Daniel Cramer
 | |||
| Data i miejsce urodzenia | 20 stycznia 1568 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 5 października 1637 | ||
| Generalny superintendent prowincji szczecińskiej | |||
| Okres sprawowania | 1613–1618 | ||
| Wyznanie | luterańskie | ||
| |||
Daniel Cramer, pseudonim Daniel Candidus[1] (ur. 20 stycznia 1568 w Reczu, zm. 5 października 1637 w Szczecinie[1]) – niemiecki duchowny i teolog luterański.
Życiorys
Był synem luterańskiego pastora[1]. Studiował teologię na uniwersytecie w Rostocku[1]. Następnie był wykładowcą logiki na uniwersytecie w Wittenberdze[1], gdzie w 1598 roku[1] uzyskał także tytuł doktora nauk teologicznych[1][2]. Zajmował się filozofią Arystotelesa[1]. Opublikował pracę Isagoge In Metaphysicam Aristotelis (1594, 2. wyd. 1601), pierwszy nowożytny komentarz do systemu metafizycznego Stagiryty, oraz Synopsis trium librorum rhetoricorum (1597)[1]. Od 1595 roku działał w Szczecinie jako wykładowca Pedagogium, a od 1597 roku był proboszczem kościoła Mariackiego[1]. Od 1613 do 1618 roku pełnił urząd generalnego superintendenta prowincji szczecińskiej[1][2]. Polemizował z ulegającym wpływom kalwinizmu superintendentem Brandenburgii Christophem Pelargusem[1].
Napisał wielokrotnie wznawianą Das Grosse Pomrische Kirchen Chronicon (1602), kronikę dziejów Kościoła na Pomorzu w języku niemieckim i po łacinie[1][2]. Był też autorem komedii łacińskich Areteugenia (1592) oraz Plagium. Comoedia de Alberto et Ernesto astu et fastu surreptis abductis sorte et vi receptis reductis (1593)[1][2]. Zajmował się egzegezą biblijną, komentował Biblię Lutra, wydał pracę Biblische Außlegung (1627)[1]. Był także autorem pism polemicznych: Societas Jesu et rosae crucis vera (1617), Emblemata sacra (1622) i Octoginta emblemata moralia nova (1630)[1].
W 1601 roku wszedł w polemikę z Piotrem Skargą, który przed wyprawą wojenną na Inflanty wygłosił w Wilnie kazanie sławiące króla Zygmunta III Wazę[3]. Kazanie Skargi prawdopodobnie za pośrednictwem anonimowego słuchacza zostało spisane i przetłumaczone na język niemiecki, a następnie przesłane Cramerowi, który opatrzył je komentarzem i rozesłał w licznych egzemplarzach do odbiorców w Niemczech, Litwie, Prusach i Polsce[3]. Skarga ogłosił następnie swoją odpowiedź, w której oskarżał Cramera o przeinaczenie jego słów[3].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Deutsche Biographische Enzyklopädie. T. 2. Brann – Einslin. München: K. G. Saur, 2005, s. 427. ISBN 978-3-598-25032-3.
- ↑ a b c d Encyklopedia Szczecina. T. I A–O. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 1999, s. 165. ISBN 83-87341-45-2.
- ↑ a b c Janina Węgier. Polemika księdza Piotra Skargi z Danielem Cramerem ze Szczecina. „Przegląd Zachodniopomorski”. XVI, s. 47–52, 1972. Szczecin.
