaniu ze stanowiska powracając do Moskwy przez Kair minął się z Sikorskim w Gibraltarze tuż przed katastrofą lotniczą, w której zginął Sikorski. W chwili katastrofy znajdował się w drodze do Kairu[7].
Zobacz w Wikiźródłach tekst Układu Sikorski-Majski z 30 lipca 1941 |
Od 1943 do 1946 zastępca komisarza ludowego spraw zagranicznych ZSRR. W 1946 wybrany na członka Akademii Nauk ZSRR. Aresztowany w 1953 i skazany na sześć lat więzienia za szpiegostwo. W 1956 zwolniony, a w 1960 rehabilitowany.
Odznaczony dwukrotnie Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy (w 1944 i 1945), Orderem Przyjaźni Narodów oraz Medalem „Za ofiarną pracę w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”.
Przypisy
- ↑ a b c Gorodetsky 2017a ↓, s. xxxi.
- ↑ a b c Gorodetsky 2017a ↓, s. xxxiii.
- ↑ Gorodetsky 2017a ↓, s. xxxii–xxxiii.
- ↑ Gorodetsky 2017a ↓, s. xxxv–xxxvi.
- ↑ Gorodetsky 2017a ↓, s. xxxvi–xxxvii.
- ↑ Levin 1988 ↓, s. 391.
- ↑ Gorodetsky 2017b ↓, s. 1476.
Bibliografia
- GabrielG. Gorodetsky GabrielG., Introduction, [w:] IwanI. Majski, The Complete Maisky Diaries, t. 1, New Haven, CT: Yale University Press, 2017, xiii–l, ISBN 978-0-300-11782-0 .
- GabrielG. Gorodetsky GabrielG., End of an Era: Maisky's Recall, [w:] IwanI. Majski, The Complete Maisky Diaries, t. 3, New Haven, CT: Yale University Press, 2017, s. 1476–1491, ISBN 978-0-300-11782-0 .
- NoraN. Levin NoraN., The Jews in the Soviet Union since 1917: Paradox of Survival, t. 1, Nowy Jork: New York University Press, 1988 .
- Майский Иван
- Майский В. – Иван Михайлович Ляховецкий
- Иван Михайлович Майский
- ISNI: 0000000121360644
- VIAF: 62340998
- LCCN: n50040030
- GND: 118576534
- NDL: 00524083
- LIBRIS: rp36bmh93kvhpqx
- BnF: 162297612, 16919477m
- SUDOC: 080181996
- SBN: IEIV030598
- NLA: 36007571
- NKC: jn20000603865
- BNE: XX1084987
- NTA: 073278122
- BIBSYS: 90232090, 11017553
- CiNii: DA03457035
- Open Library: OL291947A
- PLWABN: 9810547921505606
- NUKAT: n99047825
- J9U: 987007264960605171
- LNB: 000089703
- CONOR: 104739427
- ΕΒΕ: 146288
- LIH: LNB:+Rk;=Bd
- PWN: 3936410
- Britannica: biography/Ivan-Maysky
- Treccani: ivan-michajlovic-majskij
- БРЭ: 2164557
- Catalana: 0039314