Tsalendzjicha (gemeente)

Tsalendzjicha
წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი

Gemeente in Georgië
Locatie in Georgië
Geografie
Regio	Samegrelo-Zemo Svaneti
Hoofdplaats	Tsalendzjicha
Oppervlakte	646.7 km² [1]
Hoogste punt	Tsjitagvala (3226 m)
Coördinaten	42° 37' NB, 42° 4' OL
Bevolking
Inwoners (2023)	20.834 [2] (32,2 inw./km²)
Etniciteit (2014)	Georgisch (99,6%)
Religie (2014)	Georgisch-Orthodox (98,4%) Jehova's (1,0%)
Bestuur
Burgemeester	Giorgi Chartsjilava (2021-)
Overige informatie
Tijdzone	UTC+4
Website	Officiële website
Tsalendzjicha in Samegrelo-Zemo Svaneti
Foto's
Engoeririvier met Kaukasus op achtergrond
Portaal    Georgië

Tsalendzjicha (Georgisch: წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი, Tsalendzjichis moenitsipaliteti)) is een gemeente in het noordwesten van Georgië met ruim 20.000 inwoners (2024), gelegen in de regio Samegrelo-Zemo Svaneti. De gelijknamige stad is het bestuurlijk centrum. De gemeente heeft een oppervlakte van 646,7 km² en ligt in het stroomgebied van de rivier Engoeri, op de zuidrand van de Grote Kaukasus waar deze overgaat in het Colchis-laagland. Het gebied ligt in de historische regio Mingrelië, ook wel Samegrelo genoemd.

Na het uiteenvallen van het Koninkrijk Georgië in de 15e eeuw lag het gebied van Tsalendzjicha in het vorstendom Mingrelië (of ook wel Odisji en Samegrelo) en stond het onder de heerschappij van de adellijke Dadiani-familie. Het werd eeuwenlang feitelijk gedomineerd door het Ottomaanse Rijk, maar vanaf de 18e eeuw verloren zij het gezag. Toen het keizerrijk Rusland in 1810 overging tot de annexatie van West-Georgië werd de Russische bestuurlijke indeling langzamerhand ingevoerd die de basis legde voor de hedendaagse indeling.

In 1867 werd Mingrelië volledig geannexeerd door het Russisch Rijk en werd het opgenomen in het gouvernement Koetais. Daarbinnen werd het oejezd Zoegdidi opgericht.^[3] Het oejezd, ook wel mazra genoemd in het Georgisch, omvatte het gebied van de hedendaagse gemeenten Zoegdidi, Tsalendzjicha, Tsjchorotskoe en het grootste deel van Chobi.^[4]

Het oejezd was onderverdeeld in drie districten, zogeheten oetsjastoks, waaronder het oetsjastok Tsalendzjicha,^[5], met de plaats Tsalendzjicha als het bestuurlijk centrum. In 1886 had het district Tsalendzjicha in totaal 41.950 inwoners, 40% van alle inwoners van het oejezd Zoegdidi.^[6]

Als gevolg van de bestuurlijke herindelingen van de Sovjet-Unie in 1930 werd het rajon (district) Tsalendzjicha opgericht, dat in oppervlak overeenkomt met de hedendaagse gemeente. In het onafhankelijke Georgië werd het district Tsalendzjicha in 1995 onderdeel van de nieuw opgerichte regio (mchare) Samegrelo-Zemo Svaneti en in 2006 werd het district omgevormd naar een gemeente (municipaliteit), waarbij het dezelfde omvang behield.^[7]

De gemeente Tsalendzjicha grenst in het noorden aan de gemeente gemeente Mestia, in het oosten en zuiden aan Tsjchorotskoe en in het zuidwesten aan Zoegdidi. In het westen grenst de Tsalendzjicha geheel aan de formeel autonome maar feitelijk afgescheiden republiek Abchazië, welke grens gesloten is en gehandhaafd wordt door Russische FSB-grenswachten.

Tsalendzjicha ligt in de zuidelijke rand van de Grote Kaukasus, waar deze bergketen overgaat in het Colchis-laagland. In het noordoosten van Tsalendzjicha ligt het Egrisigebergte, die de grens vormt met de gemeente Tsjchorotskoe. Op deze grens ligt de hoogste berg van dit gebergte, de Tsjitagvala (Georgisch: ჭითაგვალა) met een top 3.226 meter boven zeeniveau.^[8]

