Dziwaczek jalapa
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | goździkopodobne | ||
Rząd | goździkowce | ||
Rodzina | nocnicowate | ||
Rodzaj | dziwaczek | ||
Gatunek | dziwaczek jalapa | ||
Nazwa systematyczna | |||
Mirabilis jalapa L. Sp. pl. 1:177. 1753 | |||
|
Dziwaczek jalapa, dziwaczek peruwiański (Mirabilis jalapa) – gatunek byliny z rodziny nocnicowatych. Pochodzi z tropikalnego Meksyku, w Polsce jest uprawiany.
Morfologia
- Pokrój
- Silnie rozgałęziająca się bylina (w Polsce uprawiana jest jako roślina jednoroczna), osiągająca wysokość 60–80 cm.
- Kwiaty
- Duże, zebrane w baldachogrona na szczycie pędów. Tworzące okrywę kwiatową podkwiatki są zielone, kielichowate. Okwiat rurkowaty, szeroko rozpostarty, złożony z 5 działek. W środku kwiatu pojedynczy słupek i 5 pręcików. Kwitnie od lipca do października, kwiaty o intensywnym, słodkim zapachu. Pojedyncza roślina może dawać kwiaty o różnym kolorze – od białego, przez żółty, do purpurowego. Również w trakcie kwitnienia kwiaty mogą zmieniać kolor. Rozwijają się dopiero po zachodzie słońca i są rozwarte przez całą noc[potrzebny przypis]. W 2005 r. hiszpańscy naukowcy odkryli niezwykłe zjawisko: płatki kwiatów, szczególnie żółtych wykazują właściwości fluorescencyjne[3]. Zjawisko można zaobserwować w ultrafiolecie. Kwiaty otwierają się późnym popołudniem około godziny 16 i dlatego kwiat ten nazywany jest The four o'clock flower[4][5].
- Owoc
- Orzeszki otoczone okrywą kwiatową.
Zastosowanie i uprawa
- Roślina ozdobna: Jest popularną rośliną ozdobną, ma zastosowanie jako roślina ogrodowa. Wyhodowano bardzo dużo odmian, w tym również o kwiatach prążkowanych, bardzo długich i miękko owłosionych. Lubi nasłonecznione stanowiska. Szczególnie nadaje się do obsadzania altan, gdyż nocą jej kwiaty ładnie pachną. Wysiewa się ją z nasion, jest łatwa w uprawie.
Galeria
- Gałązka z pąkiem kwiatowym
- Dojrzały owoc – orzech
- Dwubarwny kwiat
- Przykład innej kolorystyki kwiatów
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
- ↑ nature.com[1](ang.)
- ↑ four-o’clock, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-03] (ang.).
- ↑ Missouri Botanical Garden[2]
Bibliografia
- Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
- GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
- Praca zbiorowa: Zielona Planeta str.17. Polski Klub Ekologiczny, 2009. ISSN 1426-6210.
- BNCF: 59743
- Britannica: plant/four-oclock
Identyfikatory zewnętrzne:
- BioLib: 38456
- EoL: 479784
- EUNIS: 175331
- Flora of China: 200007009
- Flora of North America: 200007009
- GBIF: 3086240
- identyfikator iNaturalist: 50616
- IPNI: 162591-2
- ITIS: 19648
- NCBI: 3538
- Plant Finder: 282898
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2502156
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:162591-2
- Tela Botanica: 42698
- identyfikator Tropicos: 22500289
- USDA PLANTS: MIJA
- CoL: 43LGW