Haagsche Schaakgenootschap

Haagsche Schaakgenootschap
Algemene gegevens
Opgericht 1803
Opgeheven 1808
Plaats Den HaagVlag Den Haag Den Haag
Sport(en) Schaken
Portaal  Portaalicoon   Sport

Het Haagsche Schaakgenootschap (1803–1808) was een Nederlandse schaakvereniging in Den Haag. Het staat te boek als de oudstbekende sportvereniging in Nederland.[1]

Geschiedenis

J.D. Janssen[2] was een van een zevental oprichters van het genootschap.[3] Het ledental groeide in het eerste levensjaar uit tot ruim 40 leden.[3] In 1805 waren dat er 81.[4] Veel leden waren van adel en kwamen uit militaire en regeringskringen. Laatstgenoemde groep was vermoedelijk ook de oorzaak voor de teloorgang van het genootschap in 1808: het hof en regering van toenmalig koning Lodewijk Napoleon werd dat jaar van Den Haag naar Amsterdam verkast, met een instant leegloop van de vereniging als gevolg.

Leden

De leden werden in tien klassen onderscheiden, een rangschikking dat jaarlijks volgens de wetten van de vereniging bijgesteld werd op basis van de prestaties van de schakers. Deze klassering werd vooral gebruikt om de benodigde voorzet te geven als er tussen spelers van verschillende sterkte gespeeld werd.[4]

Elias Stein en Van Zuylen van Nyevelt waren honoraire leden.[5] Stein zou op het genootschap gespeeld en lesgegeven hebben.[6] Jan de Quack en Friedrich Wilhelm von Mauvillon, een in Den Haag gestationeerde kolonel in Pruisische dienst en student van Stein, waren leden van de derde rang.[7] Mauvillon schreef ook schaakliteratuur waaronder een biografie over Elias Stein. De Quack deed de vertaling hiervan naar het Nederlands.[8]

Andere leden waren met name diverse mensen met de achternaam Troost, Van Westrenen, Immerzeel, Stark, Spoelstra (vader van Bernardus Spoelstra), Romswinkel, Hoed Verbeek, Mohr, F. du Bois uit Schiedam, en een drietal met de achternaam Boogaard.[4]

