Brand (dramat)

Brand

Autor	Henrik Ibsen
Typ utworu	dramat
Wydanie oryginalne
Język	norweski
Data wydania	1866
poprzednia Pretendenci do tronu (1863) następna Peer Gynt (1867)
Multimedia w Wikimedia Commons

Brand (norw. Brand) – dramat norweskiego dramatopisarza Henrika Ibsena z 1866^[1].

Dramat był dziełem rozrachunkowym o gorzkiej i pełnej gniewu wymowie. Autor dokonywał w nim rozrachunku ze znienawidzonym przez siebie mieszczańskim oportunizmem, a także obłudą tych, którzy zdradzili wzniosłe ideały i poszli na kompromis z systemem^[1].

Utwór był pierwszym dziełem Ibsena, w którym skonstruował on bohatera niezgadzającego się z zastanym porządkiem świata i dążącego do jego gwałtownej jego przemiany, wyposażonego w szaleńczą odwagę formułowania swoich poglądów i przetwarzania innych na swoje podobieństwo^[1].

Tytułowy pastor^[2] Brand (pol. Ogień^[2]) ma nie tylko odwagę, ale i niezłomną wolę. Usiłuje fanatycznie zbawiać ludzi wbrew ich woli, częstokroć stosując przemoc i gwałt. Z czasem podejmowane przez niego, usilne działania obracają się przeciw niemu. Stracił matkę, żonę i przyjaciół. Wpędziło go to w rozpacz i utratę wcześniej wyznawanych ideałów. Zaczął sobie zadawać pytania o sens przyjętej drogi życiowej. Otrzymał na to niejednoznaczną odpowiedź, że Bóg jest Bogiem miłości, co poraziło jego świadomość i rozciągnęło zwątpienie na wszystko, co wcześniej uczynił. Doszedł do wniosku, że nie fanatyzm, bohaterstwo i egoistyczna, kaznodziejska^[2] postawa proroka jest ważna, a liczy się wyłącznie miłość^[1].

• 
  Plakat z litografią Maurice'a Dumonta z czerwca 1895 autorstwa Josepha Sattlera
• 
  Arne Aas jako Brand i Inger Marie Andersen jako Agnes w Den Nationale Scene w Bergen (1968)
• 
  Polskie tłumaczenie Jana Kasprowicza z 1923

• Polskie wydanie dramatu w bibliotece Polona