Coleosporium pulsatillae
Uredinia i telia na listkach sasanki | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | grzyby | ||
Typ | podstawczaki | ||
Klasa | rdze | ||
Rząd | rdzowce | ||
Rodzina | pęcherzycowate | ||
Rodzaj | Coleosporium | ||
Gatunek | Coleosporium pulsatillae | ||
Nazwa systematyczna | |||
Coleosporium pulsatillae (F. Strauss) Fr. Summa veg. Scand., Sectio Post. (Stockholm): 512 (1849) | |||
|
Coleosporium pulsatillae (F. Strauss) Fr. – gatunek grzybów z rodziny pęcherzycowatych (Coleosporiaceae)[1]. Grzyb mikroskopijny, pasożyt kosodrzewiny (Pinus mugo) i sasanek (Pulsatilla)[2]. U kosodrzewiny wywołuje chorobę zwaną rdzą pęcherzykowatą igieł sosny[3].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coleosporiaceae, Pucciniales, Incertae sedis, Pucciniomycetes, Pucciniomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1811 r. Friedrich Karl Joseph von Strauss nadając mu nazwę Uredo tremellosa var. pulsatillae. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1849 r. Elias Fries[1].
W Polsce jest uważany za synonim Coleosporium tussilaginis[4]. Europejskie formy gatunków z rodzaju Coleosporium morfologicznie są nie do odróżnienia. Różnią się jednak specjalizacją żywicielską form uredinialnych i telialnych na różnych gatunkach roślin. Z tego powodu formy pasożytujące na roślinach z rodzaju Anemone (Pulsatilla) są przez niektórych mykologów traktowane jako odrębny gatunek. Ostatnie badania molekularne wykazały, że w większości przypadków należy preferować taką wąską koncepcję gatunkową. Rozstrzygną to zapewne dalsze badania[5].
Rozwój
Jest to pasożyt dwudomowy, tzn, że jego pełny cykl rozwojowy odbywa się na dwóch różnych gatunkach żywicieli. Wąsko wyspecjalizowany oligotrof. Pyknidia i ecja rozwijają się na kosodrzewinie, uredinia i telia na gatunkach sasanek: Pulsatilla alpina, armena, bungeana, halleri & subsp. slavica + styriaca, montana, nigricans, patens, pratensis, regeliana, vernalis, vulgaris & subsp. grandis[2].
Wiosną (od kwietnia do maja) na zakażonych igłach kosodrzewiny pojawiają się niewielkie plamki. Są to skupiska pyknidiów wytwarzające pykniospory. W kilka dni później powstają ecja wytwarzające ecjospory roznoszone przez wiatr. Na dolnej stronie liści zainfekowanej rośliny powstają zarodniki zwane urediniosporami, które dokonują infekcji wtórnej zakażając następne liście. Pod koniec lata i jesienią powstaje inny typ zarodników – teliospory, które kiełkując wytwarzają podstawki, w których powstają bazydiospory. Gdy wiatr przeniesie bazydiospory na igły sosny kiełkują na nich, dokonując infekcji pierwotnej[3].
Coleosporium pulastillae wytwarza 5 rodzajów zarodników. Pykniospory, ecjospory, urediniospory i teliospory powstają w wyniku rozmnażania bezpłciowego, bazydiospory na drodze płciowej. Cały cykl rozwojowy trwa jeden rok. Zaatakowane igły sosny zazwyczaj żółkną i opadają, część z nich jednak pozostaje żywa. Na tych igłach grzybnia pasożyta może przetrwać 2–3 lata. Zimę przetrwać mogą również uredinia na drugim żywicielu tego patogenu[3].
Morfologia
Uredinia i telia takie same, jak u Coleosporium tussilaginis, morfologicznie nie do odróżnienia. Teliospory o kształcie kolumn, na wierzchu pokryte warstwą woskowej substancji. Początkowo są one jednokomórkowe, ale w końcu zachodzi mejoza, w wyniku czego powstaje łańcuch czterech haploidalnych komórek. Kiełkują bezpośrednio na sterygmie[2].
Przypisy
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2018-09-04] (ang.).
- ↑ a b c Plant Parasites of Europe. Coleosporium pulsatillae [online] [dostęp 2018-09-04] .
- ↑ a b c Karol Mańka i Małgorzata Mańka „Choroby drzew i krzewów leśnych” Warszawa 1993.
- ↑ Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4.
- ↑ Plant Parasites of Europe. Coleosporium tussilginis sensu lato. [dostęp 2018-09-04].