Externe links

  • Jan Marchant (1805). Wetten van het Haagsche Schaakgenootschap. Den Haag: Immerzeel. Gearchiveerd op 19 juli 2023.
  • Jan Marchant (1805). Aan de heeren leden van het Haagsche Schaakgenootschap. Gearchiveerd op 19 juli 2023.
Bronnen
  • Scholten, H. J. G. M. (1999), Pdf-documentHet loopt ongenadiglijk mat: Het schaakleven in Nederland in de negentiende eeuw. De sociaal-culturele achtergrond van het ontstaan van schaakverenigingen, Bilthoven
Voetnoten en referenties
  1. bvd, Sportbonden, sportclubs en sportperiodieken in Nederland tot 1940. resources.huygens.knaw.nl (5 juni 2014). Geraadpleegd op 8 mei 2022.
  2. C.W. Pape (1855), Het leven en werken van J.D. Janssen, Den Haag: Muller
  3. a b Scholten (1999), p.141
  4. a b c Linde, Antonius van der (1875). Het schaakspel in Nederland. G. A. van Hoften, p. 146-148.
  5. Scholten (1999)
  6. Friedrich Wilhelm von Mauvillon, een Duitse officier gelegerd Den Haag, was een student van Elias Stein. Auteur van Anweisung zur Erlernung des Schachspiels, Essen, 1827, dat een korte biografie over Stein bevat. Een vertaling naar het Nederlands volgde een jaar later: Jan de Quack (vertaler): Handleiding tot het leeren van het schaakspel, naar het hoogduitsch van den heer F.W. von Mauvillon, Rotterdam (1828 (eerste deel) en 1830 (tweede deel)). Gearchiveerd op 19 juli 2023.
  7. Vaderlandsche letter-oefeningen of tijdschrift van kunsten en wetenschappen ... (vol.1). Amsterdam: Van der Kroe en IJntema (1830). Gearchiveerd op 19 juli 2023.
  8. Zie ook een antikritiek van Mauvillon op een recensie over zijn werk: Friedrich Wilhelm von Mauvillon (1830). Antikritiek. Gearchiveerd op 22 juli 2023.
· · Sjabloon bewerken
Overzicht van artikelen relevant voor schaken in Nederland in de 19e eeuw
Schakers:Levi Benima · F. van den Berg · L.J. Bodding · Helvetius van den Bergh · A. Bleijkmans · Dirk Bleijkmans · Ansel Polak Daniels · Eduard Douwes Dekker (Multatuli) · Charles Dupré · Johannes Esser · Arnold van Foreest · Dirk van Foreest · Jan Heemskerk · F.G. Heijmans · Elias van der Hoeven · Jan Hulst · Frederik van Hogendorp · Hendrica Jansen · J.D. Janssen · Hermanus Kloos · Charlotte Koekebakker · Jan Willem te Kolsté · Maarten van 't Kruijs · A. de Lelie · Norman van Lennep · Antonius van der Linde · Rudolf Loman · D.R. Mansholt · H.B.D. Meijer · Christiaan Messemaker · E. Mohr · G. Mohr · C.A.E. Muller-Thijm · Naret Oliphant · Adolf Olland · Joost Pinedo · Arnoldus van Rhijn · H.B. van Rhijn · W.A. van Roggen · Christiaan Splinter · Suze Splinter · Bernardus Spoelstra · Elias Stein · J.D. Tresling · J.J. Veraart · Willem Verbeek · Julius de Vogel · Thomas Werndly · Eduard van Woelderen · Van Zuylen van Nyevelt
Verenigingen:Amsterdamsche Schaakclub · Studentenschaakvereniging Alapin · Schaakgenootschap Amersfoort · Discendo Discimus · Doesborghsche Schaakgenootschap · Delftsche Schaakclub · Haagsche Schaakgenootschap · Hilversumsch Schaakgenootschap · Leidsch Schaakgenootschap · Leidsch Studenten Schaak Gezelschap Morphy · Morphy (Leiden) · Van der Linde (Winschoten) · Messemaker 1847 · Nieuwe Rotterdamsche Schaakvereeniging · Schaakclub Utrecht · Rotterdamsch Schaakgenootschap · Schaakgezelschap Palamedes · Pallas (Deventer) · D.S.S.B.C. "Paris" · Philidor 1847 · S.G. Staunton (Groningen) · Sissa (Wijk bij Duurstede) · Strijdt met Beleid · Vereenigd Amsterdamsch Schaakgenootschap · Vermaak door Oefening · Westergoo
Tijdschriften:De Nederlandsche Palamedes · Sissa · De Schaakwereld · Morphy · Tijdschrift van den Nederlandschen Schaakbond
Evenementen:Philidor schaakwedstrijd 1851 · Schaakwedstrijd à la Van der Hoeven 1853 · Nationale schaakwedstrijd van 1858 · Adolf Anderssen in Nederland (1861) · Schaakreunie te Utrecht (1864) · Nederlandse schaakkampioenschappen · Internationale Schaaktoernooi in Amsterdam (1889) · Eerste Internationale schaakwedstrijd in Nederland (1899)
Schaak-varianten:Shuffleschaak · Fantasieschaak · Correspondentieschaak · Simultaanspel · Blindschaak · Vierschaak
Openingen:Hollandse verdediging · De grooten gambiet · Van 't Kruijs-opening · Benima-variant
Overig:Vrouwenschaak · Arbeidersschaak · Ontstaansgeschiedenis van de Nederlandsche Schaakbond · Meijers vlaggetje · De Oranjes en het schaakspel · Biblioteca Van der Linde-Niemeijeriana · Centaur (schaakstuk)