Abd al-Kadir
Data urodzenia | 6 września 1808 | ||
---|---|---|---|
Data śmierci | 26 maja 1883 | ||
|
Abd al-Kadir, Abd El-Kader (ur. 6 września 1808, zm. 26 maja 1883) – arabski emir, algierski przywódca walk plemion Algierii z kolonizacją francuską.
Życiorys
Był wodzem i organizatorem. Pochodził z rodu feudałów algierskich. W 1832 został obwołany przez plemiona zachodniej Algierii (prowincje Oran i Titteri) sułtanem, następnie przyjął tytuł emira. Od 1832 do 1847 był przywódcą walk niepodległościowych i prowadził dżihad przeciwko Francuzom, kolonizującym Algierię i Maroko (tzw. powstanie Abd al-Kadira).
W roku 1837 zawarł z Francuzami układ, na mocy którego pod jego władzę przeszły znaczne tereny Algierii. Tam usiłował stworzyć państwo algierskie. Po zerwaniu układu do którego doszło w roku 1839 francuskie wojska w okresie kilku lat zdobyły i odzyskały kontrolę nad większością obszarów. W roku 1843 został zdobyty obóz wędrowny Abd al-Kadira wraz z jego rodziną i skarbem państwowym. W roku 1844 odbyła się walka nad rzeką Isly, w której Abd al-Kadir poniósł klęskę. W roku 1847 został zmuszony do kapitulacji, a do 1853 był internowany we Francji w mieście Amboise nad Loarą. Po okresie internowania przebywał na emigracji w Turcji, później dotarł do Damaszku w Syrii, gdzie w 1860 wystąpił przeciwko pogromowi chrześcijan przez Druzów, za co otrzymał od Francji Wielki Krzyż Legii Honorowej.
Miał talent oratorski, był miłośnikiem nauki, dbał o rozwój szkolnictwa, zebrał bogatą bibliotekę rzadkich druków i rękopisów. Pozostawił po sobie dzieło treści religijno-filozoficznej i pisma wojskowe. Został uznany za bohatera narodowego Algierii.
Bibliografia
- Mały słownik kultury świata arabskiego, Wiedza Powszechna, W-wa, 1971
- ISNI: 0000000121431596
- VIAF: 90053837
- LCCN: n50035377
- GND: 118854879
- LIBRIS: xv8b5l3g0rcl4tw
- BnF: 11887957g
- SUDOC: 026676028
- SBN: RMLV048606
- NLA: 36575526
- NKC: jx20130904003
- BNE: XX1116762
- NTA: 069593248
- BIBSYS: 90764128
- CiNii: DA05584736
- PLWABN: 9810677622305606, 9810612691005606
- NUKAT: n2003092946
- J9U: 987007271647505171
- BLBNB: 000451387
- PWN: 3865059
- Britannica: biography/Abdelkader
- Universalis: abd-el-kader
- БРЭ: 660449
- NE.se: abd-el-kader, abd-al-qadir
- SNL: Abd_al-Qadir
- Catalana: 0000153
- DSDE: Abd_al-Qadir
- Hrvatska enciklopedija: 85