Adon Olam
Adon Olam (hebr. אֲדוֹן עוֹלָם, Pan Świata) – hymn religijny w tradycji żydowskiej, śpiewany na zakończenie dnia, a także w czasie modlitwy Kol Nidre, rozpoczynającej liturgię Jom Kipur[1]. Ze względu na uroczysty charakter i treść słów bywa również włączany do modlitw przy łożu śmierci[2]. Obecnie w Izraelu śpiewany również na zakończenie porannych modlitw (szacharit)[1].
Autor słów nie jest znany. Tradycja przypisuje autorstwo średniowiecznemu rabinowi i filozofowi Salomonowi ben Jehuda ibn Gabirolowi, według innej wersji autorem mógł być jeden z gaonów z akademii talmudycznej w Pumbedicie - Szerira ben Chananja Gaon lub jego syn Hai ben Szerira Gaon. Zgodnie z inną tradycją hymn napisał żyjący w I w n.e. Jochanan ben Zakkaj, a według innej utwór miałby powstać jeszcze wcześniej - nawet w okresie niewoli babilońskiej[1]. Istnieją różne, bardzo liczne wersje melodii[2]. W liturgii pojawia się od XIV wieku[1].
W tradycji aszkenazyjskiej składa się z 12 wersów, a w tradycji sefardyjskiej z 16 wersów[1]. Kończy się słowami W Jego ręce oddaję ducha mego, kiedy udaję się na spoczynek i kiedy powstaję. A z moją duszą, ciało moje: Bóg jest ze mną, nie boję się niczego!.
Tekst:
| Tłumaczenie | Transkrypcja | Tekst hebrajski |
|---|---|---|
| Pan świata, który królował, zanim powstało wszelkie stworzenie | Adon Olam aszer malach beterem kol jecir niwra | אֲדוֹן עוֹלָם אֲשֶׁר מָלַךְ בְּטֶרֶם כָּל יְצִיר נִבְרָא |
| Kiedy ukończył wszystko według swojej woli, nazwano go mianem króla | leet nasa wechefco kol, azaj melech szmo nikra. | לְעֵת נַעֲשָׂה בְחֶפְצוֹ כֹּל אֲזַי מֶלֶךְ שְׁמוֹ נִקְרָא |
| Kiedy wszystko przeminie będzie sam królował, potężny (straszliwy). | Weacharej kichlot hakol lewado jimloch nora | וְאַחֲרֵי כִּכְלוֹת הַכֹּל לְבַדּוֹ יִמְלוֹךְ נוֹרָא |
| Był i będzie, i będzie w chwale. | wehu haja wehu howe wehu jihje betifara. | וְהוּא הָיָה וְהוּא הֹוֶה וְהוּא יִהְיֶה בְּתִפְאָרָה |
| On jest jeden i nie ma drugiego [takiego] który byłby podobny do niego. | Wehu echad weejn szeni lehamszil lo lehachwira | וְהוּא אֶחָד וְאֵין שֵׁנִי לְהַמְשִׁיל לוֹ לְהַחְבִּירָה |
| Bez początku, bez końca Jego jest moc i panowanie. | bli reszit, bli tachlit welo haoz wehamisra. | בְּלִי רֵאשִׁית בְּלִי תַכְלִית וְלוֹ הָעֹז וְהַמִּשְׂרָה |
| On jest moim Bogiem, moim odkupicielem, Opoką w chwili nieszczęścia. | Wehu ejli wechaj goali wecur chewli beet cara | וְהוּא אֵלִי וְחַי גּוֹאֲלִי וְצוּר חֶבְלִי בְּעֵת צָרָה |
| Jest moją sztandarem i moją ucieczką Napełni mój puchar w dniu, w którym zawołam. | wehu nisi umanos li menat kosi bejom ekra. | וְהוּא נִסִּי וּמָנוֹס לִי מְנָת כּוֹסִי בְּיוֹם אֶקְרָא |
| W jego ręce powierzam mego ducha kiedy zasypiam i kiedy się budzę, | Bejado afkid ruchi beet iszan weaira | בְּיָדוֹ אַפְקִיד רוּחִי בְּעֵת אִישָׁן וְאָעִירָה |
| A z moim duchem, moje ciało. Pan jest ze mną, nie będę się lękać. | weim ruchi gewijati Adonai li welo ira. | וְעִם רוּחִי גְוִיָּתִי אֲדֹנָי לִי וְלֹא אִירָא |
