Ineczka wspaniała
Incaspiza pulchra[1] | |||
(P.L. Sclater, 1886) | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | zwierzęta | ||
Typ | strunowce | ||
Podtyp | kręgowce | ||
Gromada | ptaki | ||
Podgromada | Neornithes | ||
Infragromada | ptaki neognatyczne | ||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina | tanagrowate | ||
Podrodzina | |||
Rodzaj | Incaspiza | ||
Gatunek | ineczka wspaniała | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
najmniejszej troski | |||
Zasięg występowania | |||
| |||
|
Ineczka wspaniała[4][5] (Incaspiza pulchra) – gatunek małego ptaka z rodziny tanagrowatych (Thraupidae). Występuje w zachodniej części Ameryki Południowej – jest endemitem zachodnich zboczy peruwiańskich Andów. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski[3].
Systematyka
Pierwszego naukowego opisu gatunku – na podstawie holotypu pochodzącego z Matucana w górnym biegu rzeki Rímac, w okolicach Limy – dokonał angielski przyrodnik Philip Lutley Sclater w 1886 roku, nadając mu nazwę Haemophila pulchra. Opis ukazał się na łamach czasopisma „Ibis”[2][6]. Takson ten był niekiedy łączony w jeden gatunek z ineczką maskową (Incaspiza personata) i ineczką szaroskrzydłą (Incaspiza ortizi)[7], ale badania genetyczne wykazały znaczące różnice między nimi i są one obecnie traktowane jako osobne gatunki[8]. Nie wyróżnia się podgatunków[9][10][11].
Etymologia
- Incaspiza: Inkowie, rdzenni mieszkańcy Peru w czasie hiszpańskiej konkwisty; greckie σπιζα spiza – „zięba” < σπιζω spizō – „ćwierkać”[12].
- pulchra: łac. pulchra – „piękny"[13].
Morfologia
Długość ciała 16,5 cm, masa ciała 25,5–32 g[7][8].
Jest to ptak o silnym, dosyć smukłym, szpiczastym i lekko zaokrąglonym pomarańczowo-żółtym dziobie. Nogi pomarańczowo-żółte. Tęczówki ciemnobrązowe. Głowa w kolorze szarym, z lekkim brązowatym przebarwieniem na tyle korony i karku. Podgardle, gardło i przestrzeń pomiędzy dziobem a okiem czarne. Za okiem cieniutka czarna linia. Szyja i pierś szare. Dolna część brzucha biaława, boki płowoszare. Pokrywy skrzydeł brązowe, grzbiet i kuper brązowawe. Ogon czarniawy z białawymi zewnętrznymi krawędziami sterówek. Występuje niewielki dymorfizm płciowy. Samica ma szaro-brązową górną część głowy i jest nieco ciemniej wybarwiona. Młode osobniki są bardziej matowo ubarwione niż osobniki dorosłe, nie mają czarnych elementów na głowie, dziób i nogi matowożółte[7][8].
Zasięg występowania
Ineczka wspaniała występuje na niewielkim obszarze zachodniego Peru, na zachodnich stokach Andów (w regionach Ancash i Lima, lokalnie także w La Libertad). Jest gatunkiem osiadłym[8]. Zasięg jego występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje tylko około 39,8 tys. km²[14].
Ekologia
Jego głównym habitatem są suche zbocza i wąwozy z kaktusami z rodzaju Melocactus lub roślinami z rodziny ananasowatych. Występuje na wysokościach 1000–2700 m n.p.m., przeważnie powyżej 1500 m n.p.m.[8] Długość pokolenia jest określana na 3,81 roku[14]. Żeruje samotnie lub w parach, głównie na ziemi, zjadając owoce kaktusów Melocactus. Poza sezonem lęgowym spotykany jest w grupach do siedmiu osobników[8].
Rozmnażanie
Niewiele wiadomo o rozrodzie tego gatunku. Podloty i młode osobniki spotyka się w okresie od maja do czerwca, stąd należy wnioskować, że sezon lęgowy rozpoczyna się niewiele wcześniej[8].
Status i ochrona
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN ineczka wspaniała jest klasyfikowana jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako rzadki i rozmieszczony punktowo[3][14]. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za prawdopodobnie stabilny. BirdLife International wymienia 3 ostoje ptaków IBA, w których ptak ten występuje, wszystkie w Peru[14].
Przypisy
- ↑ Incaspiza pulchra, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Denis Lepage: Great Inca-Finch Incaspiza pulchra. Avibase, 1886. [dostęp 2022-12-15]. (ang.).
- ↑ a b c Incaspiza pulchra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: THRAUPIDAE Cabanis, 1847 - TANAGROWATE - TANAGERS (wersja: 2022-08-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-12-15].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 371, 1999.
- ↑ P.L. Sclater. Description of a new Ground-finch from Western Peru. „Ibis”. Seria 5 t. 4, s. 259, pl. 8, 1886. (ang.).
- ↑ a b c Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 620. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Alvaro Jaramillo & Guy M. Kirwan: Great Inca-Finch Incaspiza pulchra, version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, and E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-11-15]. (ang.).
- ↑ Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., PASSERIFORMES (Wersja: 2021-12-25) [online], Zoonomen Nomenclatural data, 2022 [dostęp 2022-12-15] (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-12-15]. (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6b [online], lipiec 2022 [dostęp 2022-12-15] .
- ↑ Incaspiza, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-12-15] (ang.).
- ↑ pulchra, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-12-15] (ang.).
- ↑ a b c d Great Inca-finch Incaspiza pulchra. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-12-15]. (ang.).
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].