De rivier Engoeri stroomt vanuit de gemeente Mestia het noorden van Tsalendzjicha binnen en verlaat de gemeente in het zuiden als grens met Abchazië. Ten noorden van de stad Dzjvari in de gemeente ligt in de Engoeri-rivier het Dzjvari-stuwmeer. De stuwdam aan de zuidkant van het meer is de tweede hoogste zogeheten boogdam in de wereld, met een hoogte van ruim 271 meter. Deze dam is onderdeel van de Engoeri-waterkrachtketen, waarvan de centrale in het Gali district in Abchazië staat. De waterkrachcentrale, met een vermogen van 1300 megawatt, werd in 1978 operationeel. Volgens een overeenkomst uit 1997 komt 40% van de elektriciteitproductie aan Abchazië toe.^[9]

Begin 2024 telde de gemeente Tsalendzjicha 20.834 inwoners,^[2] een daling van ruim 20% ten opzichte van de volkstelling van 2014. Het aantal inwoners in de hoofdplaats Tsalendzjicha daalde met bijna 22%.

Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Tsalendzjicha
	1897	1923	1926	1939	1959	1970	1979	1989	2002[10]	2014	2020	2024
Gemeente Tsalendzjicha	-	-	-	28.207	29.019	37.813	39.477	38.643	40.133	26.158	23.658	20.834
Tsalendzjicha	-	1.432	-	2.496	6.486	2.314	2.632	9.304	8.956	3.847	3.186	3.013
Dzjvari	-	-	-	-	-	4.458	4.837	4.970	4.794	763	1.447	1.206
Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.[11][12][13][6] Noot:[10]

De bevolking van Tsalendzjicha was volgens de volkstelling van 2014 vrijwel mono-etnisch Georgisch (99,6%), waarbij de overige 0,4% voornamelijk uit Russen en Oekraïners bestond.^[15] Volgens dezelfde volkstelling was 98,4% van de bevolking Georgisch-Orthodox. De enige geloofsminderheid waren jehova's (1,0%).^[16]

De gemeente Tsalendzjicha is administratief onderverdeeld in 14 gemeenschappen (თემი, temi) met in totaal 48 dorpen (სოფელი, sopeli) en twee steden (ქალაქი, kalaki), namelijk het bestuurlijk centrum Tsalendzjicha en Dzjvari.^[1]

De gemeenteraad van Tsalendzjicha (Georgisch: საკრებულო, sakreboelo) is het vertegenwoordigend orgaan dat elke vier jaar via een gemengd kiesstelsel wordt gekozen. Deze bestaat sinds 2021 uit 27 leden: 18 leden worden via een proportionele lijststem gekozen en 9 leden worden gekozen door middel van een districtenstelsel.^[17] In 2017 was de verhouding 15 proportioneel om 15 districtszetels.

Bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 werd Giorgi Chartsjilava van de Verenigde Nationale Beweging met 51,1% van de stemmen in een tweede ronde tegen een kandidaat van Georgische Droom gekozen tot burgemeester. Hiermee werd Tsalendzjicha de enige gemeente waar de nationaal dominante Georgische Droom partij de burgemeesterspost niet binnen wist te halen.^[18] De negen districtszetels zijn naar kandidaten van Verenigde Nationale Beweging (4), Georgische Droom gegaan (4) en Voor Georgië (1) gegaan. De Verenigde Nationale Beweging behaalde de meeste proportionele stemmen (37,8%), gevolgd door Georgische Droom (34,8%), Voor Georgië (19,0%) en Lelo (3,4%). Zeven partijen haalden de kiesdrempel van 3% niet.^[19][20]

Tsalendzjicha was een van de slechts zeven gemeenten waar de heersende Georgische Droom partij geen meerderheid wist te behalen. Na verschillende pogingen werden de oppositiepartijen UNM, Voor Georgië en Lelo het vier weken na buurgemeente Tsjchorotskoe eens over een voorzitter van de Sakrebulo.^[21]

Tsalendzjicha ligt in een historisch rijk gebied, wat zich uit in de aanwezigheid van belangrijke cultuurhistorische monumenten. De gedeeltelijke ligging in het Egrisigebergte betekent ook dat er veel natuurschoon is te vinden. Het Tobavartsjchilimeer naast de berg Tsjitagvala is de bekendste natuurattractie in de gemeente. In het gebied zijn rivierkloven en watervallen te vinden.^[25]

Door de ligging in het Colchis laagland is Tsalendzjicha goed aangesloten op het nationale en regionale wegennetwerk. De ontsluitingsweg voor Svanetië naar Mestia, de nationale route Sh7, loopt door Tsalendzjicha en verbindt de gemeente ook met Zoegdidi en de hoofdwegenstructuur van Georgië. Het dichtstbijzijnde spoorwegstation is in Zoegdidi en er zijn geen burgervliegvelden in de nabijheid.

• (ka) Website gemeente Tsalendzjicha

Zie de categorie Tsalenjikha Municipality van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.